Είναι φύλακες-άγγελοι εγκαταλελειμμένων κτιρίων, έστω και διά της πλαγίας, αφού τους έλκουν περισσότερο οι χαμηλές τιμές, μια και στο Λονδίνο και στο υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο τα ενοίκια αγγίζουν τις κορυφές των Ιμαλαΐων. Παράπλευρα, όμως, βοηθούν να διατηρήσουν εν ζωή τα κτίσματα. Ζουν με μια βαλίτσα στο χέρι, αλλά διατηρούν ζωντανό το κτιριακό απόθεμα των πόλεων και θαυμάζουν από κοντά πώς, για παράδειγμα, ένα νοσοκομείο μετατρέπεται σε χώρο κατοικίας.
Οσο στην Αθήνα αναζητούμε τρόπους ώστε τα άδεια κτίρια να μην καταρρεύσουν, βανδαλιστούν ή καταληφθούν, γκρεμίζοντας μαζί την εικόνα και τη συνοχή της πρωτεύουσας, στη Βρετανία ιδιωτικές εταιρείες βρήκαν τη λύση. Ιδιοκτήτες εγκαταλελειμμένων κτιρίων, που πλέον δεν μπορούν να συντηρήσουν την ιδιοκτησία τους, παραχωρούν, έναντι ποσοστού, το άδειο κτίσμα τους σε εταιρείες που προσφέρουν υπηρεσίες «property guardian», φύλακα ιδιοκτησίας. Οι εταιρείες, με τη σειρά τους, νοικιάζουν, έναντι πολύ χαμηλού για τα βρετανικά δεδομένα ενοικίου, ολόκληρο τον χώρο ή μέρος αυτού σε ιδιώτες. Μοναδικό πρόβλημα; Οτι η εταιρεία και ο ιδιοκτήτης του κτιρίου μπορεί να ζητήσουν από τον ενοικιαστή να αποχωρήσει οποιαδήποτε στιγμή, με μόνη υποχρέωση την έγκαιρη ενημέρωσή του, ένα μήνα νωρίτερα.
Ο Χρήστος Κ., 37 ετών, έχει μεταναστεύσει, για δεύτερη φορά, στο Λονδίνο. Εργάζεται σε κεντρικό κατάστημα μεγάλου οίκου μόδας και ανήκει σε εκείνους που δεν νοιάζονται ιδιαιτέρως για το πού θα μείνουν, αφού τον ενδιαφέρουν περισσότερο οι νέες εμπειρίες – ενδεικτικά, είχε μείνει για οκτώ μήνες σε youth hostel, όπου μοιραζόταν το δωμάτιο, την τουαλέτα και την κουζίνα με άλλα επτά άτομα, που άλλαζαν σχεδόν κάθε εβδομάδα. «Μου αρκεί να έχω ένα κρεβάτι», εξομολογείται ο ίδιος στην «Κ».
Η ιδέα του «property guardian» του φάνηκε ιδανική: χαμηλό ενοίκιο στο κέντρο του Λονδίνου, δικά του δωμάτια (καθιστικό και κρεβατοκάμαρα, με WC) και κοινή κουζίνα και μπάνιο με άλλα πέντε άτομα. «Προς το παρόν, όμως, είμαι μόνος μου», λέει ο Χρήστος. Τον προβληματίζει που μπορεί αύριο η εταιρεία να του ανακοινώσει ότι σε ένα μήνα πρέπει να αποχωρήσει από το σπίτι, αλλά «αυτό προβλέπει το συμβόλαιο, το ξέρουμε από την αρχή – όσο το κτίριο είναι διαθέσιμο, μπορούμε να μένουμε ανενόχλητοι».
«Εχει πλάκα να νιώθεις ότι ζεις σε ένα πρώην γηροκομείο και μάλιστα στον χώρο υποδοχής του», λέει ο 37χρονος Χρήστος Κ.
