Σκοπεύω σήμερα να τεκμηριώσω ότι αυτή είναι η σωστή απάντηση στην προαιώνια ερώτηση του ενός εκατομμυρίου: «Does crime pay? ». Μια αναζήτηση στο Google δίνει χιλιάδες αναφορές για την ερώτηση αυτή. Οι περισσότερες λένε ότι το έγκλημα δεν αποδίδει γιατί στο τέλος ο εγκληματίας τιμωρείται. Αυτό μπορεί να ισχύει σε όλο τον κόσμο αλλά όχι στην Ελλάδα, όπου οι κυβερνήσεις με τις πράξεις και τις παραλείψεις τους, «εκπαιδεύουν» τον κόσμο στην ανομία.
Ξεκινάω με μια διασκεδαστική ιστορία. Ισως να έχετε δει την καταπληκτική ταινία του 2002, «Πιάσε με, αν μπορείς» («Catch me, if you can»), με τους Leonardo DiCaprio και Tom Hanks στους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Η ιστορία βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα και εξελίσσεται στη δεκαετία του ’60, όταν τα τραπεζικά συστήματα δεν ήταν on-line και για να εκκαθαριστεί μια επιταγή μπορεί να πέρναγαν και δέκα ημέρες από την κατάθεσή της. Ο Frank Abagnale Jr. (Leonardo DiCaprio) εγκαταλείπει το σπίτι του με μια επιταγή 25 δολαρίων στην τσέπη και κατορθώνει να ζει πλουσιοπάροχα για χρόνια εξαπατώντας τους πάντες σε τρεις Ηπείρους, παριστάνοντας κατά διαστήματα τον πιλότο της PanAm, έναν παιδίατρο και έναν δικηγόρο απόφοιτο του Harvard εξαργυρώνοντας πλαστές επιταγές συνολικής αξίας 4 εκατομμυρίων δολαρίων! Υστερα από χρόνια κυνηγητό, συλλαμβάνεται στο Παρίσι, από τον πράκτορα του FBI Carl Hanratty Jr. (Tom Hanks) και στη συνέχεια απελαύνεται στις ΗΠΑ για να δικαστεί. Τελικά καταδικάζεται σε φυλάκιση 12 ετών, εκτίει ένα μέρος της ποινής του και αποφυλακίζεται για να εκτίσει το υπόλοιπο της ποινής του σαν συνεργάτης το FBI σε θέματα πλαστογραφίας. Τέλος, μετά την επιτυχημένη συνεργασία του με το FBI, ο Frank δουλεύει σαν σύμβουλος σε τραπεζικά ιδρύματα για θέματα πλαστογραφίας κερδίζοντας εκατομμύρια δολάρια. Πράγματι, το έγκλημα ανταμείβει! Ορισμένες φορές, πολύ πλουσιοπάροχα.
Στην Ελλάδα πιθανότατα να έχουμε παρόμοιες ιστορίες απατεώνων που κατάφεραν να επιβιώσουν και να απολαύσουν τα οφέλη από τις ανομίες τους. Δεν πρόκειται να ασχοληθούμε με αυτούς, αλλά με μια άλλη πολύ μεγαλύτερη κατηγορία. Αυτούς τους οποίους το κράτος εκπαιδεύει συνεχώς στην ανομία και μάλιστα κατά καιρούς τους επιβραβεύει. Θα σας αναφέρω διάφορες περιπτώσεις, χωρίς καμία αξιολογική σειρά.
Καταπατητές του Δημοσίου. Ακριβώς αυτή η είδηση που δημοσιεύθηκε στον Τύπο στις 9 Μαρτίου 2018, ήταν η αφορμή για το σημερινό κείμενο. Αντιγράφω από την «Κ»: «Σχέδιο απόδοσης των καταπατημένων εκτάσεων του Δημοσίου στους καταπατητές επεξεργάζεται το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης. Στο πλαίσιο αυτό, συνέστησε επιτροπή που θα εξετάσει τους όρους και τις προϋποθέσεις εξαγοράς των εκτάσεων από τους καταπατητές».
