Τον Μάιο του 2014 το Συμβούλιο των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων (IASB) και το Συμβούλιο Λογιστικών Προτύπων Χρηματοοικονομικής Λογιστικής (FASB) εξέδωσαν νέα πρότυπα αναγνώρισης εσόδων υπό κοινές κατευθυντήριες οδηγίες που θα αντικαταστήσουν σχεδόν όλες τις υπάρχουσες οδηγίες για τα έσοδα με βάση τα Διεθνή Πρότυπα Χρηματοοικονομικής Αναφοράς (IFRS) και τα Αμερικάνικα Λογιστικά Πρότυπα (US GAAP).
Το νέο λογιστικό πρότυπο για την αναγνώριση των εσόδων, τίθεται σε υποχρεωτική εφαρμογή την 1η Ιανουαρίου 2018, μαζί με τις οποιεσδήποτε επερχόμενες αλλαγές, με δυνατότητα προγενέστερης εφαρμογής από τους υπόχρεους. Σε ότι αφορά τα US GAAP, το αντίστοιχο πρότυπο για την αναγνώριση των εσόδων, είναι το ASC 606.
Το νέο πρότυπο επηρεάζει το λογιστικό χειρισμό αναγνώρισης του εσόδου και στις ναυτιλιακές εταιρείες που δραστηριοποιούνται, τόσο στην ποντοπόρο, όσο και στην επιβατηγό ναυτιλία, και στην ουσία αποτελεί κάτι περισσότερο από μια αλλαγή σε λογιστικό χειρισμό.
Στην επιβατηγό ναυτιλία, με βάση το νέο πρότυπο όταν μια ναυτιλιακή εταιρεία περιλαμβάνει στην εμπορική της πολιτική προγράμματα ανταμοιβής και επιβράβευσης (loyalty points) τότε αυτά θα πρέπει να λογιστικοποιούνται ως ξεχωριστή υποχρέωση.
Σε ότι αφορά την αναγνώριση εσόδου από εισιτήρια που έληξαν ή δεν χρησιμοποιηθήκαν για το σύνολο του πλου (ticket breakage), σημειώνεται ότι εάν η ναυτιλιακή εταιρεία έχει τους μηχανισμούς να αξιολογήσει επαρκώς και αξιόπιστα το έσοδο από τα ανωτέρω εισιτήρια τότε θα μπορούσε να αναγνωρίσει το αντίστοιχο έσοδο πριν την λήξη του εισιτηρίου, δηλαδή κατά την προβλεπόμενη ημερομηνία αναχώρησης.
Υπάρχουν περιπτώσεις όπου στην τιμή των ακτοπλοϊκών εισιτήριων περιλαμβάνονται και άλλες χρώσεις για υπηρεσίες π.χ. πρόσβαση σε εστιατόρια, γεύματα, πρόσβαση στο internet, αναβάθμιση θέσης, επιπλέον αποσκευές, δυνατότητα αλλαγής εισιτηρίου. Σε πολλές από αυτές τις υπηρεσίες το έσοδο καταχωρείται τη στιγμή του ταξιδιού ενώ σε άλλες κατά τη στιγμή της παροχής της υπηρεσίας. Με βάση το νέο πρότυπο το έσοδο από τις εν λόγω υπηρεσίες θα πρέπει να διαχωρίζεται από το ναύλο μεταφοράς και πρέπει να λογιστικοποιείται ξεχωριστά ως υποχρέωση. Εφόσον η ναυτιλιακή εταιρεία δεν έχει αναπτύξει τα συστήματα διαχωρισμού των εν λόγω υπηρεσιών τότε το έσοδο θα πρέπει να αναγνωρίζεται σε σχέση με τη διαδρομή.
Σε ότι αφορά την ποντοπόρο ναυτιλία οι κυριότερες αλλαγές σχετίζονται με την αναγνώριση εσόδου κατά τη διάρκεια φόρτωσης πλοίου, τη λογιστικοποίηση των λειτουργικών εξόδων (μισθοδοσία πληρώματος και λιπαντικά), των εξόδων ταξιδιού (καύσιμα, λιμενικά τέλη) ή ακόμα και τις προμήθειες. Επιπλέον, νέες κατευθυντήριες οδηγίες δίνονται σε σχέση με το λογιστικό χειρισμό σε περίπτωση επισταλιών (demurrage), όπως επίσης αποζημιώσεις για επίσπευση μεταφοράς φορτίου (dispatch).
