Ενα βήμα πίσω, ένα βήμα εμπρός. Κάπως έτσι θα μπορούσε να συνοψιστεί το χθεσινό τηλεοπτικό διάγγελμα του Βλαντιμίρ Πούτιν για την επιχειρούμενη μεταρρύθμιση στο συνταξιοδοτικό, η οποία έχει προκαλέσει εκτεταμένες κοινωνικές αντιδράσεις και έχει μειώσει αισθητά τη δημοτικότητα του Ρώσου προέδρου.
Ενάμιση μήνα μετά την αναγγελία της αμφιλεγόμενης μεταρρύθμισης, ο πρόεδρος Πούτιν παρενέβη για πρώτη φορά προσωπικά για να τη μετριάσει, κυρίως ως προς τα όρια συνταξιοδότησης του γυναικείου πληθυσμού. Σύμφωνα με το χθεσινό διάγγελμά του, οι γυναίκες θα συνταξιοδοτούνται εφεξής στα 60 έτη. Σήμερα το όριο βρίσκεται στα 55 έτη, ενώ το σχέδιο του πρωθυπουργού Ντμίτρι Μεντβέντεφ και της κυβέρνησής του το ανέβαζε στα 63. Αντιθέτως, το όριο συνταξιοδότησης του ανδρικού πληθυσμού θα αυξηθεί από τα 60 στα 65 έτη, όπως ακριβώς προέβλεπε ο αρχικός σχεδιασμός.
Μέχρι πρόσφατα, ο Βλαντιμίρ Πούτιν επέμενε ότι επί των ημερών του δεν θα υπάρξει αύξηση στα όρια συνταξιοδότησης. Η κατάθεση του κυβερνητικού νομοσχεδίου έγινε στις 16 Ιουνίου, δύο ημέρες μετά την έναρξη του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος Ποδοσφαίρου στη Ρωσία, γεγονός που ερμηνεύθηκε ευρέως ως προσπάθεια να ελαχιστοποιηθεί ο κοινωνικός αντίκτυπος.
Σύσσωμη η αντιπολίτευση
Ωστόσο, το επόμενο δίμηνο οργανώθηκαν μεγάλες διαδηλώσεις σε πολλές ρωσικές πόλεις, όπου για πρώτη φορά βρέθηκαν μαζί στους δρόμους όλες οι πτέρυγες της αντιπολίτευσης – κομμουνιστές, εθνικιστές και φιλελεύθεροι. Ολα τα κόμματα, πλην του κυβερνώντος, καταψήφισαν το επίμαχο νομοσχέδιο κατά την πρώτη ανάγνωσή του στην κρατική Δούμα (Βουλή), στις 19 Ιουλίου. Στο διάστημα αυτό, η δημοτικότητα του Ρώσου προέδρου έπεσε από 80% σε 64%.
Παραμένει αμφίβολο κατά πόσον η μικρή υπαναχώρηση που σηματοδοτεί το χθεσινό προεδρικό διάγγελμα θα καταφέρει να εκτονώσει τη λαϊκή δυσαρέσκεια. Γεγονός είναι ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν ανέλαβε για πρώτη φορά ο ίδιος την πολιτική ευθύνη της μεταρρύθμισης. Δικαιολογώντας τις δυσάρεστες επιλογές, δήλωσε ότι, αν δεν μεταρρυθμιστεί, το σύστημα κοινωνικών ασφαλίσεων «θα εμφανίσει ρωγμές και, τελικά, θα καταρρεύσει», καθώς το προσδόκιμο ζωής του ρωσικού πληθυσμού ανεβαίνει με σχετικά γρήγορο ρυθμό, ενώ ο εργαζόμενος πληθυσμός συρρικνώνεται. Σύμφωνα με εκτιμήσεις του ΟΗΕ, μέχρι το 2050 το 20% των Ρώσων θα είναι άνω των 65 ετών.
Παρ’ όλα αυτά, η αντιπολίτευση και εργατικά συνδικάτα προειδοποιούν ότι, αν εφαρμοστεί το κυβερνητικό σχέδιο, πολλοί Ρώσοι δεν θα ζουν αρκετά ώστε να πάρουν ποτέ σύνταξη. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το προσδόκιμο ζωής των ανδρών φθάνει μόλις τα 66 χρόνια, παρά τη σχετική βελτίωση των τελευταίων ετών, ενώ για τις γυναίκες αγγίζει τα 77 χρόνια.