Ο Οιδίποδας που θα παρακολουθήσουμε την προσεχή εβδομάδα στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου μιλάει ιταλικά. Χάρη στην ενδιαφέρουσα σύμπραξη δύο θεσμών, του Φεστιβάλ Αθηνών με το Ινστιτούτο Αρχαίου Δράματος του Φεστιβάλ Συρακουσών, η παράσταση «Οιδίπους επί Κολωνώ», σε σκηνοθεσία του διεθνούς δημιουργού Γιάννη Κόκκου, έκανε πρεμιέρα τον Ιούνιο στο Αρχαίο Θέατρο των Συρακουσών μπροστά σε ένα ενθουσιώδες κοινό. Τώρα ήρθε η ώρα να «ανέβει» και στην Επίδαυρο. Υπάρχει ένα αρχαίο νήμα που συνδέει αυτούς τους δύο τόπους, μια «γεωγραφία της ψυχής» όπως χαρακτηρίστηκε. Ο Γιάννης Κόκκος, ο Ελληνας καλλιτέχνης και διανοούμενος του θεάτρου που ζει μόνιμα στη Γαλλία, επιστρέφει μέσω αυτής της δουλειάς στη γενέτειρά του και στοχάζεται πάνω στο θέμα της φθοράς, της εξουσίας, του ξένου και της περιπλάνησης. Οραματίζεται και σκηνοθετεί ένα πνευματικό ταξίδι.
Ο ρόλος του Οιδίποδα, ένας από τους εμβληματικούς του κλασικού θεατρικού ρεπερτορίου, αναφέρεται κι αυτός σε ένα ταξίδι, πραγματικό και μεταφορικό. Το βάρος του συγκεκριμένου ταξιδιού από τις Συρακούσες στην Επίδαυρο, και από έναν άξενο τόπο όπως τον περιγράφει ο Σοφοκλής στην αγκαλιά των αγαπημένων και στην αποδοχή, έχει αναλάβει στην παράσταση ο καταξιωμένος Ιταλός ηθοποιός Μάσιμο ντε Φράνκοβιτς.
Στα 82 του χρόνια ο Ντε Φράνκοβιτς έχει διανύσει μια λαμπρή πορεία στο θέατρο και στον κινηματογράφο. Η συνεργασία του με τον Φράνκο Τζεφιρέλι ξεκίνησε από πολύ νωρίς, και δούλεψε επί πολλά χρόνια με τον σπουδαίο σκηνοθέτη Λούκα Ρονκόνι. Είναι πολυβραβευμένος στη χώρα του, ένας ηθοποιός της παλιάς γενιάς που εξακολουθεί να δοκιμάζει τα όρια της δουλειάς του και να στοχάζεται πάνω στο θέατρο.
Στον ρόλο του έκπτωτου βασιλιά ο Μάσιμο ντε Φράνκοβιτς.
Τον αναζητήσαμε στην Ιταλία λίγες μέρες πριν από την πρεμιέρα του στην Επίδαυρο. Πώς αισθάνεται άραγε καθώς ετοιμάζεται γι’ αυτήν την εμφάνιση; «Δεν θα μιλήσω για άγχος, επειδή αυτή η λέξη έχει αρνητική σημασία και μπορεί να κόψει τα πόδια ακόμη και στον καλύτερο ηθοποιό», απάντησε. «Πιστεύω ότι τόσο εγώ όσο και οι συνάδελφοί μου βρισκόμαστε σε μεγάλη διέγερση επειδή θα ερμηνεύσουμε αυτήν τη μεγαλειώδη τραγωδία σε έναν τόπο τόσο μυθικό όπως η Αρχαία Επίδαυρος, γεμάτο με χιλιετείς μαρτυρίες. Είναι ένα γεγονός που καταλαμβάνει την ψυχή μας, και εύχομαι οι θεατές να μπορέσουν να συμμετέχουν σε αυτό».
Σε μια παλιότερη συνέντευξή του ο ηθοποιός έχει μιλήσει για τη σημασία της επιστροφής στο κλασικό θέατρο και στο κείμενο, αλλά με ένα τρόπο τέτοιο ώστε το «αρχαίο θέατρο» να μη σημαίνει κάτι παλιό και ξεπερασμένο. Είναι αυτή η προσέγγισή του για τον ρόλο που πρόκειται να ερμηνεύσει;
«Ο ρόλος του “Οιδίποδα επί Κολωνώ” είναι σαν τους ρόλους όλων των μεγάλων δραματουργών. Για να τον πλησιάσουμε πρέπει να βρούμε την αλήθεια του δίχως “εκσυγχρονισμούς” αλλά και χωρίς την παλιά πομπώδη ερμηνεία. Πρέπει δηλαδή να βρούμε την αλήθεια του, αλλά μια αλήθεια της καρδιάς. Μόνον τότε η ερμηνεία θα συνεπάρει το κοινό, και θα το κάνει να πιστέψει ότι αυτή η πολύ παλιά ιστορία που αφηγείται ο ποιητής, συμβαίνει για πρώτη φορά μπροστά στα μάτια του. Δουλεύοντας με τον Γιάννη Κόκκο αναζητήσαμε στην ερμηνεία διαύγεια και απλότητα, αλλά πάντα στηριγμένοι στο συναίσθημα».
Ο ίδιος ο σκηνοθέτης βλέπει αυτή την τελευταία τραγωδία του Σοφοκλή ως έναν διαλογισμό πάνω στο ανθρώπινο πεπρωμένο. Είναι άραγε η μοναξιά και τα γηρατειά τα στοιχεία που κάνουν ακόμη τραγικότερη τη μοίρα του έκπτωτου αρχαίου βασιλιά;
«Η τραγωδία του γέροντα Οιδίποδα συνίσταται στη συνεχή περιπλάνησή του προς αναζήτηση του τόπου στον οποίο θα πεθάνει. Πρέπει να πείσει τον Χορό, δηλαδή τους πολίτες, την κοινή γνώμη ότι του αξίζει αυτός ο τόπος. Πρέπει να εξηγήσει τις πράξεις του ώστε να τον δεχθούν, και πρέπει επίσης να υποστεί τις προσβολές του Κρέοντα για να μπορέσει να αγκαλιάσει και πάλι τις κόρες του. Αυτές είναι οι δοκιμασίες του. Ομως, από τη στιγμή που γίνεται δεκτός, δεν υπάρχουν πλέον ούτε τα γηρατειά ούτε η απώλεια την εξουσίας. Υπάρχει μόνον η γαλήνια επίγνωση ότι θα πεθάνει αγαπημένος και θα ταφεί στο μέρος όπου εκείνος επιθυμεί. Σε αυτό το σημείο εισερχόμαστε στην περιοχή της μεταφυσικής αυτής της υπέροχης τραγωδίας».
«Οιδίπους επί Κολωνώ», Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου 17-18/8. Με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους.