Πώς ακριβώς ψηφίζετε για βουλευτές; Με τι κριτήρια; Πώς διαβάζετε τη λίστα των υποψηφίων και λέτε “α, αυτόν θέλω, κι αυτήν κι ετούτον”; Είναι μια ειλικρινής απορία.
Μερικές φορές, όταν βρίσκομαι σε συζητήσεις για τα πολιτικά που γυρνάνε προς επικίνδυνες ατραπούς μεταφυσικής και/ή παραφροσύνης, διακόπτω και κάνω αυτή την ερώτηση και οι περισσότεροι κολλάνε. Σαν να μην το έχουν σκεφτεί ποτέ.
Η ικανότητα να επιλέγεις ανθρώπους είναι πολύ σημαντικό πράγμα στη ζωή και είναι ακόμα πιο σημαντικό πράγμα για μερικές ειδικές κατηγορίες ανθρώπων. Για έναν αρχηγό κράτους, για παράδειγμα, δεν είναι απλά σημαντικό -είναι το κύριο αντικείμενο της δουλειάς του. Οι ηγέτες δεν κάνουν άλλο πράγμα, μόνο διαλέγουν ανθρώπους (υπουργούς, συμβούλους, συνεργάτες), σκέφτονται και μιλάνε. Ο ρόλος τους είναι να επιλέξουν τα ικανότερα στελέχη που θα υλοποιήσουν τα προγράμματα που θεωρούν σωστά, και μετά να μιλάνε στους ψηφοφόρους για να τους εξηγήσουν τι ωραία που είναι αυτά που κάνουν. Δεν γράφουν νομοσχέδια. Δεν φτιάχνουν οργανογράμματα. Δεν κάνουν διαχείριση προσωπικού, ούτε διοικούν ομάδες. Επιλέγουν τους ανθρώπους που τα κάνουν όλα αυτά. Οι καλοί ηγέτες (και όχι μόνο στον τομέα της πολιτικής) είναι αυτοί που επιλέγουν να έχουν γύρω τους πολύ έξυπνους ανθρώπους για να τους συμβουλεύουν και εξαιρετικά υψηλού επιπέδου συνεργάτες για να κάνουν τη δουλειά. Σχεδόν πάντα οι ηγέτες (επιχειρήσεων, κρατών, οτιδήποτε) που έχουν τέτοιους συμβούλους και τέτοιους συνεργάτες πετυχαίνουν. Οι περιπτώσεις στις οποίες χαρισματικοί εγωπαθείς νάρκισσοι που περιστοιχίζονται από σφουγγοκωλάριους πετυχαίνουν είναι πολύ πιο σπάνιες. Οι περιπτώσεις στις οποίες μέτριοι και αμόρφωτοι που περιστοιχίζονται από ανεπάγγελτους άσχετους πετυχαίνουν είναι, βεβαίως, ανύπαρκτες.
Αλλά η ικανότητα να επιλέγεις ανθρώπους είναι πολύ σημαντική και για τον κάθε πολίτη ξεχωριστά. Ακόμα κι αν στη ζωή σας δεν χρειάζεται να επιλέγετε υπαλλήλους, συνεργάτες, ποιος θα σας προσέχει τα παιδιά ή σε ποιον θα αναθέσετε να σας φτιάξει το αυτοκίνητο, αργά ή γρήγορα έρχεται η ώρα να ψηφίσετε για βουλευτή. Και τα κριτήρια των περισσότερων συμπολιτών μας εκεί μοιάζουν ομιχλώδη. Είναι σα να ψηφίζουν στην τύχη.
Κατά η γνώμη μου η πολυτιμότερη βάση δεδομένων που έχουμε για το θέμα είναι οι ευρωεκλογές του 2014. Αν θυμάστε, ήταν οι πρώτες εκλογές που έγιναν ποτέ με ενιαίο πανελλήνιο ψηφοδέλτιο και σταυρό. Όλη η Ελλάδα επέλεγε ανάμεσα στους ίδιους υποψήφιους, δεν ήταν όπως οι βουλευτικές στις οποίες άλλο ψηφοδέλτιο βλέπει ο Θεσσαλονικιός, άλλο ο Μεσσήνιος. Το ποιους επέλεξαν οι Έλληνες νομίζω ότι είναι απόλυτα ενδεικτικό: επέλεξαν αυτούς που ήξεραν από την τηλεόραση. Τους διάσημους. Τους σελέμπριτι. Σχεδόν όλοι όσοι επελέγησαν είτε είχαν προηγουμένως κάποια θητεία στην τηλεόραση, είτε ήταν ήδη προβεβλημένοι πολιτικοί, είτε είχαν διάσημο όνομα για άλλους λόγους. Για να μην παρεξηγηθώ: πολλοί από αυτούς είναι μια χαρά ευρωβουλευτές. Αλλά δεν επελέγησαν επειδή οι ψηφοφόροι τους αξιολόγησαν ως καταλληλότερους. Το συντριπτικά κυρίαρχο κριτήριο ήταν αυτό: τους είχαν ακουστά. Λαμβάνοντας επιπλέον υπ’ όψιν το εξαιρετικά χαμηλό ποσοστό εμπιστοσύνης προς το πολιτικό σύστημα γενικότερα, θα
συμπέραινε κανείς πως εμείς οι Έλληνες απλά βάζουμε ένα σταυρό στο όνομα που έχουμε ακουστά, παρ’ όλο που μπορεί να έχουμε κακή ή καμία άποψη για την καταλληλότητά του, για να τελειώνει η αγγαρεία και να πάμε για καφέ.
Για να βοηθήσω τους συνομιλητές μου που έχουν κολλήσει στην ερώτηση περί κριτηρίων, επιλέγω ένα όνομα από την τρέχουσα κυβέρνηση (οποιαδήποτε τρέχουσα κυβέρνηση) και ρωτάω: έστω ότι έχεις ένα μικρό παιδάκι -θα του/της ανάθετες να το πάει και να το φέρει από το σχολείο αύριο;
Νομίζω ότι αυτό είναι ένα καλό τεστ για οποιονδήποτε. Αφού η κατάρτιση, οι διοικητικές ικανότητες, η εμπειρία, οι ιδέες ή η επαγγελματική επιτυχία δεν είναι κριτήρια που επηρεάζουν τις πολιτικές μας επιλογές, ας χρησιμοποιήσουμε τουλάχιστον αυτό. Υπάρχουν κι άλλες παρόμοιες ερωτήσεις (“αν του έδινες λίστα σούπερ μάρκετ και 100 ευρώ, τι πιστεύεις ότι θα έφερνε πίσω;”) αλλά καταλαβαίνετε το πνεύμα. Μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε κι εσείς αυτό το τεστ, την επόμενη φορά που θα δείτε ψηφοδέλτιο. Μέχρι τότε, μπορείτε να κάνετε μια δοκιμή. Πάρτε τη λίστα με τη νέα, ανασχηματισμένη αριστεροακροδεξιά μας κυβέρνηση.
Πόσοι περνάνε το τεστ;