«Με τάραξε πιο πολύ από την επίθεση η εικόνα ενός ηλικιωμένου, ανήμπορου ανθρώπου να τον χτυπούν. Θεωρούσα ότι η κοινωνία μας, παρά την κρίση, έχει κάποια μίνιμουμ συμπεριφοράς…».
Η συζήτησή μας με τον αναπληρωτή καθηγητή στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Παντείου Αγγελο Συρίγο γίνεται λίγα 24ωρα μετά την επίθεση εις βάρος του δημάρχου Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη. Παρά δε τη… χαλαρωτική επίδραση του πάρκου στο Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος, ο 52χρονος Συρίγος δεν κρύβει την οργή του: «Μου ανέβηκε το αίμα στο κεφάλι! Εχουμε δύο επίπεδα εδώ γιατί χτυπάς κάποιον και, βεβαίως, πώς χτυπάς έναν αδύναμο άνθρωπο;».
Ο ίδιος βρέθηκε αντιμέτωπος, τον Φεβρουάριο του 2017, με τη βία, γιατί είχε το θάρρος να παρατηρήσει αγνώστους που έγραφαν στους τοίχους του πανεπιστημίου. Αυτοί που του επιτέθηκαν αποδείχθηκε πως, όχι μόνον δεν είχαν καμία σχέση με το Πάντειο, αλλά δεν διέθεταν καν φοιτητική ιδιότητα. Ηταν ιδιωτικοί υπάλληλοι! Ο Συρίγος, σε πείσμα όσων τον «συμβούλευσαν» να ρίξει τους τόνους και του κλίματος εκφοβισμού που δημιούργησαν ομάδες ταραξιών, επέμεινε, και οι δύο δράστες (σ.σ. ο τρίτος διέφυγε) οδηγήθηκαν στη Δικαιοσύνη. Φυσικά καταδικάστηκαν.
Το εντυπωσιακά κοινό, για τη «λογική της βίας» που μοιάζει να κυλά στις φλέβες της ελληνικής κοινωνίας, είναι ότι και στην επίθεση κατά Μπουτάρη και σε αυτή κατά Συρίγου, ουδείς εκ των δραστών επικαλέστηκε κάποιο κίνητρο για την πράξη του. Οι του Συρίγου αρνήθηκαν ότι ήταν καν εκεί, οι του Μπουτάρη δήλωσαν ότι παρασύρθηκαν ή δεν ήξεραν ποιον χτυπούσαν. Βία για τη βία, δηλαδή.
«Εχουμε συνηθίσει να είμαστε μία κοινωνία χωρίς ευθύνη, μία κοινωνία που δεν έχει μάθει να αναλαμβάνει το βάρος των επιλογών και των πράξεών της», σημειώνει ο καθηγητής Συρίγος. «Κι όμως, στην ίδια αυτή χώρα πριν από 70 χρόνια υπήρχαν άνθρωποι που εκτελέστηκαν με την κατηγορία ότι ήταν κομμουνιστές. Μπορούσαν να αποφύγουν το απόσπασμα με μια δήλωση μετανοίας και αποκηρύξεως του κομμουνισμού. Αρνήθηκαν όμως να υποβάλουν τέτοιες δηλώσεις, διότι δεν ήταν κομμουνιστές και δεν μπορούσαν να αποκηρύξουν κάτι που ουδέποτε ήταν. Σήμερα βλέπεις κάποιους να αρνούνται, την επομένη, αυτό που έκαναν χθες».
Η ελληνική κοινωνία είναι, τελικά, εθισμένη στη χρήση βίας; «Εχουμε μεν φύγει από την κατάσταση που “αν διαφωνούσα, έβγαζα ένα μαχαίρι και σε έσφαζα”, αλλά είμαστε ακόμη σε θλιβερό επίπεδο».
Στην Ελλάδα υπάρχει, μέσω και των δηλώσεων πολιτικών, ημινομιμοποίηση της βίας. «Τι σημαίνει ότι όσοι χτύπησαν τον Μπουτάρη “δεν είναι αγανακτισμένοι πολίτες ή συγκεντρωμένο πλήθος, αλλά ακροδεξιοί”; Αν, δηλαδή, ήταν αγανακτισμένοι ή συγκεντρωμένο πλήθος, θα νομιμοποιούνταν να τον χτυπήσουν;» σχολιάζει καυστικά τη σχετική αναφορά του πρωθυπουργού για την επίθεση κατά Μπουτάρη. Με τον ίδιο τρόπο, αποδοκιμάζει την επιλογή του υπουργού Προστασίας του Πολίτη να παρουσιάσει τα μέλη του «Ρουβίκωνα» ως παιδιά ή βρέφη. «Είναι ανεύθυνοι δηλαδή για τις πράξεις τους;».
