ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. «Τα δέκα χρόνια επέκτασης των ελληνικών δανείων ήταν η θέση που είχαμε από την αρχή», έλεγε γεμάτος ικανοποίηση ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Ολαφ Σολτς σε δημοσιογράφους τα ξημερώματα της Παρασκευής.
Καλά καλά δεν είχε στεγνώσει το μελάνι που σφράγιζε τη συμφωνία για την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους, και ο Γερμανός υπουργός παρουσίαζε το αποτέλεσμα αυτών των πολύμηνων διαπραγματεύσεων σαν ένα πολύ καλά προσχεδιασμένο πλάνο που είχε ακολουθηθεί κατά γράμμα φέρνοντας το αποτέλεσμα που ήθελε το Βερολίνο εδώ και μήνες. Η συμφωνία για το χρέος αποδείχθηκε ένα μεγάλο παζάρι με συνεχή σκαμπανεβάσματα, ενώ απαιτούσε μεγάλη προσπάθεια για την αποκωδικοποίηση των προθέσεων του νέου Γερμανού υπουργού Οικονομικών, που αποδείχθηκε πολύ σκληρός διαπραγματευτής.
Ακόμα και μερικά εικοσιτετράωρα πριν από το Εurogroup της Πέμπτης είχαν ακουστεί φωνές ότι η Γερμανία μπορεί να επιμείνει σε μία ιδιαίτερα σκληρή στάση για ελάχιστη τριετή επέκταση των δανείων, αλλά ο ίδιος ο Σολτς έλεγε μετά το Eurogroup ότι δεν έκανε τίποτε παραπάνω από το να «διαχειριστεί σωστά» τις προσδοκίες της συμφωνίας. Η τριετής επέκταση, στην οποία εμφανιζόταν ανένδοτο το Βερολίνο, ήταν η μπλόφα που χρησιμοποίησαν οι Γερμανοί για να κρατήσουν τις προσδοκίες χαμηλές, εξηγούσε ο κ. Σόλτς, «καθώς όταν τελικά θα συμφωνείτο η δεκαετής επέκταση θα ήταν όλοι ευχαριστημένοι». Και δεν είχε άδικο, καθώς η ευφορία στο κτίριο του συμβουλίου στο Λουξεμβούργο την Παρασκευή τα ξημερώματα δεν κρυβόταν.
Σε αυτή τη διαπραγμάτευση, όμως, οι Γερμανοί είχαν το πάνω χέρι εδώ και καιρό. Και αυτό γιατί η συμμετοχή στο ελληνικό πρόγραμμα του ΔΝΤ, το οποίο πίεζε για πολύ μεγαλύτερη ελάφρυνση του χρέους κόντρα στις επιθυμίες του Βερολίνου, δεν αποτελούσε πλέον απαράβατο όρο, όπως παλαιότερα, απλώς οι Γερμανοί δεν το είχαν πει σε κανένα.
Το παρασκήνιο
Ο διάδοχος του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο Σοσιαλδημοκράτης Σολτς, δεν είχε κανένα λόγο να ικανοποιήσει τη σκληροπυρηνική πτέρυγα του κόμματος των Χριστιανοδημοκρατών που απαιτούσε τη συμμετοχή του ΔΝΤ στην Ελλάδα. Ο ίδιος, σε αντίθεση με τον προκάτοχό του, δεν είχε υποσχεθεί ποτέ στα μέλη του κόμματός του ότι η συμμετοχή του ΔΝΤ θα είναι αδιαπραγμάτευτη.
Στο Washington Group της 24ης Μαΐου, που συνεκλήθη πριν από το Eurogroup, o Πόουλ Τόμσεν τόνισε ότι χωρίς επέκταση 15 ετών των ωριμάνσεων των δανείων του EFSF, το ΔΝΤ δεν θα μπορούσε να συμμετάσχει στο ελληνικό πρόγραμμα, ενώ ο γαλλικός μηχανισμός που θα συνέδεε το χρέος με την ανάπτυξη θα έπρεπε να είναι χωρίς όρους και να τίθεται σε λειτουργία αυτόματα. Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών απάντησε πως τα 15 χρόνια επέκτασης δεν θα μπορούσαν να γίνουν αποδεκτά, αλλά ούτε και η αυτοματοποίηση του μηχανισμού. Η συνάντηση έληξε μέσα σε ένα γενικό μούδιασμα και οι συμμετέχοντες έδωσαν ραντεβού στο περιθώριο του G7 στον Καναδά για μια τελευταία προσπάθεια, καθώς το Ταμείο είχε προειδοποιήσει ότι ο χρόνος έληγε.
Στις 2 Ιουνίου, βρίσκονται ξανά τα μέλη του Washington Group και κατά τη διάρκεια πρωινού η συζήτηση φτάνει γρήγορα σε αδιέξοδο. Σε τέτοιο σημείο, που το Ταμείο ειδοποιεί τους δημοσιογράφους να είναι έτοιμοι για ανακοινώσεις. Εκεί θα έλεγε η Κριστίν Λαγκαρντ ότι δεν θα συμμετάσχει στο ελληνικό πρόγραμμα, καθώς τα μέτρα για το χρέος δεν ήσαν αρκετά για να το καταστήσουν βιώσιμο. Σύμφωνα με τρεις Ευρωπαίους αξιωματούχους που μίλησαν στην «Κ» δέκα λεπτά πριν από την ανακοίνωση, οι Ευρωπαίοι εκπρόσωποι της ζήτησαν να μην το κάνει. «Δεν είναι δυνατόν να αποχωρήσει το ΔΝΤ από το πρόγραμμα, χωρίς οι Ευρωπαίοι να έχουν βρει προηγουμένως τη λύση για το χρέος. Αυτό θα προκαλούσε χάος», λέει στην «Κ» αξιωματούχος με γνώση των συζητήσεων στον Καναδά.
Συγχρόνως, η επιμονή της ελληνικής κυβέρνησης για καθαρή έξοδο της χώρας από το πρόγραμμα όλο αυτό το διάστημα ήταν επιβοηθητική για το γερμανικό σχέδιο. Το Βερολίνο δεν ήθελε, σε καμία περίπτωση, να χρειαστεί να περάσει από την Μπούντεσταγκ ένα νέο μνημόνιο για την Ελλάδα, όπως θα θεωρείτο μία προληπτική γραμμή στήριξης. Ακόμα και όταν κάποια στιγμή τα ελληνικά ομόλογα είχαν εκτοξευθεί, εξαιτίας της πολιτικής κατάστασης στην Ιταλία, και η συζήτηση για ενδεχόμενη ενεργοποίηση της προληπτικής γραμμής επανήλθε στο προσκήνιο, η επιμονή της κυβέρνησης ανακούφισε το Βερολίνο. Τελικά, την περασμένη Πέμπτη, μια γερμανική «υποχώρηση» της τελευταίας στιγμής έφερε την πολυπόθητη συμφωνία. Μεγάλος νικητής βγήκε το Βερολίνο, που κατάφερε να επιβάλει την παραμονή του ΔΝΤ στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, χωρίς χρηματοδότηση, αναγκάζοντας την Ελλάδα να λάβει σκληρότερα μέτρα από αυτά που ήθελαν οι Ευρωπαίοι εταίροι.