Ποια είναι η ιστορία ενός βιβλίου; Τι διάβαζαν 180 χρόνια πριν; Μια συλλογή σπάνιων βιβλίων μπορεί να συνδεθεί με τις νέες γενιές; Σήμερα, την εποχή του Διαδικτύου, τα βιβλία επηρεάζουν την παραγωγή γνώσης και μαζικής κουλτούρας; Προ ημερών στο Φεστιβάλ Αθηνών η παράσταση «Φαρενάιτ 451» –πρόκειται για τη θερμοκρασία στην οποία αρχίζει να καίγεται το χαρτί– αναφέρθηκε στην πρακτική της «καύσης βιβλίων» η οποία ταυτίζεται, ιστορικά και συμβολικά, με την καταστολή της ελευθερίας σκέψης και λόγου, και μίλησε (προφητικά καθώς το βιβλίο του Ρέι Μπράντμπουρι γράφτηκε το 1953) για τις ανατροπές στον πολιτισμό που προκαλεί η τεχνολογική επανάσταση.
Σε λίγες ημέρες, οι επισκέπτες στο αίθριο του Μουσείου Μπενάκη στην οδό Πειραιώς θα έχουν τη δυνατότητα να βυθιστούν στην ιστορία της σπάνιας συλλογής βιβλίων του παθιασμένου συλλέκτη Κωνσταντίνου Αγαθόφρονα Νικολόπουλου, μέσα από την εγκατάσταση της δημιουργικής πλατφόρμας werkraum (αποτελείται από επαγγελματίες από Αθήνα και Ζυρίχη που δραστηριοποιούνται στους τομείς της αρχιτεκτονικής, του θεάτρου και του βιβλίου). Το 1840, μετά την ίδρυση του νέου ελληνικού κράτους, ο Κωνσταντίνος Αγαθόφρονας Νικολόπουλος αποφάσισε να δωρίσει στη γενέτειρά του, την Ανδρίτσαινα, το έργο ζωής του. Συνολικά 3.696 τίτλοι βιβλίων –μία από τις πιο σπάνιες ιδιωτικές συλλογές της εποχής– τοποθετημένοι σε 47 ξύλινα κιβώτια ξεκινούν από τη σοφίτα του Αγαθόφρονα στην οδό Castillon 12 στο Παρίσι με προορισμό την Πελοπόννησο. Ο ίδιος ωστόσο τραυματίστηκε κατά τη συσκευασία των κιβωτίων και υπέκυψε από τέτανο, μόνος, στο Παρίσι. Τα βιβλία συνέχισαν το ταξίδι με το καράβι. «Κάθε πάθος συνορεύει με το χάος, όμως το συλλεκτικό πάθος εγγίζει τα όρια του χάους των αναμνήσεων», έλεγε ο σπουδαίος στοχαστής Βάλτερ Μπένγιαμιν, ένας άλλος δεινός συλλέκτης του 20ού αιώνα.
«Δεν αφηγούμαστε την ιστορία του Αγαθόφρονα. Θέλουμε, όμως, τα ίδια τα βιβλία να μας μιλήσουν για τη δική τους περιπέτεια, που μπορεί να ξεκίνησε από μια δημοπρασία στο Παρίσι και να κατέληξε στον πάγκο του συντηρητή στην Ανδρίτσαινα», ανέφερε στην «Κ» η Δάφνη Κοκκίνη, που υπογράφει τη σύλληψη και τον συντονισμό του project. «Το πιο σημαντικό είναι η εγκατάσταση να μη λειτουργήσει μόνο ως έκθεμα, αλλά και ως περιβάλλον που μπορεί να υποδεχθεί άλλες δράσεις, τις οποίες οργανώνουμε ενεργοποιώντας διάφορους κύκλους σε Αθήνα και Ζυρίχη. Ετσι επιλέξαμε να βρίσκομαι στο αίθριο και κατά τη διάρκεια της εγκατάστασης, μετά τα εγκαίνια, και να δουλεύω εμπλουτίζοντας το εικαστικό κομμάτι in situ και σε ανταλλαγή με το κοινό. Με ενδιαφέρει πολύ η διάδραση σε αυτό», προσθέτει.
Η βιωματική εγκατάσταση συμπληρώνεται από μια ηχητική εγκατάσταση, μια σύνθεση που δουλεύτηκε μαζί με τον μουσικό Κορνήλιο Σελαμσή, η οποία αντλεί υλικό από διάφορα «δοχεία». Ενα από αυτά τα δοχεία είναι τα ίδια τα βιβλία…
Μουσείο Μπενάκη, αίθριο, 28 Ιουνίου – 29 Ιουλίου, Μέρες και ώρες επίσκεψης: Πέμπτη και Κυριακή: 10 π.μ. – 6 μ.μ., Παρασκευή και Σάββατο: 10 π.μ. – 10 μ.μ.