Γιώργος Καμίνης*
Σημασία έχουν οι πράξεις
Παρεμβαίνοντας ακαριαία, μέσω Twitter, στη συζήτηση που μόλις είχε ανοίξει για την επίθεση εις βάρος του Γιάννη Μπουτάρη, ο πρωθυπουργός έσπευσε να διευκρινίσει ότι «αυτοί που επιτέθηκαν στον δήμαρχο… δεν είναι ούτε αγανακτισμένοι πολίτες ούτε συγκεντρωμένο πλήθος… είναι απλά ακροδεξιοί τραμπούκοι…».
Να λοιπόν μια εύλογη και ξεκάθαρη ερμηνεία της επίθεσης! Ελα όμως που οι «ακροδεξιοί τραμπούκοι» είναι στην πραγματικότητα κάποιοι νεαροί, σχεδόν σχολιαρόπαιδα, που μυξόκλαιγαν στο δικαστήριο ζητώντας γονυπετείς συγγνώμη!
Το πραγματικό ερώτημα λοιπόν είναι: από πού άντλησαν τα παιδιά αυτά την πεποίθηση ότι δικαιούνται ατιμωρητί να χτυπούν και να προπηλακίζουν δημοσίως τον δήμαρχο της πόλης τους;
Φταίει μήπως η ακροδεξιά παράδοση της Θεσσαλονίκης; Η συλλογική μας παραζάλη, λόγω της μακράς οικονομικής κρίσης; Ο φανατισμός για το μακεδονικό ζήτημα; Οι δηλώσεις του Γιάννη Μπουτάρη για τα εθνικά θέματα; Ο εμφύλιος; Η δικτατορία; Ο οθωμανικός ζυγός; Το βαλκάνιο αίμα, που έχει λυμένο το ζωνάρι του για καυγά;
Η απάντηση είναι ότι όλα αυτά μπορεί να εξηγούν τη ροπή μιας κοινωνίας στην έξαψη των πολιτικών παθών, δεν αρκούν όμως για να μετατρέψουν μια χούφτα ανώριμων νεαρών σε όχλο έτοιμο να λιντσάρει τον δήμαρχο Θεσσαλονίκης. Την απάντηση μας την έδωσε άθελά του ο ίδιος ο πρωθυπουργός. Σαν να τον προδίδει το υποσυνείδητό του όταν αψυχολόγητα αντιδιαστέλλει τους «αγανακτισμένους» με τους τραμπούκους.
Φυσικά, αυτές οι κατηγορίες δεν ταυτίζονται πλήρως. Ομως ο ίδιος το γνωρίζει καλά: η τακτική του «λιντσαρίσματος» δημοσίων προσώπων έφτασε στο αποκορύφωμά της όταν το κόμμα του ήταν στην αντιπολίτευση. Ούτε ο ίδιος προσωπικά ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ καταδίκασαν ποτέ απερίφραστα αυτά τα φαινόμενα. Πάντοτε υπήρχε ένα «ναι μεν, αλλά…» που μισόκλεινε το μάτι στη βία ως δικαιολογημένη αντίδραση της κοινωνίας. Και στο κάτω κάτω της γραφής, τι υποδηλώνει ο όρος «αγανακτισμένος πολίτης»; Δεν είναι εκείνος που έχει υπερβεί κάθε όριο ανοχής απέναντι στον πολιτικό αντίπαλο; Που είναι ψυχικά έτοιμος από αντίπαλος να μετατραπεί σε εχθρό έτοιμο να αφανίσει αυτόν που βλέπει απέναντί του;
* Ο κ. Γιώργος Καμίνης είναι δήμαρχος Αθηναίων και μέλος του Πολιτικού Συμβουλίου του Κινήματος Αλλαγής.
Κώστας Δουζίνας*
Ιστορικό σφάλμα η σύγκριση
Η προσπάθεια σύγκρισης των «αγανακτισμένων» με τους τραμπούκους αποτελεί ιστορικό παράπτωμα. Από τον Λαμπράκη, στον Τεμπονέρα και τον Φύσσα, η Αριστερά έχει αισθανθεί τη βία των ακροδεξιών τραμπούκων και του παρακράτους. Οι «αγανακτισμένοι» στην κατάληψη του Συντάγματος βρίσκονται ακριβώς στον αντίποδα.
Από τον Σπινόζα μέχρι τον Χέσελ, η φιλοσοφία αντιμετωπίζει την αγανάκτηση ως βαθιά ηθικό και πολιτικό συναίσθημα. Οταν η αδικία και το κακό κλιμακώνονται, η ύπαρξη εξεγείρεται και βρίσκουμε το κουράγιο να δράσουμε. Στο Σύνταγμα, η αγανάκτηση έγινε άμεση δημοκρατία. Σε αντίθεση με τις προεκλογικές συγκεντρώσεις, στις οποίες ο ηγέτης μιλάει και το πλήθος ακούει άφωνο, οι «αγανακτισμένοι» στο Σύνταγμα μιλούσαν και συναποφάσιζαν. Δεν υπήρχαν κομματικές σημαίες και πανό, ηγέτες και αντιπρόσωποι. Στην «κάτω πλατεία» όλοι μιλούσαν χωρίς αποκλεισμούς. Η συνεχής διαβούλευση, οι συνήθως ομόφωνες αποφάσεις, οι ομάδες εργασίας (επικοινωνίας, νομικής και ιατρικής αρωγής, ψυχαγωγίας και πολιτισμού) αποτελούσαν αριστοτελική πράξη. Ο λόγος μετουσιωνόταν από εργαλειακό σε επιτελεστικό και βαθιά πολιτικό και δημιουργούσε γνώμη για τα κοινά. Η λαϊκή κυριαρχία έπαιρνε την κυριολεκτική της σημασία.
Το πλήθος ως υποκείμενο φτιάχνεται και διαλύεται μέσα στην προσωρινότητα και την ένταση της συνεύρεσης των μοναδικοτήτων. Ο Αριστοτέλης ονομάζει «πολιτεία» το πολίτευμα που κάνει το πλήθος δήμο: «όταν δε το πλήθος προς το κοινόν πολιτεύεται συμφέρον, καλείται το κοινό όνομα πασών των πολιτειών, πολιτεία». Στο Σύνταγμα το «πλήθος εν συνελεύσει» έγινε δήμος. Οχι μόνον δεν άσκησε βία εναντίον κανενός, αντίθετα έγινε στόχος επανειλημμένων άγριων επιθέσεων από την αστυνομία που καταδικάστηκαν από διεθνείς οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Οι εντάσεις και οι συγκρούσεις είναι αναπόφευκτες σε μια ταξική κοινωνία με τεράστιες ανισότητες. Αλλά η βία κατά πολιτικών οποιασδήποτε ιδεολογίας αποτελεί το τέλος του πλουραλισμού. Δεν έχει σχέση με την Αριστερά ούτε με τους «αγανακτισμένους». Δημοκρατία είναι η έκφραση της διαφωνίας και της σύγκρουσης ως επιχειρηματολογία και τρόπος ζωής. Η αμεσοδημοκρατία των «αγανακτισμένων» επέστρεψε σε μια ξεχασμένη πράξη της πολιτικής.
* Ο κ. Κώστας Δουζίνας είναι βουλευτής Α΄ Πειραιά του ΣΥΡΙΖΑ, καθηγητής του Πανεπιστημίου του Λονδίνου και πρόε-δρος της Διαρκούς Επιτροπής Εθνικής Αμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων.