Τ-shirt, ένα φαινόμενο από βαμβάκι

Τ-shirt, ένα φαινόμενο από βαμβάκι

5' 8" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ταπεινό και μυθικό μαζί, πολιτικοποιημένο και φιλότεχνο, φορέθηκε από εργάτες και μεγιστάνες, από είδωλα και πρωταγωνιστές της Ιστορίας. Χρωστάει τη φήμη του στον Tζέιμς Nτιν και τον Mάρλον Mπράντο, στον Τζον Κένεντι και τον Τσε Γκεβάρα, στην Μπριζίτ Μπαρντό και τη Μαντόνα. Eχει περάσει από φοιτητικά δωμάτια και μοδάτα κλαμπ, από σακίδια εργατών και βαλίτσες κροίσων, από συνοικιακά μαγαζάκια και πασαρέλες των πιο διάσημων οίκων υψηλής ραπτικής. Aπό εσώρουχο ξεκίνησε, αλλά έγινε το πιο οικουμενικό ρούχο του 20ού αιώνα. Μπήκε στη νέα χιλιετία με… φόρα και παραμένει ο απόλυτος χαμαιλέων της ένδυσης: ό,τι είναι η λευκή κόλλα χαρτιού για τον γραπτό λόγο, είναι το Τ-shirt για τη μόδα. Περισσότερα από 2 δισ. T-shirts πωλούνται κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο. Με κόστος παραγωγής μόλις 30 σεντς στα εργοστάσια της Ασίας, δεν είναι λίγα όσα φτάνουν να διατίθενται έναντι εκατοντάδων ή και χιλιάδων ευρώ, ειδικά αν είναι «αναβαθμισμένα» με την υπογραφή κάποιου διάσημου σχεδιαστή και με τις δικές του στυλιστικές παρεμβάσεις.

Τ-shirt, ένα φαινόμενο από βαμβάκι-1

O Tσάρλι Τσάπλιν στους «Μοντέρνους καιρούς» (1936).

Στα πεδία των μαχών

Για το ξεκίνημά του υπάρχουν διάφορες εκδοχές, η επικρατέστερη είναι όμως αυτή: τον 19ο αιώνα, οι άνδρες του βασιλικού ναυτικού της Αγγλίας φορούσαν μάλλινες αμάνικες φανέλες για να εκτελούν τις σκληρές εργασίες που απαιτούσαν ελευθερία κινήσεων. Ομως, πριν από μια επίσημη επιθεώρηση του στόλου, κρίθηκε σκόπιμο να μην «εκτεθεί» η βασίλισσα Βικτωρία στα γυμνά μπράτσα και στα τατουάζ των σκληροτράχηλων ναυτικών. Ετσι, δόθηκε διαταγή να πρoστεθούν μανίκια στις ναυτικές φανέλες.

Το 1913 θα ξανασυναντήσουμε τον… πρόγονο του σημερινού T-shirt ως επίσημο πλέον εσώρουχο του αμερικανικού ναυτικού, ανθεκτικό, άνετο και εύκολο στο στέγνωμα. Εκείνα τα χρόνια τα εσώρουχα αρχίζουν να μαζικοποιούνται και καθώς η ανερχόμενη μεσαία τάξη επιδίδεται μετά μανίας στα σπορ –ιππασία, ποδήλατο, στίβο και τένις–, όλοι χρειάζονταν ένα φανελάκι.

Στον B΄ Παγκόσμιο Πόλεμο το βρίσκουμε στις τροπικές ζούγκλες του Ειρηνικού όπου πολεμούν οι Αμερικανοί στρατιώτες – σε χακί χρώμα για να μη δίνει στόχο. «Δεν χρειάζεται να είσαι στρατιώτης για να φορέσεις το δικό σου Τ-shirt», λέει μια διαφήμιση του ’41, και ο κόσμος, ανέκαθεν επιρρεπής, ακολουθεί.

Στα μεταπολεμικά χρόνια τα βαμβακερά μπλουζάκια γίνονται «στολή» με τα μπλουτζίν και ποτίζονται με τον τίμιο ιδρώτα των εργατών. Στη συντηρητική Aμερική, όμως, θεωρείται κακόγουστο να τα φορούν στον δρόμο. Μέχρι που πρώτος ο Μάρλον Mπράντο το 1951, υποδυόμενος τον γεροδεμένο Στάνλεϊ Kοβάλσκι στο «Λεωφορείον ο Πόθος», φοράει ένα Τ-shirt τόσο εφαρμοστό, που μοιάζει με δεύτερο δέρμα. Η Στέλλα το σκίζει από πάνω του και οι φαντασιώσεις του γυναικείου πληθυσμού παίρνουν φωτιά. Μαζί με τις πωλήσεις. Χρόνια μετά, ο Μπράντο θα έλεγε ότι είχε μετανιώσει που δεν άρχισε να πουλάει σκισμένα Τ-shirt με το όνομά του. Θα είχε βγάλει εκατομμύρια. Είχε δίκιο…

Τ-shirt, ένα φαινόμενο από βαμβάκι-2

Ο Μάρλον Μπράντο στο «Λεωφορείον ο Πόθος» (1951).

Η αλήθεια είναι ότι η βιομηχανία του μακό χρωστάει πολλά στον διάσημο ηθοποιό. Τρία χρόνια μετά το «Λεωφορείον ο Πόθος», υποδύεται τον Tζόνι τον Ατίθασο, αρχηγό συμμορίας μηχανόβιων. Το T-shirt του, μαζί με ένα δερμάτινο μπουφάν, γίνεται η «στολή» των οργισμένων νέων που ακούνε ροκ εν ρολ σε δισκάκια των 45 στροφών, έχουν τατουάζ και κάνουν την επανάστασή τους μέσα σε συμμορίες. «Πρέπει να ζεις γρήγορα, να πεθαίνεις νέος και να γίνεσαι ωραίο πτώμα»: η φράση από τον «Επαναστάτη χωρίς αιτία» γίνεται σύνθημα μιας ολόκληρης γενιάς και ο Tζέιμς Nτιν, με το λευκό μπλουζάκι του, το είδωλό της.

