Μπορεί να χάσει ο Ερντογάν τις εκλογές;

Μπορεί να χάσει ο Ερντογάν τις εκλογές;

3' 17" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Χρήστος Τεάζης* 

Εδραίωση του νέου διπόλου

Ε​​να από τα χαρακτηριστικά του ισλαμικού κινήματος στην Τουρκία είναι ότι ασπάστηκε τις αμερικανικές αξίες για να ανέλθει στην εξουσία. Η έκφραση της ισλαμικής θρησκευτικής ταυτότητας, που ήταν κρυμμένη στην ιδιωτική σφαίρα, μεταπήδησε στον δημόσιο βίο. Αναμειγνυόμενο με το πνεύμα του καπιταλισμού, το Ισλάμ άρχισε να μπαίνει στη διαδικασία προτεσταντοποίησης-αμερικανοποίησης.

Η διαδικασία αυτή άρχισε σταδιακά το 1980, με την εφαρμογή του νεοφιλελευθερισμού επί Τουργκούτ Οζαλ, και επιταχύνθηκε επί Ερντογάν. Τα τελευταία χρόνια, η εμφάνιση του κινήματος των αντικαπιταλιστών μουσουλμάνων  (που υιοθετούν τη μαρξιστική ορολογία) και η υιοθέτηση από τους μουσουλμάνους δυτικών καταναλωτικών προτύπων, με κορωνίδα τις δηλώσεις του Ερντογάν περί επικαιροποίησης του Ισλάμ, αποτελούν απτά συμπτώματα της προτεσταντοποίησής του.

Από κοινωνικοπολιτική σκοπιά, το πολιτειακό σύστημα της Τουρκίας άρχισε να υιοθετεί το αμερικανικό προεδρικό μοντέλο. Ετσι, από το πολυκομματικό σύστημα έχουμε μετάβαση προς το δικομματικό αμερικανικό μοντέλο, όπου το AKP ενώθηκε με το MHP με την ονομασία Ρεπουμπλικανοί και τα κόμματα της αντιπολίτευσης ενώθηκαν ως λαϊκή συμμαχία ή Δημοκρατικοί. Το δίπολο αυτό, που θα πάρει σάρκα και οστά μετά τις επερχόμενες εκλογές, θα έχει ως κοινή συνισταμένη την εκδοχή του Ισλάμ που προανέφερα, η οποία θα αποτελεί τον συνδετικό κρίκο της κοινωνίας. Με αλλά λόγια, το πολιτικό σύστημα θα κινείται εντός του πλαισίου που έχει εδραιώσει το AKP. Αυτό φάνηκε και από την επιλογή της αντιπολίτευσης να επιστρατεύσει τον πρώην πρόεδρο και στενό συνεργάτη του Ερντογάν, Αμπντουλάχ Γκιουλ, στον προεκλογικό αγώνα.

Αυτή η διαδικασία μετασχηματισμού της Τουρκίας θα συνεχιστεί και θα παγιωθεί μετά τις επερχόμενες εκλογές της 24ης Ιουνίου. Ο Ερντογάν δεν είναι ο δημιουργός αυτού του κοινωνικού μετασχηματισμού. Είναι όμως ο κύριος φορέας εδραίωσής του, αλλά και ο άνθρωπος που θα τον ολοκληρώσει, κερδίζοντας πιθανότατα τις εκλογές. Τα φαινόμενα πολιτικού αυταρχισμού που παρατηρούνται αποτελούν μέσα νομιμοποίησης και εδραίωσης του νέου συστήματος. Η δημοκρατική εξομάλυνση του συστήματος θα επιτευχθεί κατά τη μετά Ερντογάν εποχή. 

* Ο κ. Χρήστος Τεάζης είναι λέκτωρ Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Αγκυρας και καθηγητής LIBRA στο Πανεπιστήμιο του Maine (Farmington).

Ιωάννης Γρηγοριάδης*

Τίποτα δεν έχει κριθεί

Οι διπλές προεδρικές και βουλευτικές εκλογές της 24ης Ιουνίου στην Τουρκία θα λάβουν χώρα υπό το καθεστώς της καταστάσεως εκτάκτου ανάγκης το οποίο κηρύχθηκε λίγο μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα της 15ης Ιουνίου 2016 και ισχύει έκτοτε αδιαλείπτως. Επομένως, ούτε η προεκλογική εκστρατεία ούτε η εκλογική αναμέτρηση θα διεξαχθούν επί ίσοις όροις.

Τούτο όμως δεν σημαίνει ότι η επιτυχία του Τούρκου προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι ήδη εξασφαλισμένη, καθώς μια ευθεία χειραγώγηση του εκλογικού αποτελέσματος θα εγκυμονούσε μείζονες πολιτικούς, οικονομικούς και κοινωνικούς κινδύνους.

Ο ίδιος ο κ. Ερντογάν ύψωσε τον πήχυ θέτοντας ως κριτήριο επιτυχίας όχι μόνον την επανεκλογή του από τον πρώτο γύρο όπως το 2014, αλλά και την επικράτηση του συνασπισμού του οποίου ηγείται το κόμμα του, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Αναπτύξεως (Adalet ve Kalknma Partisi-ΑΚΡ), στις βουλευτικές εκλογές.

Οι ενδείξεις των δημοσκοπήσεων υποδεικνύουν μια τάση ικανού αριθμού ψηφοφόρων του κυβερνώντος κόμματος να υπερψηφίσουν μεν τον κ. Ερντογάν στις προεδρικές εκλογές, αλλά να ψηφίσουν υπέρ του συνασπισμού των κομμάτων της αντιπολιτεύσεως στις βουλευτικές. Τα ευοίωνα δημοσκοπικά μηνύματα για τον συνασπισμό των κομμάτων της αντιπολιτεύσεως σε συνδυασμό με την πιθανή υπέρβαση του εκλογικού ορίου του 10% από το φιλοκουρδικό Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (Halklarn Demokratik Partisi-HDP) υπογραμμίζουν την πιθανότητα να χάσει ο συνασπισμός του κυβερνώντος κόμματος την απόλυτη πλειοψηφία στη νέα Βουλή.

Ενα τέτοιο αποτέλεσμα θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ήττα για τον κ. Ερντογάν ακόμη και στην περίπτωση που εξασφαλίσει την επανεκλογή του από τον πρώτο γύρο. Στην περίπτωση δε που η κοινοβουλευτική πλειοψηφία χαθεί χωρίς τον κ. Ερντογάν να έχει επανεκλεγεί από τον πρώτο γύρο, η επαναληπτική διαδικασία για την εκλογή του προέδρου μπορεί να λειτουργήσει συσπειρωτικώς για την αντιπολίτευση. Αυτό είναι ακόμα πιο πιθανό αν η απόσταση μεταξύ των δύο υποψηφίων στον πρώτο γύρο και η προσωπικότητα του υποψηφίου της αντιπολιτεύσεως ενισχύουν την ελπίδα πως ο κ. Ερντογάν μπορεί να ηττηθεί.

* Ο κ. Ιωάννης Γρηγοριάδης είναι αναπληρωτής καθηγητής του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Μπίλκεντ και επιστημονικός συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή