ΓΕΩΡΓΙΑ-ΑΠΟΣΤΟΛΗ. Στην πρώτη παράλληλο της κεντρικής λεωφόρου Τζορτζ Μπους, που οδηγεί στο αεροδρόμιο του Τμπιλίσι στη Γεωργία, υπάρχει ένα γκράφιτι: μια μητέρα σκεπάζει στοργικά με την ομπρέλα της το παιδί της για να το προστατεύσει από τη βροχή. Πάνω στην ομπρέλα της σχηματίζεται το λογότυπο του ΝΑΤΟ. Το σχέδιο είναι ενδεικτικό για μια χώρα που έχει επιλέξει σαφώς την αγκαλιά της Δύσης (Ε.Ε. και ΝΑΤΟ), παρόλο που οι υποσχέσεις για συμμετοχή σε αμφότερες τις δομές, Ενωση και Συμμαχία, παραμένουν –δέκα χρόνια μετά τη σύνοδο του Βουκουρεστίου– αόριστες. Ηδη παρατηρείται στον γενικό πληθυσμό μια κόπωση ενταξιακής αναμονής: κάποιοι ηλικιωμένοι νοσταλγούν την πάλαι ποτέ Σοβιετική Ενωση, η ρωσική προπαγάνδα βρίσκει όλο και μεγαλύτερο έδαφος, αφού υπογραμμίζει τον κίνδυνο απώλειας της γεωργιανής ταυτότητας και της ορθόδοξης παράδοσης μέσα στο ευρωπαϊκό χωνευτήρι, η Ε.Ε. που τελεί σε κρίση φαντάζει λιγότερο ελκυστική από ό,τι στο παρελθόν. Οι μειονότητες τοποθετούν στα σπίτια τους δορυφορικά πιάτα, που πιάνουν ρωσικά κανάλια. Ο ολιγάρχης Μπιτζίνα Ιβανισβίλι, ο οποίος ελέγχει το κυβερνών κόμμα και διετέλεσε και ο ίδιος πρωθυπουργός της χώρας, δημιούργησε την περιουσία του στη Ρωσία, έχει ρωσική υπηκοότητα και διατηρεί σχέσεις με τη Μόσχα, όπως και μετοχές στην Γκαζπρόμ. Οι φήμες τον εμφανίζουν να έχει αποψιλώσει μεγάλη δασική έκταση, καταστρέφοντας το μικροκλίμα της περιοχής, για να «πρασινίσει» το σπίτι του, ένα συγκρότημα αξίας 40 εκατ. ευρώ που φέρεται ότι έχει ιδιωτικό ζωολογικό κήπο με ζέβρες και πιγκουίνους. Ο μεγαλοϊδεατισμός του εκφράστηκε πολιτικά με τη δημιουργία του κόμματος-κινήματος «Γεωργιανό όνειρο», που ίδρυσε το 2012 ως απάντηση στον Μιχαήλ Σαακασβίλι, επί μακρόν πρόεδρο της χώρας, ο οποίος διώκεται από το νέο καθεστώς.
«Καλιφόρνια του Καυκάσου», λόγω μπαρ, ο τίτλος της Τιφλίδας.
Λύνει και δένει
Ο Ιβανισβίλι, αν και έχασε τη γεωργιανή υπηκοότητα και δεν μπορεί να είναι πλέον υποψήφιος, εξακολουθεί να διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στην πολιτική ζωή της χώρας. «Δεν καταλαβαίνω γιατί παραιτήθηκε πριν από λίγες εβδομάδες ο πρωθυπουργός της χώρας», μας είπε ο πρόεδρος της Γεωργίας, Γκιόργκι Μαργκβελασβίλι, και κάποιοι από την ομάδα των Ευρωπαίων δημοσιογράφων κάγχασαν γιατί είναι γνωστό πως ο Ιβανισβίλι βρίσκεται και πάλι πίσω από τη συγκεκριμένη αποπομπή. Η σχέση αγάπης-μίσους με τη Ρωσία έχει καθημερινές εκφάνσεις στη Γεωργία. Στα σύνορα με τα «κατεχόμενα (σ.σ. από τη Ρωσία) εδάφη», όπως τα αποκαλούν οι Γεωργιανοί, τη νότια Οσετία και την Αμπχαζία, οι περίπου 40 ρωσικές βάσεις είναι ορατές διά γυμνού οφθαλμού, δεν χρειάζονται καν τα κιάλια των μελών της αποστολής παρακολούθησης της Ε.Ε., που σταθμεύουν εκεί. Η δύναμη, που αποτελείται συνολικά από 200 Ευρωπαίους, ανάμεσά τους και δέκα Ελληνες, και είναι επιφορτισμένη να επιτηρεί τη συμμόρφωση με τις συμφωνίες του 2008, είναι ιδιαίτερα προσεκτική στην επιλογή των λέξεων: κάνει λόγο για καθημερινές «προσαγωγές» από τους Ρώσους τής απέναντι όχθης. Στον αντίποδα, οι Γεωργιανοί τις χαρακτηρίζουν απαγωγές και το πρόστιμο των χιλιάδων ρουβλίων, που καλούνται να καταβάλουν οι συλληφθέντες «λύτρα». Κάθε τόσο η ρωσική πλευρά μεταφέρει τα σύνορα εκατό μέτρα πιο μέσα στη γεωργιανή επικράτεια, με αποτέλεσμα οι χωρικοί να διστάζουν να αφήσουν τα ζώα τους να βοσκήσουν στις διαφιλονικούμενες περιοχές. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, η πλειονότητα των τουριστών είναι ρωσικής καταγωγής, ειδικά ο θρησκευτικός τουρισμός είναι εξαιρετικά διαδεδομένος. Γι’ αυτό άλλωστε τα think tanks και οι ΜΚΟ έχουν εμπλέξει θρησκευτικούς ηγέτες και ομάδες στις φιλοευρωπαϊκές εκστρατείες τους. «Είτε θα γίνουμε Ευρωπαίοι είτε θα παραμείνουμε για πάντα η πίσω αυλή της Ρωσίας. Αυτό είναι για εμάς το υπαρξιακό δίλημμα», λένε στην ευρωπαϊκή δημοσιογραφική αποστολή εκπρόσωποι των οργανώσεων αυτών, θεωρώντας ότι η απάντηση είναι δεδομένη. «Δεν έχουμε την πολυτέλεια της ουδετερότητας», τονίζουν.
