ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ.Με τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων να εκτοξεύονται αμέσως μετά την πρόσφατη αναταραχή στην ιταλική πολιτική σκηνή, το ερώτημα κατά πόσο αναγκαίο είναι μια έξοδος της Ελλάδας από το μνημόνιο να συνδυαστεί με μία προληπτική γραμμή πίστωσης επιστρέφει στις συζητήσεις Ευρωπαίων αξιωματούχων. Δεν είναι μυστικό, άλλωστε, ότι η Ελλάδα είναι ο πιο αδύναμος κρίκος της Ευρωζώνης και πολύ ευάλωτη απέναντι σε οποιονδήποτε εξωτερικό παράγοντα. Καθώς τους επόμενους μήνες αναμένονται αλλαγές στις οικονομίες της ευρύτερης γειτονιάς, πολλοί είναι αυτοί που αρχίζουν και υποστηρίζουν πιο σθεναρά ότι μια έξοδος από το μνημόνιο με δίχτυ ασφαλείας ενός «μαξιλαριού ρευστότητας», όπως έχει αποφασίσει η ελληνική κυβέρνηση μέχρι τώρα, δεν είναι αρκετή.
Η «Κ» παραθέτει τα επιχειρήματα υπέρ και κατά των δύο επιλογών:
1. Εξοδος από το μνημόνιο με τη δημιουργία ενός «μαξιλαριού ρευστότητας».
Το «μαξιλάρι ρευστότητας» δεν είναι άλλο από ένα αποθεματικό που φτιάχνει η ελληνική κυβέρνηση, θα ολοκληρωθεί με την τελευταία εκταμίευση του προγράμματος και αναμένεται να φτάσει περίπου στα 20 δισ. ευρώ. Αυτό το ποσό εξασφαλίζει τις δανειακές υποχρεώσεις της χώρας για τους επόμενους 18 μήνες. Η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να κρατήσει αυτό το αποθεματικό και να το χρησιμοποιήσει μόνο σε περίπτωση που οι αγορές έχουν γίνει ιδιαίτερα ακριβές.
Η χρήση του «μαξιλαριού ρευστότητας» βρίσκεται στη διακριτική ευχέρεια της ελληνικής κυβέρνησης, γι’ αυτό και ενέχει μεγαλύτερο ρίσκο. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι τονίζουν πως πρέπει να χρησιμοποιηθεί αποκλειστικά για την αποπληρωμή χρέους και όχι για λόγους πολιτικούς ή προεκλογικούς, καθώς κάτι τέτοιο θα ήταν καταστροφικό για την οικονομία της χώρας.
Αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εκτιμούν ακόμα ότι η δημιουργία ενός «μαξιλαριού ρευστότητας» κάνει πιο εύκολη την έγκριση της ελάφρυνσης χρέους από το γερμανικό Κοινοβούλιο. Σε αντίθεση, η ενεργοποίηση μιας πιστοληπτικής γραμμής μπορεί να εκληφθεί ως νέο πρόγραμμα προσαρμογής προς την Ελλάδα και θα μεταθέσει τις αποφάσεις για το χρέος στο μέλλον. Η Ελλάδα, τονίζουν, χρειάζεται περισσότερο από οτιδήποτε άλλο μία μεγάλη εμπροσθοβαρή ελάφρυνση του χρέους – όπως η εξαγορά του δανείου προς το ΔΝΤ και την ΕΚΤ από τα υπολειπόμενα χρήματα που υπάρχουν στον ελληνικό πρόγραμμα. Με αυτόν τον τρόπο η χώρα δεν θα έχει καμία μεγάλη πληρωμή μέχρι το 2023 και ο κίνδυνος μη πρόσβασης στις αγορές εξαιτίας εξωτερικών λόγων (Ιταλία κ.λπ.) θα είναι σχεδόν μηδαμινός.
Η δημιουργία «μαξιλαριού ασφαλείας» αποτρέπει τη συζήτηση για ένα νέο μνημόνιο που θα συνδεόταν με την πιστοληπτική γραμμή και θα μπορούσε να οδηγήσει σε πολιτική αστάθεια.
2. Εξοδος από το μνημόνιο με την ενεργοποίηση μιας «προληπτικής γραμμής ρευστότητας».
Η ενεργοποίηση μίας προληπτικής γραμμής ρευστότητας θωρακίζει απόλυτα την ελληνική οικονομία από οποιονδήποτε εξωτερικό παράγοντα. Εχει διάρκεια 12 μήνες, με τη δυνατότητα να ανανεωθεί για άλλους δώδεκα. Η χώρα έχει πρόσβαση στα φθηνά κεφάλαια του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) και δεν βασίζεται στις αγορές όταν αυτές γίνουν ιδιαίτερα ακριβές και απρόσιτες, και αυτό το γνωρίζουν και οι ίδιες οι αγορές.
Με την προληπτική γραμμή τα ελληνικά ομόλογα προκρίνονται για την «παρέκκλιση» (waiver) της ΕΚΤ, γεγονός που καθιστά τον δανεισμό φθηνότερο. «Τα πλεονεκτήματα της οποίας είναι σημαντικά για το κόστος δανεισμού των ελληνικών τραπεζών, του ελληνικού Δημοσίου, των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών και δεν θα πρέπει να αγνοηθούν», όπως έχει σημειώσει στο παρελθόν ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας Γιάννης Στουρνάρας και υπέρμαχος της ενεργοποίησης της πιστοληπτικής γραμμής.
Τα ελληνικά κρατικά ομόλογα θα μπορούν να συμμετάσχουν στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ στην κανονική περίοδο, αλλά κυρίως στην περίοδο επανεπένδυσης κάτι το οποίο δεν θα συμβεί με το «μαξιλάρι ρευστότητας».
Τα περισσότερα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης θα ήθελαν να δουν την Ελλάδα να βγαίνει στις αγορές χωρίς την πιστοληπτική γραμμή, όπως έκαναν και οι υπόλοιπες χώρες σε πρόγραμμα. Αλλά αυτό που τονίζουν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι είναι πως αν η χώρα χρειαστεί σε μερικά χρόνια ένα νέο πρόγραμμα αυτό θα είναι καταστροφικό για την Ελλάδα, ενώ τα μέλη της Ευρωζώνης θα δυσκολευτούν πολύ να δώσουν άλλο ένα δάνειο στη χώρα.
Επιτήρηση
Πρέπει να σημειωθεί ότι οι ευρωπαϊκοί θεσμοί φαίνονται διχασμένοι στο θέμα της λήψης προληπτικής γραμμής ή δημιουργίας «μαξιλαριού» από την ελληνική κυβέρνηση. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τάσσεται ξεκάθαρα υπέρ της χορήγησης μιας πιστοληπτικής γραμμής ρευστότητας στην Ελλάδα καθώς θεωρεί ότι έτσι θα γίνει η επιστροφή της χώρας στις αγορές με τον πιο βιώσιμο και ασφαλή τρόπο. Αντίθετα, η θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι ξεκάθαρα υπέρ της δημιουργίας ενός «μαξιλαριού ρευστότητας», καθώς έτσι θα επιτευχθεί μεγαλύτερη ελάφρυνση χρέους.
Ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) τάσσεται μάλλον υπέρ μιας πιστοληπτικής γραμμής ρευστότητας, αλλά όχι τόσο ανοικτά και ξεκάθαρα όπως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Αυτό που τονίζουν και οι τρεις θεσμοί είναι ότι η απόφαση βρίσκεται στα χέρια της ελληνική κυβέρνησης, αλλά και ότι και στις δύο περιπτώσεις η Ελλάδα θα βρίσκεται κάτω από ενισχυμένη επιτήρηση και θα καλείται ούτως ή άλλως να εφαρμόζει συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις για τα επόμενα χρόνια.