Οι αποκλίνουσες απόψεις των κρατών-μελών της Ε.Ε. για το προσφυγικό και τη διεύρυνση της Ενωσης δεν είναι απλές, μικρές διαφωνίες για περιφερειακά ζητήματα. Πρόκειται για σύγκρουση διαφορετικών παραδόσεων και αντιλήψεων για ηθικές αρχές και ζητήματα που αγγίζουν την ταυτότητα της Ευρώπης, όπως, βεβαίως, την ορίζει καθένας. Οι αντιρρήσεις μερίδας των Ευρωπαίων για την ανάγκη διεύρυνσης της Ε.Ε. δεν είναι αβάσιμες, άσχετα αν τα Δυτικά Βαλκάνια συνιστούν στην πραγματικότητα μια περιοχή με πολλές εστίες αστάθειας. Και γίνεται, ξανά, λόγος για εμβάθυνση. Οι μόνες «ομοσπονδιακού» χαρακτήρα αρμοδιότητες στην Ευρώπη εδράζονται στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στη Φρανκφούρτη και στην Ευρωζώνη. Ποιο, άραγε, μπορεί να είναι το επόμενο βήμα ολοκλήρωσης; Στα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, όπως φάνηκε από τη διαχείριση του προσφυγικού ή τη διεύρυνση, τελικά κάθε χώρα προχώρησε με την εθνική γραμμή της. Ολες οι πρόσφατες συναντήσεις, είτε αυτές αφορούν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο είτε τις διάφορες ομάδες κρατών που έχουν συγκροτηθεί (Ομάδα του Βίσεγκραντ, Διαδικασία του Βερολίνου κ.ά.), αποδίδουν την εικόνα έλλειψης συμφωνίας στο ζήτημα της αντιμετώπισης των ανθρώπινων ροών.
Οπως φάνηκε από τη Διακήρυξη του Μέζεμπεργκ, αλλά και τις απόψεις που έχουν εκφραστεί από τα κράτη-μέλη κατά καιρούς, ένα τομέας στον οποίο η εμβάθυνση θα μπορούσε να είναι ουσιαστική, είναι η Αμυνα. Είτε πρόκειται για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αμυνας είτε την εξέλιξη της Μόνιμης Διαρθρωμένης Συνεργασίας (PESCO), οι συγκλίσεις και η συνεργασία ανάμεσα στα ευρωπαϊκά έθνη είναι πολύ πιο απλές και ευκολότερες. Η στρατιωτική ιεραρχία και η εμπειρία συνεργασίας των περισσότερων κρατών μέσω του ΝΑΤΟ, είναι στοιχεία που εγγυώνται την επιτυχία. Επιπλέον, η αμυντική συνεργασία δίνει στην Ελλάδα μία μοναδική ευκαιρία: Να ξεκινήσει από την ίδια γραμμή εκκίνησης με μεγάλες χώρες, οι οποίες διαθέτουν εμπειρία και βιομηχανία. Οι τομείς της κυβερνοάμυνας, της καινοτομίας στον χώρο της Αμυνας, μπορεί να αναπτυχθούν με σχετικά μικρές επενδύσεις, τις οποίες μπορεί να έχει και μια χώρα όπως η Ελλάδα. Αν στην Ελλάδα οι πολιτικές δυνάμεις αναζητούν ένα σημείο σύγκλισης, μπορούν να το βρουν εργαζόμενες για τη συμμετοχή της Αθήνας στον σκληρό πυρήνα της –υπό διαμόρφωση– Ευρωπαϊκής Αμυνας. Μπορεί να συμβάλει στην άμυνα της χώρας, αλλά να θεμελιώσει εθνική πολιτική καινοτομίας.