70 χρόνια Fulbright: η παγκόσμια ιδέα

70 χρόνια Fulbright: η παγκόσμια ιδέα

3' 41" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος είχε μόλις τελειώσει, αλλά οι πληγές του ήταν ακόμη ανοιχτές και έμοιαζε ακατόρθωτο να κλείσουν σύντομα. Έτσι, προέκυψε η ιδέα, και ήταν απλή: να δημιουργηθεί ένα πρόγραμμα, με φόντο όλο τον κόσμο, που θα ενθάρρυνε φοιτητές από όσο το δυνατόν περισσότερες χώρες να σπουδάσουν στις ΗΠΑ, ενώ ταυτόχρονα θα έπειθε νέους Αμερικανούς να ζήσουν, να γνωρίσουν και να κατανοήσουν την Αφρική, την Ασία, την Ευρώπη, τις χώρες του Ειρηνικού. 

Ο εμπνευστής της, ο νεοεκλεγείς γερουσιαστής Τζέιμς Γουίλιαμ Φούλμπραϊτ από το Άρκανσο, ήταν πεπεισμένος ότι ο μόνος δρόμος για να επιτευχθεί ειρήνη στον κόσμο ήταν αυτός: οι άνθρωποι όλων των χωρών της Γης να γνωρίσουν και να σεβαστούν τις παραδόσεις, τον πολιτισμό και τις αξίες των άλλων. Το ήξερε από ιδία πείρα. Είχε υπάρξει και ο ίδιος υπότροφος στα 21 του στην Οξφόρδη και το πολιτισμικό σοκ που είχε υποστεί ήταν τεράστιο. 

Έτσι, τον Σεπτέμβριο του 1945 πρότεινε ένα ψήφισμα στο αμερικανικό Κογκρέσο, σύμφωνα με το οποίο τα κέρδη από την πώληση πλεονασματικού πολεμικού υλικού θα προορίζονταν για τη χρηματοδότηση της «προώθησης της καλής θέλησης διεθνώς, μέσα από την ανταλλαγή φοιτητών στον χώρο της εκπαίδευσης, του πολιτισμού και της επιστήμης». Τα κατάφερε. Έναν χρόνο αργότερα, ο πρόεδρος Χάρι Τρούμαν θέσπισε τον αντίστοιχο νόμο, γνωστό και ως «πράξη Fulbright», και το πρόγραμμα έγινε πραγματικότητα το 1948. Αποδείχτηκε η πιο πολύτιμη επένδυση στη διεθνή συνεργασία. Από τους 35 φοιτητές και τον έναν καθηγητή που έφτασαν το 1948 στις ΗΠΑ και τους 65 Αμερικανούς που έφυγαν για να σπουδάσουν στο εξωτερικό, το Fulbright έχει εξελιχθεί σε ένα παγκόσμιο πρότυπο επιτυχίας, στο μεγαλύτερο πρόγραμμα εκπαιδευτικών ανταλλαγών και υποτροφιών, και δραστηριοποιείται πλέον σε πάνω από 155 χώρες. Περισσότεροι από 360.000 «Fulbrighters» έχουν συμμετάσχει στο πρόγραμμα από το ξεκίνημά του. Οι υπότροφοί του βρίσκονται σε ηγετικές θέσεις στη δημόσια διοίκηση, σε εκπαιδευτικά ιδρύματα, στον χώρο των επιχειρήσεων, των τεχνών, των επιστημών, της δημοσιογραφίας και άλλων επαγγελματικών κλάδων. Τριάντα από αυτούς έχουν διατελέσει επικεφαλής κράτους ή κυβέρνησης.

70 χρόνια Fulbright: η παγκόσμια ιδέα-1

Fulbrighters από όλο τον κόσμο στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Σικάγο, 1954-55. © Phaedon Kazyris Archive

Πρωτοπόρος η Ελλάδα

Και σε όλο αυτό η Ελλάδα, με έναν τρόπο, υπήρξε πρωτοπόρος. Στην Ευρώπη το πρόγραμμα ξεκίνησε από τη χώρα μας, στην οποία το Ίδρυμα Fulbright γιορτάζει φέτος τα 70 χρόνια συνεχούς λειτουργίας του και κατέχει τον τίτλο τιμής του πρώτου προγράμματος Fulbright στη γηραιά ήπειρο. Η εκτελεστική συμφωνία ανάμεσα στις κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Ελλάδας υπογράφτηκε στις 23 Απριλίου του 1948 και το πρώτο γραφείο του ιδρύματος ήταν στο Μετοχικό Ταμείο Στρατού, στο σημερινό City Link. Από τότε το ίδρυμα είναι ένας μη κερδοσκοπικός, εκπαιδευτικός οργανισμός, που χορηγεί υποτροφίες σε Έλληνες και Αμερικανούς πολίτες – φοιτητές, καθηγητές, ερευνητές, καλλιτέχνες και εκπαιδευτικούς. Οι υποτροφίες υποστηρίζουν την ολοκλήρωση των σπουδών τους, την ανεξάρτητη έρευνα, τη διεξαγωγή διαλέξεων και επιμορφωτικών προγραμμάτων, ενώ η επιλογή των υποτρόφων γίνεται με βάση τις ακαδημαϊκές και επαγγελματικές τους επιδόσεις, την κοινωνική δράση και τη σταδιοδρομία τους. Υπότροφοι του Ιδρύματος Fulbright έχουν υπάρξει σημαντικότατα ονόματα, όπως ο Κάρολος Κουν, ο Γιώργος Σεφέρης, ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο Αντώνης Τρίτσης, η Ελένη Βακαλό, ο Δημήτρης Νόλλας, η Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ, ο Αδαμάντιος Πεπελάσης, η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, ο Φώτης Καφάτος, η Λούκα Κατσέλη, η Αθηνά Ραχήλ-Τσαγγάρη, ο Κώστας Βαρώτσος, ο Άγγελος Δεληβοριάς, η Μάρα Μαρινάκη, η Κατερίνα Κοσκινά και πολλοί ακόμα. 

Εδώ και 70 χρόνια το Ίδρυμα Fulbright έχει δώσει περισσότερες από 5.500 υποτροφίες σε Έλληνες και Αμερικανούς πολίτες για σπουδές και έρευνα και στις δύο χώρες, ενώ τις πρώτες δεκαετίες, από το 1948 μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του ’70, έδωσε υποτροφίες σε περίπου 2.500 Έλληνες μαθητές για να φοιτήσουν στο Pierce (American College of Greece), στο Κολλέγιο Αθηνών και στη Θεσσαλονίκη, στο Ανατόλια και στην Αμερικανική Γεωργική Σχολή.

70 χρόνια Fulbright: η παγκόσμια ιδέα-2

Ο Αναστάσιος Πεπελάσης στο Μπέρκλεϊ, το 1959. © Αdamants Pepelasis Archives

«Οι εκπαιδευτικές ανταλλαγές μετατρέπουν τα έθνη σε ανθρώπους, συνεισφέροντας όσο καμία άλλη μορφή επικοινωνίας στον εξανθρωπισμό των διεθνών σχέσεων», έλεγε ο γερουσιαστής Fulbright. «Δεν πιστεύω πως οι εκπαιδευτικές ανταλλαγές γεννούν οπωσδήποτε αισθήματα στοργής ανάμεσα στους λαούς, ούτε και πιστεύω πως αυτή είναι μία από τις αναγκαίες τους επιδιώξεις. Αρκεί και περισσεύει εάν συμβάλλουν στη δημιουργία μιας κοινής αίσθησης περί της ανθρωπότητας, μιας συναισθηματικής συνείδησης πως οι υπόλοιπες χώρες δεν εμφορούνται από δοξασίες που φοβόμαστε, αλλά από ανθρώπους που έχουν την ίδια ικανότητα να νιώσουν ή να προκαλέσουν ευχαρίστηση και πόνο, σκληρότητα και καλοσύνη, όσο και οι άνθρωποι με τους οποίους μεγαλώσαμε στις δικές μας πατρίδες». ■

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή