Παραδοσιακά, ο ιταλικός προϋπολογισμός προκαλεί τριβές μεταξύ Ρώμης και Βρυξελλών, ωστόσο το φετινό φθινόπωρο προβλέπεται ότι θα είναι ιδιαίτερα έντονο και δυνητικά αποσταθεροποιητικό για την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης και άλλες ευάλωτες οικονομίες όπως η ελληνική. Τα δύο κόμματα που απαρτίζουν τον κυβερνητικό συνασπισμό επιμένουν ότι θα πρέπει να εφαρμοστούν «αμέσως» τα βασικά στοιχεία του προεκλογικού τους προγράμματος, που όμως έχουν δημοσιονομικό κόστος περίπου 100 δισ. ευρώ και, συνεπώς, είναι βέβαιον πως θα απορριφθούν αρχικά από την Κομισιόν και στη συνέχεια από το Eurogroup.
Η αβεβαιότητα εντείνεται ακόμα περισσότερο από τα αντικρουόμενα μηνύματα που έστειλε η Ρώμη τις προηγούμενες ημέρες, με τον Ιταλό πρωθυπουργό και τον υπουργό Οικονομικών να διαβεβαιώνουν ότι ο προϋπολογισμός θα κινείται εντός του πλαισίου των ευρωπαϊκών κανόνων και τον Λουίτζι ντι Μάιο, ηγέτη του μεγαλύτερου κόμματος του κυβερνητικού συνασπισμού, να παρεμβαίνει εντός ολίγων λεπτών και να τους «αδειάζει». Η ουσία του ζητήματος είναι κατά πόσον θα επιτρέψουν οι Βρυξέλλες στην ιταλική κυβέρνηση να εντάξει στον προϋπολογισμό του 2019 ορισμένα, τουλάχιστον, στοιχεία από το προεκλογικό πρόγραμμα των δύο κυβερνητικών κομμάτων και να μην επιμείνει στην «τυφλή» εφαρμογή του κανόνα περί μείωσης του δημοσιονομικού ελλείμματος και του δημοσίου χρέους. Το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ιταλίας ήταν το 2017 2,4% του ΑΕΠ, προβλέπεται πως θα υποχωρήσει στο 1,6% το 2018 και ο στόχος που έχει θέσει η Κομισιόν στο μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα και έχει αποδεχθεί η Ρώμη είναι να υποχωρήσει στο 0,8% το 2019. Στην αντίπερα όχθη, οι κύριοι Λουίτζι ντι Μάιο του αντισυστημικού Κινήματος των Πέντε Αστέρων και Ματέο Σαλβίνι της ακροδεξιάς Λέγκας θα πρέπει να κατανοήσουν πως είναι υπερβολικό να επιμένουν σε μέτρα που θα οδηγήσουν σε αύξηση του ιταλικού δημοσιονομικού ελλείμματος κατά 5% με 6% και θα τίναζαν, κυριολεκτικά, στον αέρα τους δημοσιονομικούς κανόνες της Ευρωζώνης. Ομως μια μικρή αύξηση του δημοσιονομικού ελλείμματος το 2019 δεν θα οδηγήσει στην κατάρρευση του κόσμου, και το κόστος δεν είναι υψηλό, προκειμένου να μην οδηγηθεί στα άκρα η αντιπαράθεση μεταξύ Ρώμης και Βρυξελλών.
Ο πρωθυπουργός Τζουζέπε Κόντε και ο υπουργός Τζοβάνι Τρία (και οι δύο είναι εξωκοινοβουλευτικοί) προσπάθησαν τις προηγούμενες ημέρες να βρουν τη χρυσή τομή, λέγοντας ο πρώτος ότι η Ρώμη δεν θα είναι «παράλογη» απέναντι στην Ε.Ε. και ο δεύτερος πως ο προϋπολογισμός του 2019 θα είναι «συμβατός» με τους ευρωπαϊκούς δημοσιονομικούς κανόνες. Το ατύχημα είναι ότι ο ρυθμός ανάπτυξης της Ιταλίας προβλέπεται να επιβραδυνθεί στο 1,2% το 2018 (από 1,5% που ήταν η αρχική πρόβλεψη) και στο 1% το 2019, όπως δήλωσε ο κ. Τρία την Τετάρτη. Η επιβράδυνση θα οδηγήσει σε δημοσιονομικό έλλειμμα 1,2% του ΑΕΠ το 2019, αντί για 0,8% του ΑΕΠ που είναι ο στόχος, είπε ο Ιταλός ΥΠΟΙΚ. Αυτό που θα περίμενε κανείς είναι Ρώμη και Βρυξέλλες να προβούν σε αμοιβαίες υποχωρήσεις που θα επιτρέψουν στον κ. Τρία να παρουσιάσει έναν προϋπολογισμό που ούτε θα είναι λιτότητας, ούτε θα τινάζει στον αέρα το θεσμικό πλαίσιο. Διαφορετικά θα πρέπει να προετοιμαστούμε για ένα πολύ δύσκολο φθινόπωρο.
Επικίνδυνη περίοδος
Η συγκυρία έχει πάντοτε σημασία. Το ερχόμενο φθινόπωρο δεν είναι καθόλου καλή εποχή για μετωπική σύγκρουση των Βρυξελλών με την τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης, ούτε βέβαια για να κάνουν λεονταρισμούς οι δύο ηγέτες του ιταλικού κυβερνητικού συνασπισμού. Η οικονομία της Ευρωζώνης επιβραδύνεται από τις αρχές του έτους και μπορεί η ανάπτυξη να παραμένει ικανοποιητική με βάση τα κριτήρια που επικρατούν μετά την παγκόσμια κρίση, αλλά και πάλι καλό θα είναι να αποφευχθεί μια νέα κρίση. Η ΕΚΤ θα σταματήσει τις αγορές ομολόγων στα τέλη Δεκεμβρίου και είναι πολύ πιθανόν αυτό να οδηγήσει σε άνοδο του κόστους δανεισμού για τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης. Ο εμπορικός πόλεμος ΗΠΑ – Κίνας συνεχίζεται, ενώ η εκεχειρία μεταξύ Τραμπ και Ε.Ε. είναι πολύ πιθανόν να αποδειχθεί απατηλή. Η ανεργία στην Ευρωζώνη εξακολουθεί να είναι πολύ υψηλή, στο 8,3% τον Ιούλιο, δηλαδή στο επίπεδο όπου βρισκόταν τον Δεκέμβριο του 2008. Στην Ιταλία, οι τράπεζες κατάφεραν να μειώσουν το επίπεδο των μη εξυπηρετούμενων δανείων τους τον Ιούλιο στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Δεκέμβριο του 2010. Η συναίνεση και η έλλειψη δογματισμού θα είναι προς όφελος όλης της Ευρωζώνης.