H σημασία των διπλωματικών συγκρούσεων δεν έχει αρκούντως κατανοηθεί. Κατά τη γνώμη μου, η περιπλοκότητα των διεθνών σχέσεων, που είναι η γεωπολιτική των σχέσεων μεταξύ μεγαλύτερων και περιφερειακών δυνάμεων, μας διαφεύγει. Η διπλωματική ιστορία αποτελεί πεδίο του ανθρώπινου πολιτισμού στο οποίο ισχύουν λίγοι και, μέχρι την εποχή μας, άγραφοι, διμερείς και ασταθείς κανόνες. Δεν εξηγήθηκε ποτέ επαρκώς στους συμπατριώτες, δεν διδάσκεται στα σχολεία. Με αποτέλεσμα οι περισσότεροι να μην αντιλαμβάνονται τον καθοριστικό στις ζωές μας ρόλο της διπλωματίας. Γι’ αυτό αναφερόμαστε κατά κανόνα σε «εθνικά θέματα» και χωρίζουμε την Ιστορία σε «ήττες» και σε «νίκες».
Η κατάρρευση της προδοτικής χούντας στην Αθήνα, τέτοιες μέρες, προκλήθηκε από μια διπλωματική περιπλοκή, βοηθούμενη από την καταστρατήγηση της έννομης τάξης στην Ελλάδα και τη Λευκωσία. Βεβαίως και της στρατιωτικής βαναυσότητας του τουρκικού καθεστώτος, που συνεχίζει μέχρι σήμερα να ντροπιάζει την τάξη των εθνών.
Δυστυχώς, στη χώρα μας, δεξιές, κεντρώες και αριστερές πολιτικές δυνάμεις άφησαν την υπεράσπιση των λεγομένων «εθνικών» απόψεων στα χέρια ανοήτων, ακραίων εθνικιστών, οι περισσότεροι των οποίων σιχαίνονται τις φιλελεύθερες πολιτικές αρχές περισσότερο από τον σταλινικό «κομμουνισμό» και μπερδεύουν τον πατριωτισμό με την αντίδραση σε ό,τι προάγει τη φιλία και συνεργασία μεταξύ των λαών. Για παράδειγμα, δεν θέλουν το ελεύθερο εμπόριο γιατί δήθεν εμποδίζει την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας.
Η γενιά μου έμαθε (αν και πολλοί για χρόνια πολύ περισσότερα από όσο επιτρέπεται σε έξυπνους ανθρώπους, άργησαν…) ότι στην Ελλάδα πρέπει να φυλάγεσαι από την «τυφλή και βλακώδη κακότητα» των ακροδεξιών και, κυρίως, να μην ξεχνάς ότι είναι πάντοτε περισσότεροι από όσοι φαίνονται.
Η πολιτική ηγεσία πρόσεξε αυτή την ιδιαιτερότητα. Οι Κωνσταντίνος Καραμανλής, Ανδρέας Παπανδρέου, Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, Κώστας Σημίτης είχαν βαθιά, προσωπική και ώριμη συνείδηση του κινδύνου. Οι Κ. Καραμανλής, Γ. Παπανδρέου και Αντ. Σαμαράς δεν έδωσαν καμία ευκαιρία στα εθνικιστικά στοιχεία να αποκτήσουν ρόλο στα εθνικά πράγματα.
Ο Αλέξης Τσίπρας είναι ο πρώτος μεταχουντικός κυβερνήτης που επιδίωξε να κερδίσει «πόντους» στον κομματικό ανταγωνισμό με πρωτοβουλίες που αναποδράστως θα έδιναν ρόλο στον ακροδεξιό εθνικισμό. Εκανε λάθος μεγάλο, αλλά, ευτυχώς, μοιραίο θα είναι μόνον για την παράταξή του. Η Ελληνική Δημοκρατία, που ξεπήδησε μέσα από την αναταραχή της 24ης Ιουλίου 1974, θα αποδειχθεί και πάλι ανθεκτικότερη από όσο εμείς νομίζαμε εκείνες τις μέρες.