Οι εξελίξεις στην Ιταλία, οι οποίες μέσα σε λίγες ώρες έστειλαν τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων στα ύψη, απέδειξαν ότι η Ελλάδα παραμένει ευάλωτη στις εξωτερικές εξελίξεις, ενώ έθεσαν σημαντικά ερωτήματα σχετικά με το πόσο ομαλή μπορεί να είναι για τη χώρα η έξοδος από το πρόγραμμα εν μέσω αναταραχών στην Ευρωζώνη, αλλά και πόσο επικίνδυνη μπορεί να είναι η επιλογή του clean exit.
Σύμφωνα με αναλυτές και οικονομολόγους που μίλησαν στην «Κ», τα γεγονότα στη γειτονική χώρα σίγουρα θα επηρεάσουν τα σχέδια της κυβέρνησης και φέρνουν πλέον πιο κοντά το σενάριο της προληπτικής γραμμής στήριξης, η οποία θα αποτελέσει «ασπίδα προστασίας» τόσο για τη χώρα όσο και για τους επενδυτές των ελληνικών ομολόγων.
Οπως σημειώνει ο Γενς Πίτερ Σόρενσεν, επικεφαλής αναλυτής της Danske Bank, μιλώντας στην «Κ», η κλιμάκωση της ιταλικής κρίσης δυστυχώς έχει αρνητικό αντίκτυπο στην Ελλάδα, παρόλο που στη χώρα έχει σημειωθεί πρόοδος και υπήρξαν πολλά θετικά στοιχεία τα οποία και οδήγησαν σε αναβαθμίσεις της πιστοληπτικής της αξιολόγησης από τους οίκους. Το μεγαλύτερο πρόβλημα, πάντως, που προκύπτει από τις τρέχουσες εξελίξεις, είναι η αύξηση του κόστους δανεισμού της Ελλάδας και η ενίσχυση των φόβων των επενδυτών γύρω από τη χώρα, λόγω Ιταλίας.
Η ιταλική κρίση αποδεικνύει πόσο επικίνδυνη είναι η απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης για καθαρή έξοδο, σύμφωνα με τον Βολφγκάνγκο Πικόλι, συμπρόεδρο της Teneo Intelligence. Οπως σημειώνει στην «Κ», η αυξημένη μεταβλητότητα στην αγορά ομολόγων που προκάλεσε η πολιτική κρίση της Ιταλίας, θα μπορούσε να επηρεάσει την έξοδο της Ελλάδας από το πρόγραμμα με δύο τρόπους: 1) να υπονομεύσει την ικανότητα περαιτέρω συγκέντρωσης του ταμειακού αποθέματος με νέες εκδόσεις ομολόγων και 2) στο χειρότερο σενάριο για τον Τσίπρα, να αναγκαστεί η Αθήνα να επανεξετάσει την επιλογή της προληπτικής πιστωτικής γραμμής.
Σύμφωνα με τον κ. Πικόλι, πολλά θα εξαρτηθούν από το αν οι αναταράξεις στις αγορές συνεχιστούν για παρατεταμένο χρονικό διάστημα. «Αυτό πάντως που συνέβη την περασμένη εβδομάδα με την εκτόξευση των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων, δείχνει ότι είναι επικίνδυνη η απόφαση του Τσίπρα να μην επιλέξει την προληπτική πιστωτική γραμμή, καθώς αφήνει την Ελλάδα βαθιά εκτεθειμένη στις εξωτερικές εξελίξεις», τονίζει.
Η Ελλάδα βρίσκεται, σε μεγάλο βαθμό, στον σωστό δρόμο, ωστόσο η άνοδος των αποδόσεων των ελληνικών ομολόγων λόγω Ιταλίας, καθιστά πιο δύσκολη την έξοδο από το πρόγραμμα διάσωσης, επισημαίνει στην «Κ» ο Χόλγκερ Σμίντινγκ, επικεφαλής οικονομολόγος της Berenberg Bank στο Λονδίνο. Αυτό ουσιαστικά αποδεικνύει γιατί θα ήταν καλό για την Ελλάδα να ακολουθήσει τη συμβουλή της Τράπεζας της Ελλάδος και να ζητήσει προληπτική πιστωτική γραμμή από τον ESM. Εστω και αν δεν χρειαστεί να τη χρησιμοποιήσει, οι επενδυτές θα ξέρουν ότι η Ελλάδα έχει στη διάθεσή της αυτή την πίστωση, και έτσι θα είναι πρόθυμοι να της προσφέρουν χρηματοδότηση με χαμηλότερες αποδόσεις. Αυτό θα βοηθούσε τον προϋπολογισμό και θα επέτρεπε στην κυβέρνηση να αυξήσει τις δαπάνες στις κοινωνικές πολιτικές.
