Ηρθε στη συνάντηση έτοιμος, «γραμμένος», όπως λέμε στη δουλειά μας. Με οργανωμένες σημειώσεις και τη ζωή του χωρισμένη σε πέντε κύκλους: των σπουδών και της γνώσης, του κόμματος και της επαναστατικής βεβαιότητας (ΚΚΕ), της αμφιβολίας και της κεντροαριστερής περιπλάνησης, της μεταρρύθμισης και, ο τελευταίος, της επιβίωσης, συνδυασμένος με την επιχειρηματική δραστηριότητά του. Σε κάθε έναν είχε συμπεριλάβει επιμέρους στοιχεία, έτσι ώστε να δημιουργούν ένα μεστό βιογραφικό και παράλληλα μια πυκνή αφήγηση πολλών ζωών σε μία.
Γιατί ο Γιάννης Μεϊμάρογλου έχει μία πολιτική διαδρομή, ο τελευταίος σταθμός του ήταν το Ποτάμι και μέσω αυτού το ΚΙΝΑΛ, μία επιχειρηματική, δραστηριοποιείται στο διεθνές εμπόριο χαλυβουργικών προϊόντων, μία εκδοτική, του ηλεκτρονικού περιοδικού «Μεταρρύθμιση». Και άλλες παράλληλες: υπήρξε αθλητής του βόλεϊ, τώρα είναι γραμματέας του συλλόγου «Πρωτέας», είναι πατέρας τεσσάρων παιδιών, έχει έναν γιο, τρεις κόρες και ένα εγγονάκι δέκα ετών από τη μεγάλη κόρη, που γεννήθηκε στο Παρίσι. Επιπλέον, ταξιδεύει συνεχώς στη Γενεύη, που είναι η έδρα της εταιρείας του Helveco, αλλά και στη Ρωσία και στην Τουρκία, χώρες με τις οποίες έχει εμπορικές συνεργασίες. «Το λιγότερο απ’ όλα το κατάφερα στα πολιτικά, αλλά το παλεύω ακόμα! Κατάφερα να βρίσκομαι πάντα στη μειοψηφία. Αν και το ΚΚΕ, βέβαια, δεν ήταν ακριβώς μειοψηφία», λέει ο συνομιλητής μας.
Ο ρόλος του πατέρα
Ορίζει μόνος του την αρχή της συζήτησης: «Αναρωτήθηκα τι θα ήθελα να πω από αυτήν τη ζωή… Εκπλήρωσα όλα τα όνειρα μιας μικροαστικής οικογένειας: πιάνο, γαλλικά, Βαρβάκειο, Πολυτεχνείο τοπογράφος μηχανικός, μεταπτυχιακά στο Παρίσι. Δεν είχα καμία κλίση για το Πολυτεχνείο. Ηθελα να γίνω δημοσιογράφος ή δικηγόρος».
Αλλά ο πολιτικός μηχανικός πατέρας του απάντησε όταν το έμαθε: «Βγάλε πρώτα λεφτά και μετά γίνε ό,τι θέλεις». «Ημουν τυχερός που κατάφερα να πάρω υποτροφία για μεταπτυχιακά στο Παρίσι. Ανοίχτηκε μπροστά μου ένας καινούργιος ορίζοντας. Αν στη συνέχεια της ζωής μου έγινα “πολίτης του κόσμου”, στο Παρίσι το οφείλω.
Παρά το ότι δεν πέρασα εύκολα (σπουδές, δουλειά, ΚΝΕ, οικογένεια), μπόρεσα να έρθω σε επαφή με τη γαλλική κουλτούρα που δεν εγκατέλειψα από τότε», συμπληρώνει την ιστορία του ο Γ. Μεϊμάρογλου. Κάνει όμως και μια στροφή στο παρελθόν της οικογένειάς του για να μιλήσει για τον παπά παππού και για τη γιαγιά παπαδιά από τη Σμύρνη και να συγκινηθεί απρόβλεπτα. Ηταν απροετοίμαστος γι’ αυτό: «Το ’22 η παπαδιά πήρε τον πατέρα μου στα χέρια και με τον θείο μου στην κοιλιά της ακόμη και έτρεξε μέχρι το Αϊβαλί και πέρασε με καράβι στη Χίο. Εκεί δούλεψε παραδουλεύτρα σε σπίτια πλουσίων για να βγάλει χρήματα και να μεγαλώσει τα παιδιά της.
Σε ένα σπίτι της επέτρεπαν να παίρνει τα βιβλία του συνομήλικου με τον πατέρα μου παιδιού για να διαβάζει. Οταν μπήκε στο Πολυτεχνείο, είχε ένα ζευγάρι παπούτσια που τα έβαζε στην είσοδο της σχολής γιατί δεν ήθελε να τα φθείρει. Πέθανε 57 χρόνων ο πατέρας μου, κάπνιζε πολύ…».
Περνάμε στον δεύτερο κύκλο, «της βεβαιότητας και του κόμματος». Στην περίοδο, όπως λέει ο ίδιος, του «έχεις πάντα δίκιο. Δεν το συζητάς, δεν το αμφισβητείς». Και συνεχίζει: «Αν με ρωτήσει κάποιος, βέβαια, αν είναι κρίμα τα χρόνια που πέρασα στο ΚΚΕ, δεν θα συναινούσα. Εκείνα τα χρόνια, εγώ και πάρα πολλοί άλλοι αλλάζαμε τον κόσμο, χτυπούσαμε την αδικία. Οταν κατάλαβα ότι δεν αλλάζαμε τον κόσμο ή τον αλλάζαμε προς το χειρότερο από μια άποψη, τότε σηκώθηκα κι έφυγα».
– Ποια ήταν η καθοριστική γι’ αυτό στιγμή;
– Γύρω στο ’88 όταν άρχισε η περεστρόικα, κάναμε πολλές συζητήσεις και φτιάξαμε μια ομάδα στο ΚΚΕ που ήταν ανανεωτική. Με τον Ανδρουλάκη, τον Λαφαζάνη, τον Καρτερό… Καταλάβαμε όμως ότι ήταν δύσκολο να περάσουν αλλαγές σε αυτό το κόμμα. Κι από μια πλευρά το καταλαβαίνω. Ηταν άνθρωποι που είχαν περάσει τη ζωή τους σε φυλακές, στα βουνά, σε εξορίες. Να τους πεις ότι όλα αυτά ήταν μια αυταπάτη, ένα λάθος; Θα ήταν σαν να στρέφονταν εναντίον του εαυτού τους.
– Ησαστε κοντά στον Φλωράκη;
– Οχι μόνο εγώ. Ημαστε κι άλλοι που είχαμε μια σχέση γονιού με πατέρα. Μπορούσε να σου πει «κάνει κρύο, βάλε τη ζακέτα σου». Θα σας πω το εξής περιστατικό: Σε κάποιο από τα ταξίδια μας, όταν έγινε 70 χρόνων και βραβευόταν από διάφορους ηγέτες κομμουνιστικών κρατών, μας έφεραν τα κουτιά από το κέτερινγκ που είχαν μέσα κοτόπουλο. Δεν μου αρέσει και το ξανακλείνω. Το βλέπει ο Χαρίλαος και σχολιάζει: «Φάε ρε, αυτά είναι δικά μας, δεν έχουν ορμόνες». Είχε την αυταπάτη ότι τα κοτόπουλα στις χώρες του υπαρκτού σοσιαλισμού είναι διαφορετικά από τα άλλα… Με τη διάσπαση στενοχωρήθηκε πολύ. Τότε, με τράβηξε σε μια γωνία και μου είπε: «Μην πας μαζί τους, δεν θα δεις χαΐρι». Φεύγοντας, κέρδισα το δικαίωμα στην αμφιβολία. Ξεκίνησε η περιπέτεια της αμφιβολίας.
Κυβερνά η Αριστερά που έμεινε αντιπολίτευση όντας στην εξουσία
– Ποια χαρακτηριστικά έχει η Κεντροαριστερά;
– Σκόρπισε ο χώρος, έμεινε ο όρος. Σήμερα χρειαζόμαστε μια μεγάλη προοδευτική μεταρρυθμιστική παράταξη. Να βάλει στόχο να γίνει η Ελλάδα μια χώρα κανονική.
– Γιατί κάθε προσπάθεια μιας ενιαίας Κεντροαριστεράς διασπάται διαρκώς σε υποσύνολα;
– Εχω πάρει μέρος, τα τελευταία χρόνια, σε όλες τις προσπάθειες για την ενοποίηση του χώρου. Από τους «58» και την «Ελιά» μέχρι το «κοινό πόρισμα» και το Κίνημα Αλλαγής. Το βασικό πρόβλημα ήταν –και είναι πάντα– η δυσκολία στο να κερδίσουν αυτά που ενώνουν τον χώρο και όχι εκείνα που τον χωρίζουν. Υπάρχουν βέβαια και οι φιλοδοξίες. Τα «εγώ» πολλές φορές είναι ισχυρότερα του «εμείς». Μερικές από τις προσπάθειες που σας ανέφερα ακυρώθηκαν στην πράξη για αυτόν ακριβώς τον λόγο. Οταν δεν μπορείς να κοιτάξεις μπροστά, το «εγώ» σε πηγαίνει προς τα πίσω…
– Το Ποτάμι βοήθησε στην αλλαγή πολιτικής νοοτροπίας;
– Αυτός ήταν ο αρχικός στόχος του. Εχει κερδίσει πολλές μάχες. Το αρχικό σύνθημα του Σταύρου «Πολιτική χωρίς πολιτικούς» ήταν λαθεμένο. «Πολιτική χωρίς λαμόγια και επαγγελματίες πολιτικούς» θα ήταν το σωστό. Η πολιτική, όπως σωστά υπογραμμίζει το Ποτάμι, δεν μπορεί να γίνεται επάγγελμα. Εκλέγεσαι για να προσφέρεις για μερικά χρόνια και μετά επιστρέφεις στη δουλειά σου.
– Οι σχέσεις σας με τον Σταύρο Θεοδωράκη;
– Εκτίμησα από την αρχή και στρατεύτηκα στην πρωτοβουλία του να φτιάξει ένα κεντρώο, προοδευτικό, αντισυστημικό κόμμα μέσα στην κρίση, προτείνοντας σταθερά τολμηρές και «δύσκολες» πολιτικά μεταρρυθμίσεις. Ωστόσο, δεν κατάφερε να δώσει ένα καθαρό πολιτικό στίγμα, κάνοντας αντιφατικές πολιτικές κινήσεις, με αποτέλεσμα την απώλεια της αξιοπιστίας και τη σταδιακή αποδυνάμωση του Ποταμιού. Ως πολιτικός έχει άγνοια κινδύνου και ως εκ τούτου πολλές αποφάσεις του έχουν απρόβλεπτες συνέπειες. Θα του αναγνωρίζω πάντα την τόλμη του να ιδρύσει το Ποτάμι τη δεδομένη στιγμή.
– Εκανε λάθος ο κ. Θεοδωράκης που έφυγε από το ΚΙΝΑΛ;
– Ναι, έκανε λάθος. Οταν αποφασίζεις να είσαι συνιδρυτής σε ένα τόσο σημαντικό εγχείρημα, δεν το εγκαταλείπεις αμέσως επειδή έχασες μια μάχη. Μένεις και επιμένεις επιδιώκοντας να συμβάλεις μαχητικά με τις δικές σου απόψεις στη διαμόρφωση της πορείας του.