Υπάρχουν, βέβαια, μερικές προϋποθέσεις προκειμένου να «χριστεί» κάποιος φύλακας. Ο ένοικος, που νομικά έχει την ιδιότητα του αδειούχου, όχι του ενοίκου, πρέπει να δηλώνει ετήσιο εισόδημα τουλάχιστον 16.000 λίρες, να έχει λευκό ποινικό μητρώο και να υποβάλει συστατικές επιστολές για τον ίδιο ως προσωπικότητα και εργαζόμενο, που να καλύπτουν τουλάχιστον τα τελευταία δύο χρόνια, ενώ περνάει από εξονυχιστική συνέντευξη, όπου μπορεί να τον ρωτήσουν σχεδόν τα πάντα, όπως διηγείται ο Χρήστος. «Προσφέρουν αυτές τις υπηρεσίες ώστε να διαφυλαχθεί το κτίριο στην καλύτερη δυνατή κατάσταση και δεν ρισκάρουν να το παραχωρήσουν σε ανθρώπους για τους οποίους έχουν αντικειμενικές αμφιβολίες ότι θα αντεπεξέλθουν».
Οι όροι για τους οποίους κάνει λόγο δικαιολογούν το χαμηλό ενοίκιο, αφού η διαφορά καλύπτεται με την προσφορά υπηρεσιών και την αποδοχή περιορισμών εκ μέρους του ενοικιαστή. Κάθε ένοικος μπορεί να ζήσει στον χώρο με κάποιον άλλον, αρκεί να μην υπάρχουν παιδιά και κατοικίδια. Μπορούν να γίνουν κάποιες παρεμβάσεις μικρο-ανακαίνισης, αλλά απαγορεύονται τα έντονα χρώματα στους τοίχους ή επεμβάσεις που αργότερα θα χρειαστούν επισκευή. Επίσης, απαγορεύεται να φιλοξενήσεις οποιονδήποτε και πρέπει να έχεις πάντοτε τα μάτια σου ανοικτά για το ποιος μπαίνει και ποιος βγαίνει από το κτίριο, ακόμη κι αν επισκέπτεται κάποιον από τους υπόλοιπους ενοικιαστές του ίδιου κτιρίου, αν υπάρχουν. Ταυτόχρονα, ο ενοικιαστής οφείλει να ενημερώνει αμέσως για οποιαδήποτε ζημιά συμβεί στο κτίριο, ενώ συναινεί στο να επισκέπτεται κάποιος από την εταιρεία τον χώρο δίχως προειδοποίηση. Οσον αφορά τον εξοπλισμό, το συμβόλαιο που υπογράφει ο ενοικιαστής με την εταιρεία απαγορεύει οποιαδήποτε συσκευή παράγει φλόγα εντός του χώρου, όπως κεριά ή γκαζάκια, ενώ επιτρέπεται μόνον ένα ψυγείο ή ένα καλοριφέρ λαδιού – εξάλλου, οι κουζίνες των κτισμάτων είναι πλήρως εξοπλισμένες.
«Εχει πλάκα»
Ο Χρήστος, ο οποίος ζει στο Κέντις Τάουν, δίπλα το Κάμντεν Τάουν, θεωρεί ότι δεν είναι εύκολο να ζεις υπό αυτές τις συνθήκες, αλλά «έχει πλάκα να νιώθεις ότι ζεις σε έναν πρώην γηροκομείο και μάλιστα στον χώρο υποδοχής του, που μετατράπηκε σε αυτόνομο στούντιο. Πριν έμενα σε ένα πρώην νοσοκομείο, στη ρεσεψιόν του. Εμένα δεν με νοιάζει η σταθερή στέγη και θέλω να δοκιμάζω διαρκώς καινούργια πράγματα, νέες τάσεις. Ισως σε αυτούς απευθύνεται αυτό το πρόγραμμα. Αλλά και σε όσους επισκέπτονται τη Βρετανία για λίγο, για δουλειά, ας πούμε. Νομίζω ότι το πρόγραμμα βοηθάει και στο προβληματικό ζήτημα της πανάκριβης στέγης στη Βρετανία, ειδικά στο Λονδίνο όπου βρίσκομαι εγώ».
Οι φύλακες-άγγελοι των κτιρίων, οι οποίοι προσφέρουν μία ακόμη, πολύ μεγαλύτερη υπηρεσία: κρατούν ζωντανό το κτιριακό απόθεμα μιας χώρας που δικαιούται να υπερηφανεύεται για την αρχιτεκτονική της, ενώ, ταυτόχρονα, συμβάλλουν στην επιβίωση των πόλεων μεταξύ καταλήψεων και βανδαλισμών. Στη Βρετανία όλα αυτά. Διότι στην Ελλάδα ακόμη συζητούμε νομικά πλαίσια και κάνουμε δημιουργικά brainstorming…