Ιστορίες ξεριζωμού από την πολιτική της «μηδενικής ανοχής»

Ιστορίες ξεριζωμού από την πολιτική της «μηδενικής ανοχής»

4' 15" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Γνώριμά του πρόσωπα εξαφανίζονταν. Το ένα μετά το άλλο, χωρίς προειδοποίηση ή αποχαιρετισμούς. Ηταν τέλη της δεκαετίας του ’60 στις ΗΠΑ και ο Σπύρος Ορφανός, παιδί τότε, έβλεπε τα μέλη στις οικογενειακές μαζώξεις να λιγοστεύουν. Οποιος δεν είχε νόμιμα έγγραφα διαμονής κατέληγε άμεσα στην Ελλάδα. «Τους κυνηγούσαν και πολλούς τους έπιαναν», λέει. «Θυμάμαι ότι έχανα απότομα τους συγγενείς. Με πείραξε πολύ αυτό. Τη μια μέρα ήταν στο σπίτι, έμεναν μαζί μας, και την επομένη χάνονταν».

Ο πατέρας του είχε καταγωγή από το νησί της Ερεικούσσας, βόρεια της Κέρκυρας, και εργαζόταν ως ναύτης. Το 1948 εγκατέλειψε το πλοίο του στη Βαλτιμόρη και εγκαταστάθηκε μόνιμα στις ΗΠΑ. Πολλοί συνάδελφοί του τότε ακολουθούσαν τον ίδιο δρόμο. Μπάρκαραν και δεν επέστρεφαν. Επί δύο χρόνια έζησε στην παρανομία, χωρίς χαρτιά, ενώ χρειάστηκε μία δεκαετία μέχρι να λάβει την αμερικανική υπηκοότητα. Αλλοι συγγενείς της οικογένειας, όμως, δεν στάθηκαν το ίδιο τυχεροί.

«Ο θείος μου ο Πλούταρχος, προτού απελαθεί στην Ελλάδα, στάλθηκε στη φυλακή της νήσου Ράικερς. Ηταν άγριο μέρος αυτό, με φονιάδες. Εκεί τον έδειρε η αστυνομία», λέει στην «Κ» ο κ. Ορφανός, ο οποίος γεννήθηκε και μεγάλωσε στις ΗΠΑ. «Οι αμερικανικές αρχές τότε μάζευαν όσους μπορούσαν από τα ελληνικά εστιατόρια. Πιατάδες, σερβιτόρους. Θυμάμαι ότι όταν οι Ελληνες μετανάστες άκουγαν τη συνθηματική λέξη “παπάδες”, ήξεραν ότι θα γινόταν έλεγχος για τα χαρτιά τους και προσπαθούσαν να ξεφύγουν. Αλλος θείος μου είχε κρυφτεί σε κάδο σκουπιδιών για να μην τον βρουν».

Αυτές οι ιστορίες ξεριζωμού, το αίσθημα του φόβου στις ελληνικές γειτονιές σε κάθε έλεγχο και η αβέβαιη ζωή των μεταναστών μακριά από την πατρίδα καθόρισαν τον Σπύρο Ορφανό. Σήμερα, όπως παρατηρεί ο ίδιος, η πλειονότητα των Ελλήνων της διασποράς έχει λησμονήσει εκείνη την ταραχώδη περίοδο. Με τα χρόνια, άλλοι μετανάστες πήραν τη θέση τους. Ως επικεφαλής μιας μεταδιδακτορικής κλινικής στο πρόγραμμα ψυχοθεραπείας και ψυχανάλυσης του New York University, ο κ. Ορφανός ακούει ξανά εδώ και τουλάχιστον έναν χρόνο παρόμοιες διηγήσεις. Η πολιτική «μηδενικής ανοχής» του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ απέναντι στην παράτυπη μετανάστευση χωρίζει και πάλι οικογένειες, εντείνει την ανασφάλεια και ο 67χρονος ψυχολόγος καλείται να βοηθήσει όσους έχουν ανάγκη.

Την επόμενη ημέρα της τηλεφωνικής μας επικοινωνίας θα εξέταζε ένα αγόρι οκτώ ετών από την Ονδούρα. «Εφυγε από την πατρίδα του τον Ιούνιο μαζί με τον πατέρα του. Ηθελαν να ξεφύγουν από τη βία και τις συμμορίες. Πέρασαν στη Γουατεμάλα, στο Μεξικό και από εκεί στο Τέξας. Μόλις μπήκαν στις ΗΠΑ και τους έπιασαν, τους χώρισαν. Εστειλαν το παιδί στη Νέα Υόρκη σε ένα κέντρο κράτησης και απέλασαν τον πατέρα στην Ονδούρα», λέει ο κ. Ορφανός. «Θα μου φέρουν το παιδί για να το εξετάσω, να δω αν έχει κάποιο πρόβλημα. Ο κάθε πολίτης καταλαβαίνουμε ότι θα είχε προβλήματα εάν βρισκόταν σε αυτή τη θέση. Πώς χωρίζεις ένα παιδί από τον γονιό; Αυτά δεν είναι πολιτισμένα πράγματα. Καμιά φορά, μου έρχεται να κλάψω όταν ακούω ιστορίες σαν κι αυτή».

Ιστορίες ξεριζωμού από την πολιτική της «μηδενικής ανοχής»-1

H πολιτική «μηδενικής ανοχής» του Τραμπ απέναντι στην παράτυπη μετανάστευση χωρίζει και πάλι οικογένειες (αριστερά, αγόρι εγκλωβισμένο στα σύνορα ΗΠΑ – Μεξικού). Ο Σπύρος Ορφανός (πάνω) έχει ήδη βοηθήσει δεκάδες παιδιά να αντιμετωπίσουν τα ψυχολογικά τραύματά τους.

Μέσα σε δύο εβδομάδες τον περασμένο Μάιο, όταν τέθηκε σε εφαρμογή η πολιτική «μηδενικής ανοχής» στις ΗΠΑ, περισσότερα από 600 παιδιά χωρίστηκαν από τους γονείς τους μετά την παράτυπη διάσχιση των συνόρων. Οι έλεγχοι των μεταναστών όμως εντάθηκαν και στην αμερικανική ενδοχώρα. Ο κ. Ορφανός θυμάται την περίπτωση ενός τετράχρονου κοριτσιού από την Αφρική. Ανδρες της ομάδας δίωξης παράτυπης μετανάστευσης πέρασαν χειροπέδες στη μητέρα προτού αφήσει την κόρη της στον παιδικό σταθμό. «Το παιδί έχασε τη μητέρα του για έξι μήνες. Κανείς δεν ήξερε πού βρισκόταν. Ωσπου την είδε ξανά στο δικαστήριο αλυσοδεμένη στα χέρια και στα πόδια, ντυμένη με μια πορτοκαλί στολή. Το παιδί υπέφερε», λέει ο ψυχολόγος.

Ο κ. Ορφανός έχει συλλέξει εμπειρία ετών δουλεύοντας σε παρόμοιες υποθέσεις. Ξεκίνησε να ασκεί το επάγγελμά του το 1986 και ειδικεύτηκε στην ψυχολογία τραύματος. Το 2003 συμμετείχε σε εκπαιδευτικό σεμινάριο της οργάνωσης Γιατροί του Κόσμου και εργάστηκε εθελοντικά μαζί τους. Στο πλαίσιο της δουλειάς του είχε δει και Θιβετιανούς μοναχούς οι οποίοι ζητούσαν άσυλο στις ΗΠΑ. Του είχαν πει ότι ήταν θύματα βασανιστηρίων και ξυλοδαρμού από την αστυνομία του Νεπάλ. Πέρυσι ο ψυχολόγος συμμετείχε σε ειδικό πρόγραμμα της οργάνωσης Physicians For Human Rights, για να αναγνωρίζει τα σημάδια βασανιστηρίων, κακομεταχείρισης και σεξουαλικής βίας στο σώμα και στην ψυχική υγεία των θυμάτων.

Λίστα αναμονής

Η κλινική που διευθύνει στο New York University δέχεται κυρίως ασθενείς χαμηλού εισοδήματος. Ωστόσο από τον Μάρτιο του 2017, σε συνεργασία και με άλλα τμήματα του πανεπιστημίου και δεδομένης της πολιτικής του Τραμπ σε θέματα μετανάστευσης, πραγματοποιεί την ψυχολογική αξιολόγηση ενηλίκων και παιδιών που απειλούνται με απέλαση. Μέχρι στιγμής έχουν αναλάβει 25 υποθέσεις και αναμένεται να φτάσουν μέχρι το επόμενο καλοκαίρι τις 150. «Υπάρχει λίστα αναμονής, δεν μας φτάνει το προσωπικό», λέει ο κ. Ορφανός. Σημαντική όμως είναι η εθελοντική βοήθεια που λαμβάνουν από τουλάχιστον 30 ψυχολόγους που ειδικεύονται στο τραύμα.

«Οι κυβερνήσεις πρέπει να βοηθούν, να παρέχουν ασφάλεια και δικαιοσύνη σε όλους. Αυτή είναι η ευθύνη τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις όμως, βλέπεις εύκολα την αδικία και τα τραύματα που επιφέρει», λέει ο κ. Ορφανός. «Είναι θέμα κοινωνικής δικαιοσύνης».

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή