Οι διαβουλεύσεις Αθήνας – Σκοπίων για την αναζήτηση συμφωνίας βρίσκονται στην τελική ευθεία. Aλλωστε, οι επικείμενες Σύνοδοι Κορυφής Ε.Ε. και ΝΑΤΟ (28-29 Ιουνίου και 11-12 Ιουλίου αντίστοιχα) συρρικνώνουν τα χρονικά περιθώρια. Τα δύο μέρη έχουν μεν δηλώσει ότι τυχόν ναυάγιο δεν συνεπάγεται παρά μόνο την ολοκλήρωση του πρώτου κύκλου διαπραγματεύσεων, εντούτοις, είναι σαφές ότι μετά το καλοκαίρι του 2018 η δυναμική των πραγμάτων μπορεί κάλλιστα να έχει τροποποιηθεί.
Εξάλλου, ο Ζάεφ, ο οποίος αναμένεται να αυξήσει κατά πέντε βουλευτές μικρότερων αλβανικών κομμάτων την κοινοβουλευτική του πλειοψηφία (ελέγχοντας πλέον 66/120 έδρες), είναι υποχρεωμένος να φέρει τη χώρα του ένα βήμα πιο κοντά στους ευρωατλαντικούς θεσμούς, αφενός για να παγιώσει τη συνεργασία με τους Αλβανούς, αφετέρου, προκειμένου να διαφοροποιηθεί από τον αναποτελεσματικό Γκρούεφσκι. Μάλιστα, δεδομένης της ενδεχόμενης αλλαγής των πολιτικών συσχετισμών στην Ελλάδα και της θέσης που έχει λάβει η τωρινή αξιωματική αντιπολίτευση, η κυβέρνηση της FYROM αισθάνεται προσώρας μεγαλύτερη πίεση ώστε να βρει μία συμβιβαστική λύση έγκαιρα και προτού οι συνθήκες εντός των δύο χωρών την καταστήσουν επισφαλή. Από την άλλη, οι ισορροπίες στο εσωτερικό της γείτονος κινούνται σε τεντωμένο σχοινί. Το αλβανικό στοιχείο έχει προσφέρει τη στήριξή του στους σοσιαλδημοκράτες με την προσδοκία να αυξηθούν οι πιθανότητες ένταξης σε Ε.Ε. και ΝΑΤΟ, ενώ το εθνικιστικό κόμμα του Γκρούεφσκι δείχνει συμπαγές στην αρνητική του στάση, αλλά όλα μπορούν να συμβούν με την αποσκίρτηση βουλευτών του (εφόσον χρειαστεί) και τον ίδιο τον πρώην πρωθυπουργό να βρίσκεται υπό ασφυκτική δικαστική πίεση.
Η Ελλάδα από την πλευρά της επιθυμεί μέσα από μία συνολική διευθέτηση να πιστοποιήσει την επανάκαμψή της στην περιοχή και παράλληλα εργάζεται στην κατεύθυνση επίλυσης των διμερών προβλημάτων με την Αλβανία, ώστε να ανακτήσει διαπραγματευτικό κεφάλαιο έναντι της Τουρκίας. Μάλιστα, υπό ιδανικές συνθήκες θα μπορούσε να συμπήξει περιφερειακό μέτωπο με ευρωπαϊκή στήριξη απέναντι στην Aγκυρα, η οποία εμφανώς επιχειρεί την εργαλειοποίηση των μουσουλμανικών πληθυσμών της περιοχής, επιδιώκοντας να καταστεί σημείο αναφοράς γι’ αυτούς. Με λιγότερα κεφάλαια και υπό την ανάγκη εκρίζωσης των γκιουλενικών δικτύων, τα οποία χρησιμοποίησε αρχικά ο Ερντογάν για την αποτελεσματικότερη διείσδυσή του στη Βαλκανική, αλλά περίσσεια αυτοπεποίθηση, η Τουρκία αποτελεί υπολογίσιμο παίκτη. Oπως και η Ρωσία, παρά τον –αναλογικά με τη δραστηριοποίησή της στη Μέση Ανατολή– ευκαιριακό χαρακτήρα των δράσεών της, βρίσκεται σε αναζήτηση παραθύρων ευκαιρίας για να υπονομεύσει τα δυτικά συμφέροντα, χρησιμοποιώντας συχνά το χαρτί της ορθοδοξίας και του σλαβισμού. Ωστόσο, η οικονομική διείσδυση της Κίνας, υπό το πρίσμα και των δυνατοτήτων που της προσφέρει η πλατφόρμα συνεργασίας 16+1 και το Belt Road Initiative (BRI), όπου έμφαση δίνεται σε επενδύσεις σε υποδομές και μεταφορές, θα πρέπει να ανησυχεί περισσότερο Ε.Ε. και ΗΠΑ.
Κάποια κράτη-μέλη παραμένουν συγκρατημένα στην ένταξη των κρατών των Δυτικών Βαλκανίων, έστω και αν αυτή γίνει τμηματικά και σε βάθος χρόνου, όμως, άλλες χώρες εμφανίζονται πιο ένθερμες. Πάντως, με τον προδιαγραφόμενο κίνδυνο τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών τον ερχόμενο Μάιο να ενισχύσουν αντιευρωπαϊκά σχήματα και πολλά ενδοευρωπαϊκά μέτωπα να παραμένουν ανοιχτά (Ιταλία, θεσμική απόκλιση χωρών Visegrad, ανισότητες, άνοδος ακραίων φωνών), αν ζητήματα όπως η διεύρυνση δεν εισέλθουν γρήγορα σε ρότα κανονικότητας, πιθανόν να μπουν εκ νέου στο ράφι. Εξίσου, η σοβούσα κόντρα σερβικού-αλβανικού παράγοντα, η παρουσία της τζιχαντιστικής τρομοκρατίας και τα εγκληματικά δίκτυα που δρουν στην περιφέρεια δημιουργούν αποσταθεροποιητικές τάσεις, τις οποίες η Ε.Ε. θα πρέπει να μετριάσει. Τούτων δοθέντων, τα εμπλεκόμενα μέρη αλλά και οι λοιποί ενδιαφερόμενοι θα εξαντλήσουν τις προσπάθειες εξεύρεσης λύσης στο «Μακεδονικό».
* Ο δρ Κωνσταντίνος Φίλης είναι διευθυ-ντής Ερευνών Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων και συγγραφέας του βιβλίου «Τουρκία, Ισλάμ, Ερντογάν».