Οι άρχοντες της Ευρώπης

7' 10" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Σας έχουν πει ψέματα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι κάτι σαν ανεξάρτητη αρχή γεμάτη γραφειοκράτες εκεί μακριά στις Βρυξέλλες. Δεν είναι ούτε μια ομοσπονδία. Δεν είναι ένας υπερεθνικός οργανισμός, μια λέσχη μελών, μια συνομοσπονδία ή μια παγκόσμια συνομωσία. Δεν είναι τίποτε από αυτά.

Η Ευρωπαϊκη Ένωση είναι ένα εργαλείο. Ένα πολυεργαλείο, μάλιστα. Το οποίο μας ανήκει, και στο οποίο αναθέτουμε να κάνει μερικές δουλειές.

Για παράδειγμα, βάζουν όλα τα κράτη-μέλη λεφτά στην άκρη (τα πλουσιότερα βάζουν τα πιο πολλά, τα φτωχότερα πολύ λιγότερα) και λένε ότι μερικά από αυτά θα πάνε στους Ευρωπαίους αγρότες. Μερικά άλλα θα πάνε στις πιο φτωχές περιφέρειες, για να αποκτήσουν υποδομές. Έτσι έχουμε όλους τους δρόμους, τις γέφυρες, αεροδρόμια, παγκάκια, παιδικές χαρές, ενοικιαζόμενα δωμάτια, ανακαινισμένα πρακτορεία ΠροΠο, αναστηλωμένες εκκλησίες, δίκτυα αποχέτευσης, αίθουσες συναυλιών, λεωφορεία και τρόλεϊ, κουφώματα στα σπίτια, 11500 έργα κάθε επταετία, 160 δισεκατομμύρια ευρώ καθαρές εισροές στην ελληνική οικονομία, πάνω από το 1,5% του ΑΕΠ κάθε χρόνο καθαρό κέρδος, όχι με δάνεια, με μετρητά, για έργα. 

Έγραψα "μας ανήκει". "Αναθέτουμε". Ποιοι αναθέτουμε; Ποιοι είμαστε εμείς; Τα κράτη-μέλη. Και δη, αυτοί που κάνουν κουμάντο στα κράτη-μέλη. Οι κυβερνήσεις. Αυτοί είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση. Και σε όλα τα όργανα και σε όλα τα συμβούλια, πάντα και παντού, απαραιτήτως υπάρχει και ένας δικός μας. Ένας Έλληνας. Ο πρωθυπουργός, οι υπουργοί, οι εκπρόσωποι στις επιμέρους υπηρεσίες, πάντα υπάρχει κάποιος ο οποίος μιλά για λογαριασμό της χώρας και εκφράζει τις απόψεις και τα συμφέροντα των Ελλήνων.

Ας πούμε ένα παράδειγμα: Το Netflix.

Όταν οι -κυρίως αμερικάνικες- συνδρομητικές υπηρεσίες video streaming ήρθαν στην Ευρώπη, η Ε.Ε. έσπευσε να ρυθμίσει με ενιαίο και ορθολογικό τρόπο τη λειτουργία τους σε όλα τα κράτη-μέλη. Συνεδρίασαν λοιπόν οι αρμόδιοι υπουργοί στο Συμβούλιο της Ε.Ε. επί προεδρίας Μάλτας, και είπε ο καθένας τι πιστεύει ότι είναι καλύτερο να γίνει. Η Προεδρία της Μάλτας πρότεινε να τεθεί ως όρος το 20% του περιεχομένου αυτών των υπηρεσιών, οπουδήποτε κι αν εδρεύουν, να προέρχεται υποχρεωτικά από κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θεωρούσαν ότι με αυτή την ποσόστωση θα προστάτευαν το ευρωπαϊκό πολιτιστικό προϊόν από την επέλαση του Χόλιγουντ, του Μπόλιγουντ ή ποιος ξέρει ποιου άλλου -γουντ. Ήταν, τέλος πάντων, μια πρόταση.

Η Ελλάδα διαφώνησε.

Ο Έλλην εκπρόσωπος, μάλιστα, ηγήθηκε ενός μπλοκ εκπροσώπων που διαφωνούσαν με την πρόταση και αντιπρότειναν κάτι άλλο: Διπλάσια ποσόστωση. 40%. Ακολούθησε κουβέντα, διαβούλευση, ζύμωση, μέχρι που οι εκπρόσωποι των κρατών-μελών κατέληξαν σε μια συμβιβαστική λύση, και ωσονούπω το Netflix και οι υπόλοιπες συναφείς υπηρεσίες θα είναι υποχρεωμένες να προσφέρουν 30% ευρωπαϊκό περιεχόμενο αν θέλουν πρόσβαση στη γιγάντια ευρωπαϊκή αγορά, τη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου.