Κατά τον Συρίγο, πρέπει να υπάρξει αλλαγή του τρόπου αντιμετώπισης τέτοιων φαινομένων. «Καταστρέφει κάποιος τις πινακίδες στους δρόμους; Δεν του ρίχνεις έξι μήνες με αναστολή, τον βάζεις να τις αποκαταστήσει. Εσπασε ο “Ρουβίκωνας” τα τζάμια και έριξε μπογιές στο ΣτΕ; Πόσο κόστισε αυτό; Τον βάζεις να αναλάβει τις δαπάνες και να συμμετάσχει στις εργασίες αποκατάστασης! Η κοινωνική εργασία είναι κάτι που λείπει πολύ από την Ελλάδα».
Σε αλλάζει ως άνθρωπο μία απρόκλητη, βίαιη επίθεση; Αλλαξε η ζωή του μετά το περιστατικό στο Πάντειο; «Στην αρχή έπαιρνα κάποιες προφυλάξεις. Ημουν ιδιαίτερα προσεκτικός όταν πλησίαζα προς το πανεπιστήμιο. Σύντομα, όμως, σταμάτησα. Δεν μπορείς να ζεις υπό καθεστώς φόβου», λέει. Στη δικαστική περιπέτεια που ακολούθησε, δίπλα του βρέθηκαν εκτός από την οικογένειά του και οι φοιτητές του. Ειδικά για τους τελευταίους, που έγιναν επίσης στόχος λεκτικών επιθέσεων, δεν κρύβει την υπερηφάνειά του, προφανώς, όχι μόνον ως άνθρωπος που βίωσε την αλληλεγγύη, αλλά και ως καθηγητής.
Ως προς την αντίδραση του υπουργείου, της πολιτείας, της κοινωνίας ευρύτερα, μοιάζει να μην τρέφει ψευδαισθήσεις. «Δεν ενοχλεί γενικότερα την κοινωνία μας η ύπαρξη ανομίας. Στη Νομική υπάρχει μία κατάληψη από το 1978. Υπήρχε όταν μπήκα εγώ στη σχολή το 1983, συνεχίζεται και σήμερα. Αν ενοχλούσε την κοινωνία, θα είχε κλείσει. Με την ίδια λογική, κινείται και ο εκάστοτε υπουργός. Λέει “δεν θέλω να έχω προβλήματα”. Ε, αν αποφασίσει να κλείσει μία κατάληψη, θα έχει».
«Η Τουρκία και εμείς», η νέα εκδοτική σειρά
Με την «Καθημερινή» της Κυριακής κυκλοφορεί η νέα εκδοτική σειρά «Η Τουρκία και εμείς», τον πρώτο τόμο της οποίας, με όλα τα ντοκουμέντα, τους χάρτες των διεκδικήσεων αλλά και το αλφαβητάρι των ελληνοτουρκικών σχέσεων, υπογράφουν οι Αγγελος Συρίγος και Θάνος Ντόκος. Για τον κ. Συρίγο, η απόλυτη επιδίωξη του Ερντογάν είναι να εκλεγεί από τον α΄ γύρο, κάτι που, όπως σημειώνει, προϋποθέτει να εξασφαλίσει ποσοστό 44%-45% πραγματικής δύναμης, «ώστε και με τη βοήθεια της νοθείας να κερδίσει». Η επανεκλογή Ερντογάν δεν συνεπάγεται, πάντως, αποκλιμάκωση της έντασης μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας. «Θα επιστρέψουμε σε υψηλότερους τόνους, με επίκεντρο την Κύπρο», εξηγεί, καθώς από τις έρευνες για υδρογονάνθρακες στην κυπριακή ΑΟΖ διακυβεύονται δύο στρατηγικές επιλογές της Τουρκίας: η επιδίωξή της να είναι ο μόνος άξονας μεταφοράς αερίου στην Ευρώπη και, βεβαίως, ο ρυθμιστικός ρόλος της στην Κύπρο. «Αν βρεθεί αέριο στα νότια του νησιού, είναι φυσιολογικό πολλοί να αναρωτηθούν “θέλω τον Ερντογάν να συμμετέχει στο νέο κράτος της Κύπρου;”. Συνεπώς, όλα αυτά τα αδιανόητα για σύγχρονο κράτος εγγυητικά δικαιώματα που ζητάει η Αγκυρα θα ξαναμπούν, με δυσμενέστερους όρους για την Τουρκία, στο τραπέζι».