Τη «θυμική έξαρση» επικαλέστηκε ο πρώην βουλευτής της Χρυσής Αυγής Κωνσταντίνος Μπαρμπαρούσης προκειμένου να στηρίξει τον ισχυρισμό ότι δεν εννοούσε όσα πρωτοφανή εκτόξευσε στη Βουλή κατά τη συζήτηση για το Μακεδονικό. Το θυμικό ως απολυμαντικό φιλοχουντικών, ναζιστικών, ακραίων τοποθετήσεων και πράξεων.
Αλλά και ο εν γένει θυμωμένος λαός νομιμοποιημένος, υπό κάθε συνθήκη, να παραφέρεται, να οργίζεται, να μισεί, να βιαιοπραγεί.
Από τα χάπενινγκ των αγανακτισμένων στην αρχή των μνημονίων έως τις βαναυσότητες των ακράτητων πολεμίων της συμφωνίας με την ΠΓΔΜ (προ ημερών πρωτοσέλιδο υποκινούσε τους πολίτες να πάρουν τα όπλα), η ελληνική κοινωνία βίωσε τη συνεχή καλλιέργεια του θυμικού σε ένα κλίμα εξάρσεων της δημαγωγίας και του λαϊκισμού και σταδιακά (και ανεπίγνωστα;) κατέληξε στην ταύτιση των οριακών συμπεριφορών με την κανονικότητα. Εθίστηκε στον πολιτικό φανατισμό, στις αφοριστικές εκφράσεις, στις λοιδορίες, στις ενέργειες εν θερμώ, που έγιναν καθημερινή εκτόνωση και μαζί έξοδος διαφυγής από την υποχρέωση να θεμελιώνει κάποιος ορθολογικά τις απόψεις του.
Σίγουρα, είναι απαραίτητο να εκδηλώνεται η σύγκρουση, η αντίθεση, γιατί αποτελεί τον μοχλό της εξέλιξης, τη σπίθα που ωθεί τα πράγματα προς τα εμπρός. Η στασιμότητα, ο βάλτος, είναι η αρχή του τέλους για έναν πολιτισμό. Μια ακινητοποιημένη χώρα που αναγνωρίζει τα δομικά της προβλήματα αλλά αδυνατεί να τα υπερβεί είναι μια ταπεινωμένη ηττημένη χώρα. Η σύγκρουση ιδεών είναι που γεννά την πολιτική σκέψη. Η κατανόηση των παλαιών συγκρούσεων βοηθάει να κατανοήσουμε τις σημερινές. Αν τις αρνηθούμε ή τις αποδώσουμε σε ένα ελάττωμα της φυλής μας, δεν μπορούμε να διαχειριστούμε τις σημερινές διαφορές μας, με αποτέλεσμα να καταλήγουμε πάλι στη διαίρεση, στον διχασμό, στη διχόνοια. Τα πάθη και η άμιλλα (όχι η διχόνοια) είναι η «μαγιά» στη διαμόρφωση των συλλογικών ταυτοτήτων. Ενα ομότροπο και αδιάρρηκτο «εμείς» (αντί ενός διαλεκτικού «εμείς» κι «εσείς») θα ήταν ολέθριο για τη δημοκρατία.
Ωστόσο, πού σταματά η αναγκαία ορισμένες φορές ρήξη και πού αρχίζει η βαρβαρότητα; Η άκρως επικίνδυνη ροπή προς τα άκρα, που έχει οδηγήσει πολλές φορές σε θαλάμους αερίων και σφαγεία; Πολλοί ισχυρίζονται ότι στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης και της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης αυτά πια δεν συμβαίνουν· πιστεύουν –κατά τρόπο αυθαίρετο– πως τα σημερινά πρότυπα ορθολογικότητας δεν θα επιτρέψουν στους κόλπους της Δύσης τις βαναυσότητες των εκτός αυτής σημερινών κοινωνιών ή παρελθουσών εποχών. Η πίστη στην πρόοδο, παρά την αμφισβήτηση που έχει δεχθεί, καθορίζει ακόμη την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας. Κι ας γεννιούνται συχνά αντιφατικά συναισθήματα. Δέος για την επινοητικότητα, τα άλματα του ανθρώπινου νου και απόγνωση για τις βιαιότητες που καθημερινά διαπράττονται. Ο εξτρεμισμός και το ανορθόλογο μίσος, η μοχθηρία εναντίον άλλων φυλών, που παραβιάζει κάθε κανόνα αξιοπρέπειας και ταύτισης με τους άλλους ανθρώπους, είναι μια πληγή στο σώμα των πολιτισμένων κοινωνιών. Και αποδεικνύει γιατί θηριωδίες του παρελθόντος μπορούν να επαναληφθούν και σήμερα, στην προοδευμένη μεριά.
Πριν από 25 χρόνια γινόταν πολύ συχνά λόγος για το τέλος της Ιστορίας στο όνομα της δημοκρατίας, της φιλελεύθερης δημοκρατίας που έμοιαζε να μην έχει πια σοβαρούς αντιπάλους τουλάχιστον σε επίπεδο ιδεών. Σήμερα επιστρέψαμε –θορυβημένοι από τις σκιές– σε μια Ιστορία δίχως τέλος, σε μια παρέλαση απολύτων, σε μια Δύση διάστικτη από σκοτεινές ζώνες όπου περιφέρονται επικείμενοι ο συναγερμός και ο τρόμος. Ακόμη υπάρχουν αυτοί που πιστεύουν ότι η δημοκρατία είναι εδώ και είναι ο απόλυτος θώρακας. Οπως και εκείνοι που θεωρούν ότι η προστασία αυτή έχει θρυμματιστεί. Ισως ισχύει κάτι ενδιάμεσο. Η δημοκρατία και η πρόοδος ούτε νίκησαν ούτε έχασαν. Είναι ακόμη, οφείλουν να είναι, ανοιχτές υποθέσεις. Τρωτές και απειλούμενες, πεδία προς στερέωση ή τροποποίηση, στοιχήματα ενάντια στην απάρνηση του πολιτισμού και σε ό,τι γεννά πλαστά είδωλα πληρότητας· η καθημερινότητα που δεν έχει υλικό δεν αντιτάσσει στη συνείδηση τίποτα…