Ξαναδιαβάστε το με προσοχή. Είναι σαν να περιγράφει ένα απολύτως φυσιολογικό φαινόμενο. Σαν να λέει για παράδειγμα: «Αύριο ο ήλιος θα ανατείλει στις 6.52». Καταπατητές (squatters) υπάρχουν σε όλο τον κόσμο. Η έκταση όμως του προβλήματος στην Ελλάδα είναι που μας κάνει μοναδικούς. Αντιγράφω από το ίδιο ρεπορτάζ του Προκόπη Χατζηνικολάου: «Η πλειονότητα των δημοσίων ακινήτων στην Αττική είναι μερικώς ή εξ ολοκλήρου καταπατημένα σε ποσοστό που προσεγγίζει το 80%. Στη Θεσσαλία – Στερεά Ελλάδα ένα μεγάλο ποσοστό, ενδεχομένως και 70%, είναι καταπατημένο…». Και συνεχίζει με άλλες περιοχές της Ελλάδας, όπου οι καταπατήσεις κυμαίνονται σε ποσοστά, αλλά εξακολουθούν να είναι σημαντικές. Ολοι αυτοί θα «ανταμειφθούν» για την παρανομία τους κατά τέτοιο τρόπο ώστε «ο προσδιορισμός των όρων και των προϋποθέσεων της δυνατότητας εξαγοράς από τους αυθαίρετους καταπατητές των αυθαιρέτως κατεχομένων ακινήτων του Δημοσίου, προκειμένου να εξασφαλιστεί η οριστική επίλυση του σχετικού προβλήματος και να διασφαλιστεί το δημόσιο συμφέρον».
Βλέπετε πώς διασφαλίζεται το κακόμοιρο δημόσιο συμφέρον; Πρώτα το Δημόσιο τους αφήνει να καταπατήσουν ένα ακίνητο για πολλά χρόνια και μετά τους το δίνει με ευνοϊκούς όρους για να «εξασφαλιστεί η οριστική επίλυση του σχετικού προβλήματος». Ιδού γιατί η ανομία αποδίδει!
Αυτό το παραμύθι το ακούμε από το 1995. Ολες οι κυβερνήσεις συνέστηναν επιτροπές για την «οριστική επίλυση» του προβλήματος, αλλά φυσικά δεν έγινε ποτέ τίποτε. Υποψιάζομαι ότι ούτε και τώρα θα γίνει κάτι. Ειδικά αν λάβουμε υπόψη ότι πολλά καταπατημένα κτίρια του Δημοσίου (και όχι μόνο) έχουν καταληφθεί από συλλογικότητες αναρχικών που αμφιβάλλω αν θέλουν ή αν έχουν τα χρήματα για να νομιμοποιήσουν τα καταπατημένα. Εκτός αν αποφασίσουμε να τους τα χαρίσουμε για να δοθεί «οριστική λύση».
Οι τζαμπατζήδες των συγκοινωνιών. Το 2015, ο πρόεδρος του ΟΑΣΑ πρότεινε να αυστηροποιηθεί η εισιτηριοδιαφυγή και από πταίσμα να γίνει πλημμέλημα, όπως ήταν μέχρι το 1994. Οπως εξήγησε, η σημερινή νομοθεσία ουσιαστικά δεν τιμωρεί τη μη καταβολή εισιτηρίου στις συγκοινωνίες, με αποτέλεσμα ο ΟΑΣΑ να χάνει 40 εκατομμύρια ευρώ ετησίως, τα οποία φυσικά πληρώνουμε εμείς οι φορολογούμενοι. Αντέδρασε ο αρμόδιος υπουργός (αυτός που έχει στο γραφείο του το πορτρέτο του Αρη Βελουχιώτη) και δήλωσε ειρωνικά στη Βουλή: «εγώ λέω να τους εκτελούμε κιόλας». Αλλος ένας λαϊκιστής που με ξένα χρήματα κάνει τον χουβαρντά. Εξάλλου είναι ο ίδιος που προεκλογικά επέτρεψε τη δωρεάν μεταφορά των επιβατών στις Αστικές Συγκοινωνίες. Μήπως είναι από τα δικά του χρήματα που καλύπτουν τα ελλείμματα;
Οταν εκπαιδεύεις τον κόσμο στην ανομία, μετά δεν είναι εύκολο να τον πείσεις ότι πρέπει να πληρώνει. Ετσι λοιπόν ο ίδιος υπουργός σήμερα αντιμετωπίζει δυσκολίες στην εφαρμογή του ηλεκτρονικού εισιτηρίου γιατί οι διάφορες συλλογικότητες καταστρέφουν σχεδόν καθημερινά τα αυτόματα μηχανήματα. Η πιο τρανή απόδειξη για τις ζημιές που είχαν οι συγκοινωνίες από τη χαλαρή αντιμετώπιση του φαινομένου, είναι το γεγονός ότι όπου κλείνουν οι μπάρες πρόσβασης αυξάνονται τα έσοδα κατακόρυφα.