Η χαμηλή ρευστότητα που συνεχίζει να υπάρχει στην αγορά των ελληνικών ομολόγων και η ομοιότητα του story της Ιταλίας με αυτό της Ελλάδας το 2015 (και οι δύο χώρες έχουν υπερβολικά υψηλά ποσοστά χρέους/ΑΕΠ), εξηγεί τον ενισχυμένο αντίκτυπο που είχε η ιταλική κρίση στους ελληνικούς κρατικούς τίτλους, εξηγεί στην «Κ» ο Ιωάννης Σώκος, στρατηγικός αναλυτής της Nomura International στο Λονδίνο. Αυτό είναι ένα άλλο ατυχές timing για τα ελληνικά ομόλογα, καθώς η ευφορία από την τεχνική συμφωνία για την τέταρτη αξιολόγηση δεν μπόρεσε να κρατήσει πολύ λόγω των ιταλικών δεινών, όπως τονίζει. Το ίδιο είχε συμβεί όταν η Ελλάδα βγήκε στις αγορές τον Φεβρουάριο, όταν η έκδοση συνέπεσε με ένα άλλο κύμα πίεσης στις διεθνείς αγορές.
Αν και είναι ακόμα νωρίς να πούμε αν οι εξελίξεις στην Ιταλία θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα σχέδια της Ελλάδας για καθαρή έξοδο, σίγουρα ωστόσο κάνει τα πράγματα πιο δύσκολα, επισημαίνει ο κ. Σώκος. «Μια καθαρή έξοδος πρέπει να συμβαδίζει με τη δημιουργία ενός μεγάλου αποθέματος ρευστότητας και η τρέχουσα αναταραχή στις αγορές δεν ευνοεί μία νέα προσπάθεια έκδοσης ομολόγων, καθώς οι επενδυτές αποφεύγουν το ρίσκο αυτή τη στιγμή. Γι’ αυτό και η καθαρή έξοδος δεν είναι εύκολη πλέον. Ωστόσο, αυτός είναι ένας από τους παράγοντες που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη συζήτηση γύρω από την καθαρή έξοδο, αλλά όχι ο πιο αποφασιστικός. Οι ειδήσεις σχετικά με την ελάφρυνση του χρέους, για παράδειγμα, είναι πολύ πιο σημαντικές για την Ελλάδα», καταλήγει.
Για τον Στιν Τζάκομπσεν, επικεφαλής οικονομολόγο της Saxo Bank, ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την Ελλάδα και το ελληνικό πρόγραμμα θα ήταν εάν η Ιταλία οδηγούνταν σε νέες εκλογές το καλοκαίρι.
Νέο πρόγραμμα βλέπει το Bruegel
Επιφυλακτικός σχετικά με το σχέδιο της ελληνικής κυβέρνησης για καθαρή έξοδο, εμφανίζεται ο επικεφαλής οικονομολόγος του Ινστιτούτου Bruegel Ζολτ Νταρβάς, μετά και τις εξελίξεις στην Ιταλία. Οπως σημειώνει στην «Κ», το θέμα-κλειδί για την Ελλάδα είναι εάν η κρίση που ξέσπασε την περασμένη εβδομάδα στη γειτονική της χώρα της ευρωπεριφέρειας, θα επηρεάσει την οικονομική δραστηριότητα στην Ευρώπη, καθώς αυτό θα περιπλέξει την έξοδό της από το πρόγραμμα. Το πραγματικά σημαντικό θέμα για την Ελλάδα είναι, όπως τονίζει, το να υπάρχει αξιοπιστία στις πολιτικές της ελληνικής κυβέρνησης μετά την έξοδο και εάν η οικονομία θα επιβραδυνθεί ή όχι. Ο ίδιος συνεχίζει να εκτιμά ότι σε λίγα χρόνια, η οικονομική ανάπτυξη στην Ελλάδα θα επιβραδυνθεί και η χώρα θα αναγκαστεί να επιστρέψει σε ένα νέο πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας. Ετσι, η προσφυγή σε προληπτική πιστωτική γραμμή είναι η καλύτερη επιλογή για την Ελλάδα αυτή τη στιγμή, καθώς θα αποτελέσει μία ομαλή συνέχεια μετά το πρόγραμμα και θα στηρίξει τόσο την ανάπτυξη όσο και τη βιωσιμότητα των δημοσιονομικών μεγεθών.