Ψηφίστηκε αρχές Αυγούστου τροπολογία για την υποχρεωτική συνταξιοδότηση των μουφτήδων στο 67ο έτος της ηλικίας τους. Κατόπιν τούτου, εκκενώθηκαν άμεσα οι θέσεις των μουφτήδων Ξάνθης και Κομοτηνής, διορίστηκαν τοποτηρητές και, σύμφωνα με όλες τις κυβερνητικές διαρροές, άνοιξε ο δρόμος για ένα νέο σύστημα επιλογής των μουφτήδων από ένα ειδικό σώμα μειονοτικών εκλεκτόρων που θα επιλέξει ο υπουργός Παιδείας.
Με δυο λόγια, τα κυβερνητικά ημίμετρα για τη Θράκη καλά κρατούν. Οι νέες ρυθμίσεις, όπως και αυτές του περασμένου Ιανουαρίου (νόμος 4511/2018), προωθήθηκαν ενόψει της επικείμενης ευρωπαϊκής δικαστικής καταδίκης της μειονοτικής πολιτικής στη Θράκη και της πιθανολογούμενης απώλειας της μειονοτικής πελατείας του κυβερνώντος κόμματος: «Αφού θα αναγκαστούμε σε αλλαγές από το Στρασβούργο, ας κάνουμε κάτι λιγοστό γρήγορα για να τις πιστωθούμε εμείς πολιτικά», σκέφτονται οι κυβερνητικοί. Ατράνταχτη απόδειξη δε τούτων είναι ότι ο νόμος 4511/2018 δεν έχει ακόμη τεθεί σε ισχύ (!) διότι η κυβέρνηση δεν έχει ακόμη ετοιμάσει το προβλεπόμενο προεδρικό διάταγμα.
Ας δούμε, όμως, την ουσία του ζητήματος. Υπάρχει παράδειγμα άλλης θρησκευτικής κοινότητας Ελλήνων στη χώρα μας, πλην της μουσουλμανικής της Θράκης, στην οποία ο υπουργός Παιδείας αναμειγνύεται επιλέγοντας έμμεσα ή άμεσα την ηγεσία της, από τους Ελληνες Καθολικούς έως τους Μάρτυρες του Ιεχωβά; Η απάντηση είναι αρνητική.
Υπάρχει άλλο κράτος-μέλος της Ε.Ε. ή έστω αμιγώς βαλκανικό όπου ο επιχώριος υπουργός επιλέγει τον επικεφαλής θρησκευτικής μειονότητας συμπατριωτών του ή το αντίστοιχο εκλεκτορικό σώμα; Η απάντηση είναι, πάλι, αρνητική.
Επιτρέπει η ευρωπαϊκή έννομη τάξη την επιλογή του θρησκευτικού ηγέτη από τον υπουργό ή από σώμα εκλεκτόρων επιλεγμένο από τον υπουργό; Η απάντηση είναι, επίσης, αρνητική, βασιζόμενη στη γνωστή ad hoc απόφαση του Δικαστηρίου του Στρασβούργου για την υπουργική ανάμειξη στην επιλογή των μουφτήδων στη Βουλγαρία: ακόμη κι αν συντρέχουν βάσιμοι λόγοι διασφάλισης της θρησκευτικής ειρήνης ή αποτροπής επικείμενης επέμβασης ξένης χώρας στο εσωτερικό των θρησκευτικών κοινοτήτων, δεν δικαιολογείται η υπουργική επέμβαση στον τρόπο ανάδειξηs της ηγεσίας (Hasan and Chaush, 2000).
Τέλος, υπάρχει διάταξη της Συνθήκης Λωζάννης, η οποία ρυθμίζει τα των μουφτήδων; Δεν υπάρχει. Τη σαρία ή τα ιεροδικεία; Καμία. Οι δε διατάξεις της συνθήκης περί των μειονοτικών ευαγών ιδρυμάτων (βακουφίων) αφορούν αποκλειστικά τη «λαϊκή» οργάνωση της μειονότητας και δεν πρέπει να συγχέονται με τα της μουφτείας, γι’ αυτό άλλωστε ρυθμίζονται από άλλο νομοθέτημα (ν. 3647/2008).