Φαίνεται όμως ότι τίποτα δεν έμαθε ο υπουργός από τα χαμένα έσοδα των συγκοινωνιών. Στις 28 Απριλίου 2018, δήλωσε με υπερηφάνεια ότι θα καταργήσει τον νόμο που ποινικοποιεί τη ΜΗ πληρωμή των διοδίων. Δηλαδή αν δεν υπάρχει καμία ποινή, γιατί να πληρώνει ο κόσμος διόδια; Μήπως έχουμε εντελώς τρελαθεί; Αλλη μια απόδειξη ότι η ανομία ανταμείβει.
Πλειστηριασμοί. Στην περίπτωση αυτή φτιάξαμε και ειδικό νόμο για να προτρέψουμε τους δανειολήπτες στην ανομία. Ο περίφημος νόμος Κατσέλη που έδωσε τη δυνατότητα σε όποιον ήθελε να σταματήσει να εξυπηρετεί το δάνειό του χωρίς κυρώσεις. Μόνο τώρα που μας επιβλήθηκαν από τους θεσμούς οι ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί, αποδεικνύεται περίτρανα ότι οι λεγόμενοι στρατηγικοί κακοπληρωτές είναι περισσότεροι από το 40% των δανειοληπτών, οι οποίοι μόνο από τον φόβο των πλειστηριασμών πάνε στις τράπεζες για να ρυθμίσουν ή να εξοφλήσουν τις υποχρεώσεις τους.
Δεν χρειάζεται να είναι κανείς οικονομολόγος για να διαπιστώσει ότι χωρίς πίεση κανένας δεν θα ανταποκρίνεται (είτε μπορεί είτε όχι) στις υποχρεώσεις του. Από τις 8 Σεπτεμβρίου 2013, σε τούτη τη στήλη έγραψα για το θέμα: «Το Catch 22 και οι πλειστηριασμοί πρώτης κατοικίας». Επρεπε να περάσουν 5 ολόκληρα χρόνια και άπειρες τροποποιήσεις (επτά αν δεν απατώμαι) του νόμου Κατσέλη για να καταλάβουμε το αυτονόητο.
Περαίωση. Νομίζω ότι οι θεσμοί μας έχουν απαγορεύσει τις περαιώσεις. Αν είναι έτσι τόσο το καλύτερο. Στο παρελθόν ήταν γνωστή και συστηματική πατέντα. Μπορούσες να μην είσαι απόλυτα εντάξει με τις φορολογικές ή ασφαλιστικές υποχρεώσεις σου και κάθε τόσο, σε κάποια προεκλογική περίοδο, θα γινόταν και η αναμενόμενη περαίωση για να τη σκαπουλάρεις. Η συνταγή απόλυτα επιτυχημένη και Ελληνική. Φυσικά, όσοι ήταν εντάξει στις υποχρεώσεις τους ένιωθαν ηλίθιοι!
Αυθαίρετα. Αυτό είναι το επιστέγασμα. Οσοι έτρεξαν το 2011 να νομιμοποιήσουν τις τυχόν αυθαιρεσίες του οικοδομήματός τους, τα πλήρωσαν βαπορίσια. Στη συνέχεια δίνονται συνεχείς παρατάσεις με διαδοχικές εκπτώσεις, ώστε αυτοί που δεν τακτοποίησαν το αυθαίρετό τους, συνεχώς να επιβραβεύονται. Ποιος, λοιπόν, εκπαιδεύει αποτελεσματικά τους Ελληνες πολίτες στην ανομία; Το ίδιο το κράτος.
Κίνημα «Δεν πληρώνω». Μοναδικό παγκόσμιο επίτευγμα! Δεν γνωρίζω αν υπάρχει άλλη χώρα με τέτοιο κίνημα, αλλά στην Ελλάδα πάντα πρωτοτυπούμε: Η ανομία αποδίδει!
* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.