– Με τους σημερινούς κυβερνώντες είστε σάρκα από τη σάρκα τους, συμπορευθήκατε. Τι σας χώρισε;
– Είναι δύο διαφορετικές αντιλήψεις για την Αριστερά. Η μία, η Αριστερά της διαμαρτυρίας, θεωρεί επαναστατική καμιά φορά και την ανομία. Η άλλη λέει ότι η Αριστερά μπορεί να αλλάξει τα πράγματα συμμετέχοντας στη διακυβέρνηση του τόπου, πείθοντας και προχωρώντας. Τη διακυβέρνηση της χώρας την πήρε η Αριστερά που παρέμεινε αντιπολίτευση όντας στην εξουσία. Μεγάλο πρόβλημα. Είμαι πολύ απογοητευμένος από τον ΣΥΡΙΖΑ. Και θυμώνω όταν μου λένε ότι και οι άλλοι τα ίδια έκαναν. Τους απαντώ: «Μα εγώ, παιδιά, δεν ήμουν με τους άλλους, με εμάς είμαι». Απογοητεύομαι γιατί το βασικό μας επιχείρημα μετά τόσα χρόνια έγινε το «γιατί και οι άλλοι τα ίδια έκαναν». Χαιρόμαστε που γίναμε ίδιοι με τους άλλους;
Η Ρωσία
Ο Γιάννης Μεϊμάρογλου γνωρίζει τη Ρωσία, τόσο από τα χρόνια του ΚΚΕ όσο και μέσα από τις επιχειρηματικές σχέσεις του: «Πολύ λίγα πράγματα από πλευράς νοοτροπίας έχουν ουσιαστικά αλλάξει. Το σύστημα του “υπαρκτού σοσιαλισμού” είναι ακόμα βαθιά ριζωμένο. Οι Ρώσοι είναι ένας λαός που αναζητούσε πάντα τον ηγέτη-καθοδηγητή. Είτε αυτός ήταν ο τσάρος είτε μετά ο Λένιν και ο Στάλιν. Θυμάμαι ότι μετά την περεστρόικα, όταν αποκαθήλωναν τα ρητά του Λένιν, τα αντικαθιστούσαν με ρητά του τσάρου. Γι’ αυτό και απέτυχε ο Γκορμπατσόφ να εισαγάγει κουλτούρα δημοκρατίας στην πολιτική ζωή της χώρας. Στο πρόσωπο του Βλαντιμίρ Πούτιν ξαναβρήκαν τον “πατερούλη” τους. Αυτό είναι και το μυστικό της επιτυχίας του. Ως επιχειρηματίας, περιορίστηκα σε καθαρά εμπορικές σχέσεις. Το μπέρδεμα της πολιτικής με την επιχειρηματική δραστηριότητα οδηγεί σε άλλου είδους συναλλαγές και όχι μόνο στη Ρωσία…».
Η συνάντηση
Βρεθήκαμε στο Ante Post (Πατριάρχου Ιωακείμ 46), ένα πολύ ευχάριστο, με χαλαρή και φιλική ατμόσφαιρα wine bar, που είναι στέκι του Γιάννη Μεϊμάρογλου. Μοιραστήκαμε μια σαλάτα με μάνγκο και γκοργκοντζόλα, μια πίτσα με προσούτο και ρόκα. Μαζί με ένα ποτήρι λευκό κρασί και έναν καφέ, ο λογαριασμός ήταν 30 ευρώ.
Oι σταθμοί του
1951
Γεννήθηκε στην Αθήνα.
1972
Αποφοίτησε από το ΕΜΠ, οργανώθηκε σε ΑΝΤΙ-ΕΦΕΕ – ΚΝΕ.
1977
Αποφοιτά από το École Nationale des Ponts et Chaussées και το Instutut National d’ Informatique de Gestion (INIG) στο Παρίσι.
1991
Τελειώνει η θητεία του στο ΚΚΕ.
2000
Αποχωρεί από τον Συνασπισμό. Ξεκινάει η κεντροαριστερή περιπέτεια με τη δημιουργία της ΑΕΚΑ με επικεφαλής τον Νίκο Μπίστη, η οποία συνεργάζεται με το ΠΑΣΟΚ του Κ. Σημίτη.
2003
Εκλέγεται πρόεδρος της Επιτροπής Πρώτων Υλών της Διεθνούς Ενωσης Χαλυβουργικής Βιομηχανίας.
2004
Εκδίδει το περιοδικό «Μεταρρύθμιση», έντυπο στην αρχή, ηλεκτρονικό στη συνέχεια.