Μια βαθιά πολιτική ρωγμή απειλεί θανάσιμα τη συνοχή της Ευρώπης, αλλά και την ίδια την υπόσταση της δημοκρατίας στη Γηραιά Ηπειρο. Είναι η ραγδαία εξάπλωση των δυνάμεων του εθνικισμού και του λαϊκισμού, που καταλαμβάνουν πλέον την κυβερνητική εξουσία σε πολλά κράτη-μέλη και μεθοδεύουν να διχοτομήσουν και να γυρίσουν πολλές δεκαετίες πίσω την Ευρώπη. Σήμερα καταφέρνουν και εκλέγουν ορισμένες κυβερνήσεις αντιευρωπαϊκού χαρακτήρα, αύριο θα εκλέξουν όπως δείχνουν τα πράγματα και μεγάλο αριθμό βουλευτών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και θα διορίσουν, εκ των πραγμάτων (οι κυβερνήσεις προτείνουν), ουκ ολίγους επιτρόπους στην καρδιά του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, την Κομισιόν! Εκτός από τραγική πολιτική ειρωνεία, το πρόβλημα γίνεται κολοσσιαίο…
Οι δυνάμεις του λαϊκισμού και του εθνικισμού εκμεταλλεύονται αγρίως σήμερα το μεταναστευτικό πρόβλημα και κλιμακώνουν τον εσωτερικό πόλεμο. Ενσπείρουν το μίσος και τον ρατσισμό και αποδομούν σιγά σιγά τους βασικούς αρμούς του ευρωπαϊκού συστήματος. Είναι πολύ ενδεικτική την εβδομάδα αυτή η άμεση αμφισβήτηση που δέχθηκε η Μέρκελ από τον Ζεεχόφερ, τον κυβερνητικό της εταίρο, με βάση το μεταναστευτικό. Σε μια χώρα που εξακολουθεί να αναπτύσσεται και να ευημερεί οικονομικά και η οποία κατέβαλε πολύμηνη και αγωνιώδη προσπάθεια να σχηματίσει τη νέα κυβέρνηση για τη σταθερότητα στη Γερμανία και στην Ευρώπη, η τύχη της τώρα εξαρτάται από το μεταναστευτικό. Είναι εντυπωσιακό! Υπάρχει μια θεμελιώδης ανατροπή των ισορροπιών και αυτό θα πρέπει να το πάρουμε στο εξής πολύ σοβαρά υπόψη. Δύσκολο να το αποδεχθεί κανείς, αλλά αναγκαίο για να υπάρξει η απαιτούμενη ευρωπαϊκή αντίδραση. Ακόμη και τα παραδοσιακά κάστρα μπορεί να χτυπηθούν καίρια, ας το συνειδητοποιήσουμε, το ίδιο δεν συνέβη πριν από δύο χρόνια με την απόφαση των Βρετανών να εγκαταλείψουν την Ευρωπαϊκή Ενωση;
Το μεταναστευτικό ζήτημα, σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση η οποία τραυμάτισε καίρια τα εισοδήματα της μεσαίας τάξης και διόγκωσε την ανεργία στα φτωχότερα στρώματα, αναζωπύρωσε τον ρατσισμό και τον εθνικισμό, με την πιο φθηνή και ευκολόπεπτη πολιτική του έκφραση ως εργαλείο, τον λαϊκισμό. Αυτό είναι πλέον μια μεταβαλλόμενη και πολύ επικίνδυνη πραγματικότητα, σαφώς σημαντικότερη κατά το προσεχές διάστημα από τον προϋπολογισμό για παράδειγμα της Ευρωζώνης. Ο εθνικισμός και ο λαϊκισμός δεν είναι απλώς υπολογίσιμες εκλογικές δυνάμεις που χρειάζονται προσοχή, είναι σήμερα η κεντρική κυβέρνηση και εξουσία στην Ιταλία, στην Αυστρία, στην Ουγγαρία, στην Πολωνία. Αυξάνεται διαρκώς η επιρροή τους και αποσταθεροποιούν την κραταιά Γερμανία, αντικατοπτρίζουν το 40% των ψηφοφόρων της βαθιά δημοκρατικής όπως λέγαμε Γαλλίας…
Η πυριτιδαποθήκη δεν βρίσκεται σήμερα στην περιφέρεια, αλλά στο ίδιο το κέντρο της Ευρώπης. Το υπαρξιακό ερώτημα δεν αφορά τη συνοχή μόνο και την προοπτική της ενοποίησης για την επιβίωση στο νέο γεωπολιτικό χάρτη, αφορά κάτι πολύ περισσότερο, όπως είναι η ταυτότητα και η ελευθερία, η δημοκρατία η ίδια στην Ευρώπη, οι πολιτισμικές της κατακτήσεις και το κράτος δικαίου. Οι φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις οφείλουν λοιπόν να συντονίσουν τις δικές τους δυνάμεις και να αντιδράσουν, γρήγορα και αποφασιστικά. Τούτη την ώρα, ένα ισχυρό τοξικό ρεύμα, από τον Τραμπ έως τον Πούτιν, διαπερνά και ταρακουνά το σώμα της Ευρώπης. Ο λαϊκισμός αναπαλαιώνει σκοτεινές ιδεολογίες, αντιδημοκρατικά και ρατσιστικά πρότυπα διακυβέρνησης… Τι πιο χαρακτηριστική περίπτωση από την Ουγγαρία του Ορμπαν, ο οποίος κομμάτι κομμάτι ακρωτηριάζει την ανεξάρτητη Δικαιοσύνη στη χώρα του και νομοθετεί ποινικές διώξεις για τις ΜΚΟ που θα παράσχουν βοήθεια σε οποιονδήποτε μετανάστη; Δεν είναι ανατριχιαστικό; Την προσεχή άνοιξη, στις επόμενες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, θα αναμετρηθούν αναπόφευκτα όπως φαίνεται δύο μεγάλα στρατόπεδα, σε έναν πολιτικό πόλεμο απολύτως κρίσιμο για το μέλλον και τον χαρακτήρα των παραδοσιακά δημοκρατικών και ανοικτών έως τώρα κοινωνιών της Ευρώπης.