«Τα πάντα ρει» θα έλεγε ο προσωκρατικός σοφός, εξηγώντας ότι οι αλλαγές είναι που επιβεβαιώνουν τις σταθερές του σύμπαντος κόσμου. Ο πρωθυπουργός έχει πολλά να κερδίσει από μια σύντομη φιλοσοφική ενατένιση. Οταν μάλιστα βρει τον χρόνο να διαβάσει εκτενή αποσπάσματα από το συλλογικό «ολιστικό» έργο των Δραγασάκη-Τσακαλώτου θα έχει κατανοήσει γιατί, πέραν των υλικών αγαθών και ευκολιών, ο καπιταλισμός νίκησε όχι μόνο στις αποικίες της Σοβιετικής Ενωσης αλλά και στην «Ελλάδα του Τσίπρα». Η συμβολή του στην ανασυγκρότηση του συστήματος θα μελετηθεί με πραότητα από τους ιστορικούς. Στο μεταξύ, ολοένα και περισσότεροι αναλυτές αναγνωρίζουν στον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ ότι, τελικώς, με τον (πανάκριβο) τρόπο του, εμπέδωσε στην ευρεία κοινή γνώμη την πεποίθηση γιατί το ευρώ προσδιορίζει βέλτιστους χρηματοοικονομικούς κανόνες, γιατί η ενωμένη Ευρώπη είναι το κατάλληλο πλαίσιο για τη Δημοκρατία μας και, κυρίως, γιατί ο δυτικοευρωπαϊκός καπιταλισμός είναι το οικονομικό σύστημα που επιτρέπει στην ελπίδα να μη σβήνει όταν όλα καταρρέουν. Η συντόμευση των διαδικασιών, σε αυτό το τελευταίο μνημονιακό 400άρι, υπενθυμίζει πόσο μεγάλοι είναι οι κίνδυνοι που μας περιτριγυρίζουν. Δείτε τον Ερντογάν να καταπίνει τις μεγαλοστομίες του όταν, την προηγούμενη Τετάρτη, η Τουρκία κινδύνευσε να «σκάσει».
Το κείμενο της τέταρτης αξιολόγησης έχει ελάχιστες διαφορές από το αντίστοιχο με το οποίο έκλεισε η τρίτη αξιολόγηση. Πολύ πριν από την 20ή Αυγούστου, θα πρέπει να έχουν περάσει από τη Βουλή όλα όσα καθυστέρησαν. Κάποια, λίγα, θα διευθετηθούν μέχρι τον προϋπολογισμό. Εξάλλου, ο νόμος για το Μεσοπρόθεσμο 2018-2022 θα περιλάβει όλα τα μέτρα με κάθε λεπτομέρεια. Και τελικά, το νέο πλαίσιο ελέγχου, το «μεταμνημόνιο» ή Post Program Surveillance, με την ειδική ενίσχυση που θα προβλέψει το Eurogroup για την περίπτωσή μας, θα περιλάβει όσα περισσέψουν.
Το τελευταίο δύσκολο βήμα είναι, βεβαίως, η διευθέτηση του τεράστιου ελληνικού δημόσιου χρέους, που θα προκύψει είτε συμφωνήσουν είτε διαφωνήσει το Βερολίνο με το Ταμείο. Στο μεταξύ, το χρέος μεγάλωσε κι άλλο: τον Μάρτιο ήταν στα 344 δισ. ή 15 δισ. μεγαλύτερο από το προηγούμενο έτος, επειδή το κράτος σκουπίζει την αγορά χρήματος και φορτώνεται βραχυπρόθεσμο δανεισμό (repos), κυρίως επειδή δεν θέλει την προληπτική γραμμή πιστώσεων. Υπενθυμίζω πως το 2014 ο κ. Τσίπρας παρέλαβε χρέος 324 δισ. ενώ στα μέσα του 2010, όταν μπήκαμε σε μνημόνιο, είχαμε φτάσει στα 317 δισ.
Εκτός όμως από αυτό το άγος και την τανάλια των νομοθετημένων «3,5%» πρωτογενών πλεονασμάτων μέχρι το 2023, ο κ. Τσίπρας θα προι-κίσει τον κ. Μητσοτάκη με πολλές ευκαιρίες στο πεδίο της παραγωγικής, δηλαδή της ιδιωτικής, οικονομίας. Είναι δίκαιο, αν σκεφθεί κανείς πόσο επιπόλαια πολιτεύτηκε, κατά κανόνα, η σημερινή πλειοψηφία και θα γίνει πράξη όποτε κι αν υποχρεωθεί να πάρει το πικρό χάπι της κάλπης ο σημερινός πρωθυπουργός. Στις αγορές, όσοι σοβαροί επενδυτές παρακολουθούν με ενδιαφέρον την Ελλάδα, έχουν περιορίσει το ενδιαφέρον τους σε αυτήν ακριβώς την προοπτική: οι προσδοκίες είναι απολύτως συναρτημένες με την εναλλαγή στη διακυβέρνηση.
Εξάλλου, ο κ. Τσίπρας κατόρθωσε να αποσπάσει αυτό που κατ’ απόλυτη προτεραιότητα απαιτούσε. Τα τρία καυτά θέματα στο μέτωπο των εργασιακών είναι στο χέρι του: Οι τελευταίες «αντιστάσεις» των μελών του ΣΕΒ κάηκαν στην περιπλοκή που προκάλεσε η υποχρεωτική, την τελευταία στιγμή και παρά την παρέμβαση της κυβέρνησης ενώπιον του Αρείου Πάγου, αντικατάσταση του προαλειφόμενου νέου προέδρου του πλέον σεβαστού οργανισμού του ελληνικού καπιταλισμού. Ο κ. Τσίπρας θα βάλει μια επιτροπή χωρίς άλλες δάφνες να ορίσει τον νέο κατώτατο μισθό και, εφόσον προλάβει, η κυρία Αχτσιόγλου θα έχει τη χαρά να επεκτείνει συλλογικές συμβάσεις με το «έτσι θέλω». Κανείς δεν είναι σε θέση να υπολογίσει τις, σίγουρα σοβαρές, επιπτώσεις που μπορεί να έχουν ενδεχόμενες υπερβολικές πολιτικές παρεμβάσεις στην πραγματική οικονομία, κυρίως μάλιστα στην ανεργία· είναι όμως αναμενόμενο ότι δεν θα άφηναν ποτέ στον κ. Μητσοτάκη μια τόσο μεγάλη πολιτική ευκαιρία ώστε να ξεκινήσει τη δική του περίοδο με μια ευρεία συναίνεση για την Επόμενη Μέρα.