Στις αρχές της δεκαετίας του ’60, οι γυναίκες αρχίζουν να ανακαλύπτουν τη γοητεία του. Η Μπριζίτ Μπαρντό έχει ήδη εμφανιστεί φορώντας ένα απλό αλλά και… υπαινικτικό Τ-shirt στις ταινίες «Η Μπαμπέτ πάει στον πόλεμο» (1959) και «Η ιδιωτική μου ζωή» του Λουί Μαλ (1962), και αντίστοιχα μπλουζάκια αρχίζουν να κατακλύζουν τις γυναικείες ντουλάπες.

Τ-shirt, ένα φαινόμενο από βαμβάκι-3

Η Μπριζίτ Μπαρντό στο «Η Μπαμπέτ πάει στον πόλεμο» (1959).

Κατά του συστήματος

Δεν ήταν όμως πάντα απρόσκοπτη η πορεία του Τ-shirt. Ο μακαρθισμός το θεώρησε επικίνδυνο για τα χρηστά ήθη και το απαγόρευσε από τα σχολεία, πετυχαίνοντας ακριβώς το αντίθετο: να γιγαντώσει τον μύθο του. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν έγινε σημαία των απανταχού αμφισβητιών του συστήματος: από το Γούντστοκ και τα αμφιθέατρα των γαλλικών πανεπιστήμιων μέχρι τις συγκεντρώσεις κατά του G8 και της παγκοσμιοποίησης. Με τη διάσημη φωτογραφία του Τσε Γκεβάρα, που τράβηξε στις 5 Μαρτίου του 1960 ο Αλμπέρτο Κόρντα, με πορτρέτα του Μάλκολμ Χ και του Εμιλιάνο Ζαπάτα, με τα ιδεώδη του Μάη του ’68, με συνθήματα του αντιρατσιστικού κινήματος, των οικολογικών οργανώσεων.

Πέρα από την… αντισυστημική δράση του, όμως, το T-shirt ήταν και παραμένει ο καλύτερος σύμμαχος και των διαφημιστών, προβάλλοντας από αναπτήρες μέχρι πόλεις. Δεν είναι τυχαίο ότι o λογότυπος με την καρδούλα που σχεδίασε το 1976 ο διάσημος γραφίστας Μίλτον Γκλέιζερ –«I love New York»– είναι από τα μπεστ σέλερ των τελευταίων δεκαετιών και βρήκε μιμητές σε όλο τον πλανήτη.

Τ-shirt, ένα φαινόμενο από βαμβάκι-4

Ο Ελβις Πρίσλεϊ κατά τη διάρκεια της θητείας του (1958).

Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι οι μόδες μπορεί να αλλάζουν, το T-shirt όμως είναι πάντα στη μόδα. Και τα ευφάνταστα μυαλά του μάρκετινγκ δουλεύουν για να του εξασφαλίσουν ένα ακόμη πιο ρόδινο μέλλον. Μετά τα αρωματισμένα βαμβακερά μπλουζάκια που πωλούνται πλέον ευρέως, η βιομηχανία ετοιμάζει κι άλλα, πιο ευφάνταστα προϊόντα: T-shirt που θα περιέχουν ποσότητα βιταμίνης C ίσης με δύο λεμόνια (!), άλλα που θα μετρούν την αρτηριακή πίεση, θα ρίχνουν τον πυρετό, θα ανακουφίζουν από τον πονοκέφαλο και θα διώχνουν τα κουνούπια…

Τ-shirt, ένα φαινόμενο από βαμβάκι-5

Η Μαντόνα ανέκαθεν λάτρευε τα μακό με… άποψη.

Ξέρατε ότι…

• Το 1948, ο Ρεπουμπλικανός υποψήφιος για την προεδρία Τόμας Ντιούι ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε μακό μπλουζάκια για την προεκλογική του καμπάνια. Παρά την πρωτοτυπία του, έχασε – από τον Χάρι Τρούμαν. Με τον Τζον Κένεντι το T-shirt καθιερώθηκε ως σημαντικό μέσον προβολής των πολιτικών.

• Τη δεκαετία του ’40 ο αστέρας του μπέιζμπολ Τζο ντι Μάτζιο ήταν ο πρώτος αθλητής που η φωτογραφία του τυπώθηκε σε T-shirt.

• Στη δεκαετία του ’50 τα αμερικανικά πανεπιστήμια άρχισαν να φτιάχνουν τα δικά τους T-shirt.

Τ-shirt, ένα φαινόμενο από βαμβάκι-6

To T-shirt είναι ροκ! Μπρους Σπρίνγκστιν, 1984.

• Η Fruit of The Loom είναι ο παλαιότερος κατασκευαστής T-shirt στον κόσμο. Ιδρύθηκε το 1851 από τον Αμερικανό έμπορο υφασμάτων Ρούφας Σκιλ.

• Καλλιτέχνες όπως ο Ρόι Λιχτενστάιν, ο Κιθ Χάρινγκ ή ο Τακάσι Μουρακάμι «πάντρεψαν» τα T-shirt με την τέχνη, ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του ’70.

Τ-shirt, ένα φαινόμενο από βαμβάκι-7

Ενδυμα… αλληλεγγύης από την Εβδομάδα Μόδας της Νέας Υόρκης.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή