Οι φωτογραφίες με τo Εθνικό Μουσείο της Βραζιλίας στις φλόγες, που έκαναν στην αρχή της εβδομάδας τον γύρο του κόσμου, μας τρόμαξαν. Η ολοσχερής καταστροφή των 20 και πλέον εκατομμυρίων αντικειμένων που ανήκαν στη συλλογή του προκάλεσε συγκίνηση. Κάθε μουσείο που χάνεται, κάθε αρχαιολογικός τόπος που καταστρέφεται, όπως συνέβη στην Παλμύρα, είναι πλήγμα στη συλλογική μνήμη του πλανήτη.
Ζούμε σε μια χώρα που το ιστορικό παρελθόν της αποτελεί σημαντικό μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς της ανθρωπότητας. Με τη διαρκή –και επιδιωκόμενη– αύξηση της τουριστικής κίνησης, οι αρχαιολογικοί χώροι και τα μουσεία μας δέχονται κάθε χρόνο όλο και μεγαλύτερο αριθμό επισκεπτών. Τους καλοκαιρινούς μήνες, ειδικά, η πίεση ξεπερνά κάθε προηγούμενο. Είμαστε σε θέση να τους προστατεύσουμε αποτελεσματικά; Αν κάποιος θελήσει να βάλει την γκράφιτι «υπογραφή» του στο μνημείο του Φιλοπάππου, αν ανάψει μια φωτιά τη νύχτα για να ζεσταθεί, μπορούμε να τον προλάβουμε;
Τα παραπάνω είναι περιστατικά που έχουν συμβεί, και ευτυχώς είχαν αίσιο τέλος. Τα γκράφιτι σβήστηκαν χάρη στην ειδίκευση των συντηρητών αρχαιοτήτων, και η φωτιά που άναψε κοντά στον λόφο του Αρείου Πάγου προχθές ένα άστεγος έσβησε αμέσως. Οπως μας είπε η Ελένη Μπάνου, προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων της Πόλης των Αθηνών, που εποπτεύει 6 μεγάλους αρχαιολογικούς χώρους της πρωτεύουσας, τα δύο οχήματα της Πυροσβεστικής που σταθμεύουν κοντά στου Φιλοπάππου και στην οδό Αποστόλου Παύλου έχουν σβήσει εγκαίρως και άλλες φορές μικρές φωτιές που τις ανάβουν τη νύχτα περιπλανώμενοι. Για τον ίδιο λόγο έχουν δημιουργηθεί ομάδες πυρασφάλειας αποτελούμενες από μηχανικούς, αρχαιολόγους και φύλακες, ώστε να ελέγχουν τους αρχαιολογικούς χώρους.
«Οι πυροσβεστικοί κρουνοί επισκευάστηκαν στην αρχή του καλοκαιριού», μας διαβεβαίωσε η Ελένη Μπάνου, «και οι χώροι έχουν αποψιλωθεί και έχουν καθαριστεί ώστε να μην υπάρχουν ξερά χόρτα και κλαδιά. Το ίδιο έχει συμβεί και με τα ψηλά δέντρα που κλαδεύονται και, αν ξεραθούν, κόβονται». Τα μουσεία της Αθήνας διαθέτουν πυροσβεστήρες που αναγομώθηκαν πρόσφατα, και προφανώς, σχολίασε η Ελένη Μπάνου, «τονίζουμε στους φύλακες την ανάγκη να κινούνται μέσα στις αίθουσες ελέγχοντας τους επισκέπτες».
Το Μουσείο της Ακρόπολης, πιο σύγχρονο σε όλα του, διαθέτει σκάνερ στην είσοδο των επισκεπτών και κεντρική υπηρεσία που ελέγχει μέσω μόνιτορ την κίνηση σε όλες τις αίθουσες. Επιπλέον υπάρχει σχέδιο εκκένωσης για την περίπτωση πυρκαγιάς και το φυλακτικό προσωπικό είναι εκπαιδευμένο για αυτό το ενδεχόμενο. Πολύ προσεκτική για την ασφάλεια δηλώνει και η διευθύντρια του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου Μαρία Λαγογιάννη:«Οσο βρίσκομαι σε αυτή τη θέση αλλά και από τη θητεία μου στο Επιγραφικό Μουσείο, πρέπει να τονίσω πως όποιο αίτημα σχετικό με την ασφάλεια έχουμε διατυπώσει στο υπουργείο Πολιτισμού έχει ικανοποιηθεί. Εχουμε μεγάλη ευαισθησία σε αυτά τα θέματα και ακολουθούμε όλες τις διαδικασίες που διασφαλίζουν το μέγιστο βαθμό ασφάλειας και προστασίας», μας είπε.
Τέλος, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι ξεκινά τον Νοέμβριο, αφού εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ, το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Θ-ink», μια πρωτοβουλία της Εφορείας Αρχαιοτήτων της Πόλης των Αθηνών. Σκοπός του είναι μπει στα σχολεία και να ενημερώσει μικρούς και μεγάλους για τη διαφορά του γκράφιτι ως ιστορικής μαρτυρίας και ως φθορά στα αρχαία μνημεία. Τα σεμινάρια του προγράμματος θα ενημερώσουν τους πολίτες για το πρόβλημα στην Αθήνα και επιπλέον σε 6 πόλεις ανά την Ελλάδα, από την Καβάλα μέχρι τη Ρόδο.