Στη Δανία, ο Ιούνιος του 2018 ήταν ο θερμότερος των τελευταίων 26 ετών. Ταυτόχρονα, ήταν και ο τρίτος πιο ξηρός από το 1920, που ξεκίνησε η καταγραφή. Ο Ιούλιος ήταν ο πιο ηλιόλουστος όλων των εποχών, ενώ η νύχτα της 30ής προς την 31η Ιουλίου ήταν η δεύτερη θερμότερη στην ιστορία της χώρας. Κι αν αυτά θεωρείτε ότι μπορεί να είναι ευχάριστα νέα για μια χώρα που της λείπει ο ήλιος και η ζέστη, ξανασκεφτείτε το. Τα νοσοκομεία κατέγραψαν 250 περισσότερους θανάτους ηλικιωμένων αυτό το καλοκαίρι σε σχέση με τον μέσο όρο. Μόνο ο Ιούλιος είχε 1.000 πυρκαγιές, όσες δηλαδή έχει συνήθως μία ολόκληρη χρονιά. Οι τουρίστες για πρώτη φορά διαμαρτύρονταν στα ξενοδοχεία για την έλλειψη air condition.
Η Δανία, φυσικά, δεν ήταν η μόνη που πέρασε ένα παράξενο, καυτό καλοκαίρι. Στην Αυστρία υπήρξαν περιοχές που είχαν κατά 85% λιγότερες βροχοπτώσεις από ό,τι πριν από 10 χρόνια. Και μόνο από αυτό οι ασφαλιστικές εταιρείες υπολόγισαν ότι η ζημιά έφτασε τα 210 εκατομμύρια ευρώ. Στη Φινλανδία ξεπεράστηκε κάθε προηγούμενο. Περιοχές βόρεια του Αρκτικού Κύκλου έκαναν ρεκόρ με 33,3 βαθμούς Κελσίου, ενώ η βόρεια επαρχία της Λαπωνίας επλήγη από καταστροφικές πυρκαγιές!
Στη Γαλλία η εταιρεία ηλεκτρισμού EDF αναγκάστηκε να κλείσει τον αντιδραστήρα 1 στο πυρηνικό εργοστάσιο του Fessenheim, γιατί η θερμοκρασία του νερού του παρακείμενου ποταμού που χρησιμοποιείται για την ψύξη του είχε ανέβει υπερβολικά. Στη Σουηδία, όπου είχε να βρέξει τρεις μήνες, 27 πύρινα μέτωπα κατέκαψαν πάνω από 200.000 στρέμματα, ενώ πάνω από 117 εκατομμύρια ευρώ δόθηκαν ως οικονομική ενίσχυση στους αγρότες για τη ζημιά στις σοδειές τους λόγω ξηρασίας. Εκτός απ’ αυτά, επήλθε και μια μεγάλη γεωγραφική αλλαγή: η χώρα έχασε την υψηλότερη κορυφή της, αφού επρόκειτο για παγετώνα. Η νότια κορυφή του όρους Κεμπνεκάισε στην Αρκτική έχανε 14 εκατοστά την ημέρα τον Ιούλιο κι έτσι σήμερα η υψηλότερη κορυφή είναι η βόρεια του ίδιου βουνού. Στη Γερμανία είχαμε φωτιές και θερμοκρασίες έως και 40 βαθμούς, ο ποταμός Έλβας ξεράθηκε και έφερε στην επιφάνεια πυρομαχικά και χειροβομβίδες από τον πόλεμο!
Στη Μεγάλη Βρετανία ήταν το θερμότερο καλοκαίρι των τελευταίων ετών, με την εντονότερη ξηρασία από το 1961. Το Hyde Park και άλλα πάρκα του Λονδίνου… κιτρίνισαν, ενώ η επικεφαλής της πυροσβεστικής στο Λονδίνο, Ντάνι Κότον, έκανε μια πρωτοφανή δήλωση: «Δεν είχα σκεφτεί ποτέ ότι θα το έλεγα αυτό, όμως προσευχόμαστε να βρέξει».
Γιατί όμως συνέβησαν όλα αυτά; Μια εύκολη απάντηση είναι η τυχαιότητα του καιρού. Όμως, παρότι είναι νωρίς για επιβεβαιωμένα επιστημονικά συμπεράσματα, οι μελέτες που διενεργήθηκαν σε πρώτη φάση συνηγορούν στο ότι σίγουρα η κλιματική αλλαγή –αν όχι ο μοναδικός λόγος– έχει μεγάλο μερίδιο ευθύνης στο φετινό καυτό καλοκαίρι της Ευρώπης, αλλά και του υπόλοιπου πλανήτη. Ομάδα επιστημόνων του World Weather Attribution Network ανέλυσαν στοιχεία του φετινού καύσωνα και κατέληξαν στο ότι οι αυξανόμενες θερμοκρασίες του πλανήτη έχουν αυξήσει την πιθανότητα τέτοιων θερμών επεισοδίων κατά 5 φορές στη Δανία, 3 φορές στην Ολλανδία και 2 φορές στην Ιρλανδία.
Φαίνεται πως οι αυξημένες αρκτικές θερμοκρασίες που καταγράφονται εδώ και χρόνια έχουν επιβραδύνει την κυκλοφορία του λεγόμενου Τζετ Στριμ, των δυνατών δυτικών ανέμων που πνέουν 10 χιλιόμετρα πάνω από τη Γη, γεγονός που κάνει τα κύματα καύσωνα πιο επίμονα και επικίνδυνα. Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature Communications, το παρατηρούμενο τώρα Τζετ Στριμ είναι εξαιρετικά αδύναμο και αυτό έχει ως αποτέλεσμα η υψηλή ατμοσφαιρική πίεση να διατηρείται πολύ καιρό στον ίδιο τόπο και το κλίμα να μην έχει τη δυνατότητα να αυτο-διορθωθεί. Οι ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες που επιμένουν για μεγάλες χρονικές περιόδους μετατρέπουν τις ηλιόλουστες ημέρες σε κύματα καύσωνα, την ανομβρία σε πυρκαγιές και τις βροχές σε πλημμύρες. «Αυτό το καλοκαίρι είδαμε καύσωνες με εξαιρετικά μεγάλη ένταση και αυτό θα συνεχιστεί», είπε στον Guardian ο Ντιμ Κούμου, ερευνητής στο Ινστιτούτο Eρευνών για τις Κλιματικές Επιπτώσεις του Πότσνταμ. «Είναι εξαιρετικά ανησυχητικό, ιδιαίτερα στις περιοχές μέσου γεωγραφικού πλάτους όπως η Ευρώπη, η Ρωσία, η ΗΠΑ και η Κίνα. Τα σύντομα κύματα καύσωνα μπορεί να είναι έως και ευχάριστα, τα παρατεταμένα όμως θα έχουν επιπτώσεις στην κοινωνία. Θα επηρεάσουν την αγροτική παραγωγή, ενώ μπορεί να έχουν και καταστροφικές συνέπειες στην ανθρώπινη υγεία».
Αιτία φαίνεται να είναι η μείωση της διαφοράς θερμοκρασίας μεταξύ Αρκτικής και Ισημερινού, ως αποτέλεσμα των ανθρωπογενών αερίων του θερμοκηπίου. Ο Βορράς της Γης θερμαίνεται 2 έως 4 φορές γρηγορότερα από τον μέσο όρο του πλανήτη. Όσο αυτή η διαφορά θερμοκρασίας μειώνεται, το Τζετ Στριμ και τα άλλα συστήματα ανέμων αποδυναμώνονται. Και αυτό φέρνει εκπλήξεις διόλου ευχάριστες. «Ό,τι συμβαίνει στην Αρκτική δεν μένει στην Αρκτική», λέει ο Κρις Ράπλεϊ, καθηγητής Κλιματικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου. «Οι συνέπειες της διατάραξης του κλίματος αποκαλύπτονται σιγά σιγά και είναι καταλυτικές. Το ταξίδι μας έχει ήδη ξεκινήσει και ο προορισμός δεν είναι ευχάριστος». Ενώ ο Μάικλ Μαν, Αμερικανός επιστήμονας, τουίταρε αυτό που όλοι φοβόμαστε: «Αν δεν μειώσουμε δραστικά τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, αυτό που ονομάζουμε “ακραίο καύσωνα” σήμερα θα είναι απλώς το “καλοκαίρι” σε λίγες δεκαετίες». ■