Κοντολογίς, δεν υπάρχει νομικό έρεισμα για την κυβερνητική ανάμειξη στα της ηγεσίας της θρησκευτικής μειονότητας. Τα επιχειρήματα, άλλωστε, υπέρ μιας τέτοιας ανάμειξης είναι αθεμελίωτα, προϊόντα μιας παρατεταμένης εθελοτυφλίας της ελληνικής διπλωματίας για τη δήθεν αποτελεσματικότητα της πολιτικής αμοιβαιότητας με την Τουρκία. Αναλυτικότερα: Πρώτον, εξομοίωση των μουφτήδων με τους Ελληνες δικαστές δεν μπορεί να υπάρξει. Στην Ελλάδα, πράγματι, οι δικαστές δεν εκλέγονται από τους πολίτες, αλλά δεν επιλέγονται κιόλας από τον υπουργό ή από εκλεκτορικό όργανο επιλεγμένο από τον υπουργό, διότι απολαμβάνουν τις ειδικές θεσμικές εγγυήσεις των άρθρων 87-92 του Συντάγματος! Συνεπώς, η εκλογή μουφτήδων επιτρέπεται και δεν εμποδίζεται από τα αμφισβητούμενα, ούτως ή άλλως, δικαστικά τους καθήκοντα.
Δεύτερον, όπως αποδείχθηκε, στην Ευρώπη οι θρησκευτικοί ηγέτες δεν επιλέγονται από τους υπουργούς διότι τούτο απαγορεύεται από το Στρασβούργο (και τα εθνικά Συντάγματα). Το επιχείρημα, λοιπόν, πως «σε καμία μουσουλμανική χώρα οι μουφτήδες δεν εκλέγονται», δεν είναι ισχυρό διότι προσκρούει στο ευρωπαϊκό κεκτημένο.
Η κατάσταση είναι, πράγματι, κρίσιμη στη Θράκη. Λιγοστοί εξτρεμιστές Θρακιώτες είναι έτοιμοι να σαμποτάρουν κάθε προσπάθεια ομαλότητας. Η απάντηση σε τούτα δεν είναι η παραβίαση αλλά η θωράκιση της ευρωπαϊκής νομιμότητας. Το νομικό πλαίσιο υπάρχει ήδη: είναι ο νόμος 4301/2014 περί «Οργάνωσης της νομικής μορφής των θρησκευτικών κοινοτήτων και των ενώσεών τους στην Ελλάδα». Ο νόμος αυτός είναι γενικός και επιτρέπει σε ομάδες διακοσίων τουλάχιστον πιστών κάθε θρησκευτικού δόγματος να συστήνουν Θρησκευτικά Νομικά Πρόσωπα (ιδιωτικού δικαίου), αφού λάβουν έγκριση από το οικείο Πρωτοδικείο. Τρία δε τουλάχιστον Θρησκευτικά Νομικά Πρόσωπα μπορούν στη συνέχεια να συστήσουν δευτεροβάθμιο Νομικό Πρόσωπο. Συνεπώς, οι Ελληνες μουσουλμάνοι θα συστήσουν ανά χωριό ή ανά κωμόπολη ή ανά πόλη ένα ή περισσότερα Θρησκευτικά Νομικά Πρόσωπα και το καθένα έχει το δικό του Καταστατικό και τον δικό του τρόπο ανάδειξης μουφτή, χωρίς καμία υπουργική ανάμειξη. Μόνος εγγυητής της νομιμότητας και της ομαλότητας θα είναι το τοπικό Πρωτοδικείο. Ο νόμος 4301/2014 είναι καθόλα σύμφωνος με τα διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα δικαιωμάτων του ανθρώπου και θρησκευτικών μειονοτήτων.
Η χειραφέτηση της μειονότητας της Θράκης, όπως συμβαίνει ήδη με τις περισσότερες μειοψηφούσες ομάδες στην Ελλάδα, είναι η μόνη σύννομη, υπεύθυνη και αποτελεσματική πατριωτική πολιτική.
* Ο κ. Γιάννης Κτιστάκις είναι επίκουρος καθηγητής Νομικής στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.