Η ασφάλεια και η οικονομία παραμένουν οι βασικές προτεραιότητες της κοινής γνώμης, σύμφωνα με τις περισσότερες δημοσκοπήσεις. Παρά την υποστήριξη της Ε.Ε., ωστόσο, η χώρα παραμένει προσκολλημένη σε παρωχημένα μοντέλα ανάπτυξης. Ενας οίκος μόδας που επισκεπτόμαστε στα περίχωρα της Τιφλίδας διαθέτει ήδη ατελιέ στο Παρίσι και καταγράφει ανθηρές ηλεκτρονικές πωλήσεις. Το 80% και πλέον του τζίρου της εταιρείας, όμως, προέρχεται από τις κρατικές παραγγελίες για την προμήθεια στολών στην αστυνομία, στον στρατό και στην πυροσβεστική.
Κρασί, νερό, τουρισμός και θέση στον χάρτη
Στις προθήκες των πολυάριθμων wine bars της Τιφλίδας ξεχωρίζει ένα μπουκάλι. Εχει τη μορφή του Ιωσήφ Στάλιν, του διασημότερου τέκνου της χώρας, ένα σφυροδρέπανο ως brandname και κοστίζει 95 λάρι, περίπου 32 ευρώ. Τα τελευταία χρόνια η γεωργιανή πρωτεύουσα με την πολυσχιδή πολεοδομία, ένα κράμα σοβιετικού κλασικισμού στις πλατιές λεωφόρους, αλλά και οθωμανικών και ιρανικών επιρροών στα σπίτια και στα ιαματικά λουτρά της παλιάς πόλης, που μυρίζουν θειάφι, έχει εξασφαλίσει διάφορους τίτλους, από «ευρωπαϊκή πρωτεύουσα των κλαμπ» μέχρι «Καλιφόρνια του Καυκάσου». Η κουλτούρα των κλαμπ και των πλανόδιων μουσικών είναι πανταχού παρούσα στις πλατείες Ελευθερίας και Mεϊντάνι στην πόλη. Από εκεί ακριβώς ξεκίνησε άλλωστε η πρόσφατη κυβερνητική κρίση. Χιλιάδες νέοι άνθρωποι ξεχύθηκαν τον Μάιο στους δρόμους της πόλης για να διαμαρτυρηθούν για τις ιδιαίτερα βίαιες επιδρομές της αστυνομίας σε δύο δημοφιλή κλαμπ της πρωτεύουσας, απαιτώντας τις παραιτήσεις του πρωθυπουργού και του υπουργού Εσωτερικών. Το επιχείρημα των διαδηλωτών ήταν ότι επρόκειτο για μια επίδειξη κρατικής ισχύος και ένα πλήγμα στην προοδευτική υποκουλτούρα των χώρων συνάθροισης της νεολαίας στο όνομα της επιβεβαίωσης των συντηρητικών αξιών της χώρας. Eνας στους τρεις νέους είναι άνεργος στη χώρα και πολλοί αναγκάζονται να μεταναστεύσουν στη Ρωσία, όπου έχουν καλύτερες προοπτικές. Ενας από τους λόγους για την ανεργία των νέων είναι η αναντιστοιχία σπουδών και αναγκών της αγοράς εργασίας. Στο πλαίσιο αυτό πληθαίνουν οι επαγγελματικές σχολές που εκπαιδεύουν ξυλουργούς ή οινοπαραγωγούς, καθώς το κρασί γνωρίζει τεράστια άνθηση στη χώρα. Δεν είναι πολλοί οι τομείς που θα μπορούσαν να δώσουν αναπτυξιακή άνθηση στη Γεωργία. Εκτός από τη δεδομένη αγροτική παραγωγή και κάποια λιγοστά commodities, το νερό, ο τουρισμός και η γεωπολιτική θέση της χώρας είναι τα σημαντικότερα κεφάλαιά της. Δεν είναι τυχαίο ότι η Κίνα την έχει εντάξει στο ευρύτερο πρόγραμμά της για το φιλόδοξο σχέδιο «Μια ζώνη, ένας δρόμος» με στόχο την αναβίωση του Δρόμου του Μεταξιού, ενώ καίριος θα είναι ο ρόλος της χώρας και στη διέλευση των αγωγών TANAP και ΤΑΡ για τη μεταφορά του αζερικού φυσικού αερίου στις ευρωπαϊκές αγορές. Ενας από τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους της Τιφλίδας είναι και το Ιράν, και η αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία με την Τεχεράνη θέτει τη Γεωργία ενώπιον ενός δύσκολου διλήμματος. «Παρακολουθούμε προσεκτικά τη σύγκρουση», μας είπε ο πρόεδρος της χώρας, Γκιόργκι Μαργκβελασβίλι, επισημαίνοντας με νόημα ότι η αντιπαράθεση αυτή είναι αρκετά πιο σύνθετη από ό,τι φαίνεται εκ πρώτης όψεως, αφού περιλαμβάνει και την Ε.Ε.