Με τα ισχύοντα πρότυπα υπάρχει μια «διαφορετικότητα» σε σχέση με τη λογιστικοποίηση του εσόδου από ναύλο και μεταφοράς φορτίου, δηλαδή σε ορισμένες περιπτώσεις το έσοδο αναγνωρίζεται τη στιγμή της παράδοσης των αγαθών, ενώ σε άλλες περιπτώσεις με βάση τη διάρκεια του ταξιδιού. Με βάση το νέο ΔΠΧΑ 15 οι ναυτιλιακές εταιρείες θα πρέπει να λάβουν υπόψη διάφορους παράγοντες για την αποσαφήνιση του πότε μεταβιβάζεται στην ουσία ο έλεγχος (διαφέρει ως έννοια από τη μεταβίβαση των ρίσκων και των οφελών) επί των αγαθών ή πότε παρέχεται η υπηρεσία.
Η μέχρι τώρα εμπειρία της KPMG δείχνει ότι οι ναυτιλιακές εταιρείες οι οποίες από νωρίς είχαν αναγνωρίσει τις πιθανές επιπτώσεις εφαρμογής του νέου ΔΠΧΑ 15 και των γνωστοποιήσεων που απαιτούνται κατάφεραν και έθεσαν σε εφαρμογή τα πληροφοριακά συστήματα, τις δικλείδες ασφαλείας, όπως επίσης εντόπισαν και τις όποιες φορολογικές επιπτώσεις από τις ανωτέρω αλλαγές. Εν αντιθέσει, πολλές είναι οι ναυτιλιακές εταιρείες που δεν έχουν λάβει ακόμα τα απαραίτητα μέτρα για την ποσοτική και ποιοτική απεικόνιση της επίδρασης του ΔΠΧΑ 15. Μάλιστα, πολλές από αυτές έχουν ήδη δημοσιεύσει τις χρηματοοικονομικές τους καταστάσεις για τη χρήση που έληξε την 31 Δεκεμβρίου 2017 απλά αναφέροντας ότι δεν έχει οριστικοποιηθεί ακόμα η επίδραση που θα έχει το νέο ΔΠΧΑ 15 και ότι αυτό θα γίνει το επόμενο διάστημα.
Σημειώνεται ότι οι ρυθμιστικές αρχές έχουν τονίσει αρκετές φορές ότι αναμένουν να δουν τις απαραίτητες γνωστοποιήσεις για τις χρήσεις που λήγουν την 31 Δεκεμβρίου 2017 και μετά και επομένως είναι βέβαιο ότι θα υπάρξουν οι ανάλογες οχλήσεις μέσω επιστολών ή άλλων μέσων προς τις διοικήσεις των εταιρειών για επεξηγήσεις επί των ελλείπων επεξηγηματικών σημειώσεων.
Με βάση, λοιπόν, τα ανωτέρω θα πρέπει οι διοικήσεις των ναυτιλιακών εταιρειών, ενόψει μάλιστα και της υιοθέτησης από 1 Ιανουαρίου του 2019 του νέου IFRS 16 “Leases”, που θα έχει και αυτό μεγάλη επίδραση στις ναυτιλιακές εταιρείες, να αξιολογήσουν σε πρώτη φάση την επάρκεια των ανθρώπινων και τεχνικών πόρων. Στη συνέχεια, θα πρέπει λαμβάνοντας υπόψη την εμπειρία που υπάρχει ήδη στο ναυτιλιακό κλάδο να τεθεί συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για την καταγραφή των ποιοτικών και ποσοτικών επιδράσεων του ΔΠΧΑ 15 και να τεθούν σε εφαρμογή νέες διαδικασίες καταγραφής, παρακολούθησης και ελέγχου των αλλαγών οι οποίες έχουν επέλθει από την εφαρμογή του νέου αυτού προτύπου.
Τέλος, καθοριστική κρίνεται και η επιλογή του μοντέλου μετάβασης στο νέο ΔΠΧΑ 15, δηλαδή αν οι ναυτιλιακές εταιρείες επιλέξουν το υπόδειγμα της αναδρομικής ή της σωρευτικής επίδρασης των αλλαγών αυτών.