Έτσι γίνεται για όλα τα θέματα, τα φαινομενικά μικρά και ασήμαντα όπως το περιεχόμενο του Netflix μέχρι σημαντικότερα, όπως οι επιδοτήσεις στο βαμβάκι και οι ενιαίοι κανόνες στα εργασιακά θέματα. Για τα πολύ σημαντικά και μεγάλα, για θέματα εμβληματικά, θέματα στρατηγικής και ταυτότητας της Ε.Ε., χρειάζεται ομοφωνία ανάμεσα στους 27 αρχηγούς των κρατών-μελών. Για όλα τα μικρότερα κατά κανόνα χρειάζεται ενισχυμένη πλειοψηφία στο Συμβούλιο των Υπουργών και μετά έγκριση από το Κοινοβούλιο. Σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα έχει λόγο και έχει γνώμη.

Και εδώ έρχομαι στο θέμα του σημερινού άρθρου, σε αυτό που σας κρύβουν επιμελώς Έλληνες και ξένοι.

Η γνώμη της Ελλάδας μετράει.

Σχεδόν σας νιώθω μέσα από τη σελίδα να κουνάτε το κεφαλάκι σας με δυσπιστία. "Ποιος μετράει, μωρέ" σας ακούω να σκέφτεστε. Σχεδόν σίγουρα στις σκέψεις σας εμφανίζεται (λανθασμένα) και η λέξη "Ψωροκώσταινα". Επιτρέψτε μου να σας εξηγήσω.

Ο πολιτικός επιστήμονας Ρόμπερτ Τόμσον, που σήμερα διδάσκει στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης, το 2011 δημοσίευσε τα αποτελέσματα μιας ενδιαφέρουσας έρευνας που είχε κάνει με συναδέλφους του πάνω στον τρόπο λήψης αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι ερευνητές έκαναν το εξής: Πήραν 125 νομοθετικές προτάσεις που απασχόλησαν την Ευρωπαϊκή Ένωση και μελέτησαν τις θέσεις που είχε σε κάθε μία από αυτές κάθε κράτος-μέλος ξεχωριστά. Οι προτάσεις περιλάμβαναν θέματα όπως η επικαιροποίηση της ντιρεκτίβας για τη μεταφορά επικίνδυνων φορτίων στους ευρωπαϊκούς δρόμους, οι κανόνες για τις τηλεοπτικές διαφημίσεις και την τοποθέτηση προϊόντος, το πώς θα υπολογίζεται το ύψος της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) και οι προδιαγραφές που πρέπει να έχουν τα κοτέτσια. Κάθε κράτος-μέλος είχε άποψη για κάθε ένα από αυτά τα θέματα, και οι ερευνητές την κατέγραψαν. Μετά βαθμολόγησαν κάθε μία από τις προτάσεις ανάλογα και με τη σημασία της για κάθε κράτος-μέλος, καθώς δεν ενδιαφέρονται όλα το ίδιο για όλα τα θέματα. Η Ελλάδα, για παράδειγμα, δεν ενδιαφερόταν το ίδιο για τη ντιρεκτίβα με τα επικίνδυνα φορτία, αλλά ενδιαφέρεται πάρα πολύ για την ΚΑΠ. Το μέτρησαν κι αυτό.

Τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας πέρασαν λίγο-πολύ απαρατήρητα στην εποχή τους, μολονότι έβγαλαν διάφορα ενδιαφέροντα συμπεράσματα, όπως για παράδειγμα το ότι οι βόρειες χώρες συνήθως έχουν κοινές θέσεις, διαφορετικές από των νότιων χωρών, και το ότι η εθνικότητα των επιτρόπων παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στο περιεχόμενο του νομοθετικού έργου που προκύπτει κατά τη θητεία τους. Κάποια από τα αποτελέσματα, όμως, εμφανίστηκαν στο δημόσιο διάλογο μερικά χρόνια αργότερα, το 2015, όταν πλησίαζε το δημοψήφισμα για το Brexit.  Συγκεκριμένα, η μελέτη έδειξε πως το Ηνωμένο Βασίλειο είναι από τις πιο “κερδισμένες” χώρες της Ε.Ε. στη διαμόρφωση του νομοθετικού έργου. Στη λίστα με τις χώρες που περνάει πιο συχνά το δικό τους ερχόταν στην 4η θέση. Η Γερμανία, για να καταλάβετε, ήταν 13η. Η Ελλάδα ξέρετε που βρισκόταν στην ίδια λίστα; Στην 22η θέση.

Όμως, όπως σας είπα, οι ερευνητές χώρισαν και τα θέματα ανάλογα με το πόσο ενδιαφέρουν το κάθε κράτος-μέλος. Όταν κοίταξαν μόνο τα θέματα που ενδιέφεραν πολύ το κάθε κράτος-μέλος, το περιεχόμενο της λίστας άλλαζε. Το Ηνωμένο Βασίλειο, ας πούμε, δεν ήταν πλέον στην 4η θέση. Ήταν στη 2η. Και η Ελλάδα ξέρετε πού ήταν;

Η Ελλάδα ήταν πρώτη.

Σκεφτείτε το λίγο αυτό.

Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι σε γενικές γραμμές οι απόψεις της Ελλάδας δεν περνάνε και σε πολύ μεγάλο βαθμό στο συνολικό νομοθετικό έργο της Ε.Ε. Στα θέματα που ενδιαφέρουν πραγματικά την Ελλάδα, όμως, σε αυτά που μας συμφέρουν και μας καίνε, οι απόψεις μας περνάνε, και μάλιστα περνάνε πιο συχνά από ό,τι οποιασδήποτε άλλης χώρας στα αντίστοιχα, δικά της θέματα.

Η εξήγηση του φαινομένου δεν είναι ξεκάθαρη. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι φταίει η διαπραγματευτική δεινότητα όλων των ελληνικών κυβερνήσεων, που πάνε στα Συμβούλια και σαρώνουνε. Μπορεί. Ή μπορεί τα θέματα που ενδιαφέρουν πολύ την Ελλάδα να είναι πιο "εύκολα" από τα θέματα που απασχολούν άλλες χώρες. Όπως και να 'χει, το ότι είμαστε αυτοί που περνάει πιο συχνά απ' όλους το δικό μας (τουλάχιστο μέχρι το 2008, καθώς μέχρι τότε φτάνει το dataset των ερευνητών), μαζί με το ότι είμαστε πιθανότατα το πιο ωφελημένο κράτος-μέλος από τα ταμεία συνοχής διαχρονικά, οδηγεί στο συμπέρασμα  ότι αφ’ ενός δεν είμαστε σε καμία περίπτωση ένας παρίας εκεί μέσα, στον οποίο κανείς δε δίνει σημασία και αφ’ ετέρου ότι αυτό το εργαλείο που αναφέραμε προηγουμένως, την Ευρωπαϊκή Ένωση, η δικιά μας η χώρα φαίνεται ότι το χρησιμοποιεί αρκετά καλά.

Αυτό το συμπέρασμα, βεβαίως, πάει κόντρα και σε όσα πιστεύει “ο κόσμος”, αλλά και σε όσα μου λένε στις Βρυξέλλες ξένοι που ψάχνουν Έλληνες για να μάθουν τις απόψεις τους σε σημαντικά θέματα για το μέλλον της Ευρώπης και είτε δεν βρίσκουν κανέναν, είτε αυτοί που βρίσκουν δεν έχουν απόψεις. Είναι σα να έχουμε μια υπερδύναμη την οποία δεν ξέρουμε ότι έχουμε και την οποία ως εκ τούτου δεν χρησιμοποιούμε όπως θα μπορούσαμε.  

Γι’ αυτό, λοιπόν, στην τελευταία της έρευνα η διαΝΕΟσις έχει παρουσιάσει 31 θέσεις που συμφέρουν την Ελλάδα στα ευρωπαϊκά θέματα που συζητιούνται περισσότερο, από τη διακυβέρνηση της ευρωζώνης μέχρι την κοινή αμυντική πολιτική. Είναι σχετικά ρεαλιστικές θέσεις, τις οποίες μπορεί κάποιος δικός μας να πάει, να υποστηρίξει και να συνδιαμορφώσει στα ευρωπαϊκά όργανα. Αν όντως το δικό μας περνάει τόσο συχνά, και δεδομένου ότι αυτά τα 31 θέματα μας ενδιαφέρουν πολύ και μας καίνε, τότε στα χέρα ενός έξυπνου πολιτικού αυτές οι προτάσεις μπορεί να είναι χρυσάφι. Βεβαίως, δεδομένου ότι αυτός ο έξυπνος πολιτικός θα έχει το μειονέκτημα να είναι πολιτικός, το ότι το όποιο ευεργετικό αποτέλεσμα θα προέλθει από την Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα το μάθει ποτέ κανένας. Γιατί έτσι χρησιμοποιούν οι πολιτικοί όλων των κρατών-μελών αυτό το πολύτιμο εργαλείο: για την πάρτη τους. Για να έχουν κάτι εκεί μακριά στις Βρυξέλλες για να του ρίχνουν το φταίξιμο, και για να οικειοποιούνται ό,τι ευεργετικό προσφέρει ως δικό τους επίτευγμα. Που, όπως είπαμε, δεν είναι τελείως παράλογο (η Ε.Ε. είναι βασικά οι εκπρόσωποι των κρατών-μελών, δηλαδή οι πολιτικοί), αλλά δεν είναι και κομψό ή παιδαγωγικά σωστό, καθώς οδηγεί μεν σε καινούρια αεροδρόμια και τρόλεϊ και επιδοτήσεις στη ζάχαρη, αλλά ταυτόχρονα παράγει πολίτες που νομίζουν ότι το ΕΣΠΑ είναι δάνεια, ότι οι δρόμοι φτιάχνονται με λεφτά Ελλήνων φορολογούμενων, ή ότι “οι Βρυξέλλες” αποφασίζουν για το μέλλον μας ερήμην μας και είναι και τοκογλύφοι. 

Η έρευνα: http://www.robertthomson.info/research/resolving-controversy-in-the-eu

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή