Ο «χρυσός» αιώνας του στυλ

4' 24" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

To 1911, o πρωτοπόρος Αμερικανός φωτογράφος Εντουαρντ Στάιχεν, ο οποίος ζούσε και εργαζόταν στο Παρίσι, δέχθηκε την πρόταση του Λουσιέν Βογκέλ, εκδότη του περιοδικού «Αrt et Decoration», να φωτογραφίσει μοντέλα με ρούχα του Γάλλου σχεδιαστή Πολ Πουαρέ. Το θέμα δημοσιεύθηκε τον Απρίλιο εκείνης της χρονιάς με τίτλο «L’ art de la robe» – η τέχνη του φορέματος. Και πόλεμος ξέσπασε στην τότε πρωτεύουσα του πνευματικού και καλλιτεχνικού κόσμου. Οι συνάδελφοι του Στάιχεν τον κατηγόρησαν ότι πούλησε τα αγνά ιδεώδη της τέχνης τους, τα οποία οι ίδιοι συνέχιζαν με αφοσίωση και ανιδιοτέλεια να υπηρετούν. «Δεν καταλαβαίνω τι ακριβώς μου προσάπτουν. Δεν γνωρίζω καμιά μορφή τέχνης που να μην έχει εμπορικό χαρακτήρα. Ακόμα και ο Μικελάντζελο ήθελε να πληρώνεται καλά για τα έργα του», απάντησε ο ίδιος.

Ο «χρυσός» αιώνας του στυλ-1

Δημιουργία του οίκου Dior με τον φακό του Γερμανού Βίλι Μέιβαλντ, το 1948.

Και μπορεί επί χρόνια η ρετσινιά του «εμπορικού» να τον ακολουθούσε, όμως ο Στάιχεν, με εκείνη τη ρηξικέλευθη για την εποχή της φωτογράφιση, είχε βάλει –χωρίς καλά καλά να το συνειδητοποιεί ο ίδιος– τα θεμέλια ενός νέου είδους φωτογραφίας που έμελλε να εξελιχθεί πολύ στο μέλλον. Δεν είναι τυχαίο ότι από το 1911 πιάνει το νήμα της αφήγησης της ιστορίας της φωτογραφίας μόδας η έκθεση «Icons of style: A century of fashion photography, 1911-2011», που φιλοξενείται στο Μουσείο Γκετί του Λος Αντζελες.

Ο «χρυσός» αιώνας του στυλ-2

Ρίτσαρντ Αβεντον, Παρίσι, 1947.

Η έκθεση εστιάζει στις τέσσερις μητροπόλεις της μόδας (Παρίσι, Νέα Υόρκη, Λονδίνο και Μιλάνο) και περιλαμβάνει 160 εικόνες 89 φωτογράφων-θρύλων, από τον Μαν Ρέι, την Ντόρα Μάαρ και τον Ιρβιν Πεν μέχρι τον Ρίτσαρντ Αβεντον, τον Χέλμουτ Νιούτον και τον Πίτερ Λίντμπεργκ.

Ανθρώπων ευρηματικών, ακαταπόνητων και παθιασμένων με τη δουλειά τους, που κινήθηκαν με μαεστρία ανάμεσα σε δύο όχθες: στην τέχνη και στον βιοπορισμό, στον ρομαντισμό του καλλιτέχνη και στον στυγνό, ενίοτε, ρεαλισμό του επαγγελματία. Και που ουδέποτε αισθάνθηκαν την ανάγκη να απολογηθούν απέναντι στις κατηγορίες για «ξεπούλημα στο εμπόριο»…

Ο «χρυσός» αιώνας του στυλ-3

Αρωμα και χρώμα ’90s, σε φωτογραφία του Βίκτορ Σκρεμπνέσκι για τον Givenchy.

Υψηλή τέχνη

«Είναι αλήθεια ότι επί πολλά χρόνια, μουσεία και ιδιωτικές συλλογές σνόμπαραν αυτού του είδους τις φωτογραφίες. Τις θεωρούσαν πολύ εμπορικές για να ασχοληθούν μαζί τους. Σήμερα, όμως, η καλλιτεχνική τους αξία είναι πια αδιαμφισβήτητη. Αυτή η έκθεση αποδεικνύει περίτρανα πώς κάτι που έχει στόχο εμπορικό –που γίνεται δηλαδή για να τραβήξει την προσοχή και να γεννήσει καταναλωτικές επιθυμίες– μπορεί να μετατραπεί σε καθαρή, υψηλή τέχνη», λέει ο επιμελητής της, Τίμοθι Ποτς. Δεν είναι τυχαίο ότι μια φωτογραφία που τράβηξε ο Ρίτσαρντ Αβεντον το 1955, για λογαριασμό του Dior, πωλήθηκε το 2010 σε δημοπρασία του οίκου Κρίστις έναντι 1 εκατ. δολ.!

Ενας αιώνας, λοιπόν, μέσα από φωτογραφίες μόδας. Και μάλλον ήταν πολύ αυστηρός ο Οσκαρ Ουάιλντ, ο οποίος, με το βιτριολικό χιούμορ του, είχε περιγράψει τη μόδα ως «μια μορφή ασχήμιας τόσο ανυπόφορης, που πρέπει να την αλλάζουμε κάθε έξι μήνες», αλλά, πράγματι, οι αλλαγές βρίσκονται στον πυρήνα της μόδας. Και παρατηρώντας τες μαθαίνουμε πολλά για την εποχή τους, για τις κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές συνθήκες μέσα στις οποίες η μόδα αναζητεί αποτελεσματικούς τρόπους να επικοινωνήσει με το κοινό της: τους καταναλωτές.

Ο «χρυσός» αιώνας του στυλ-4

Σεσίλ Μπίτον, Λονδίνο, 1941.

Στα χρόνια της Μεγάλης Yφεσης, για παράδειγμα, τα περιοδικά πόνταραν στην πολυτέλεια και στο γκλάμουρ· ήταν ένας τρόπος να ξεφεύγουν οι αναγνώστες τους από τη μίζερη πραγματικότητα. Στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου τα υφάσματα έγιναν πιο απλά, το στυλ πιο μίνιμαλ – ήταν το λεγόμενο «πατριωτικό σικ». Η Λουίζ Νταλ-Γουλφ, για τη διαφήμιση γυναικείων νυχτικών, φωτογράφισε το 1941 ένα μοντέλο μπροστά στο τζάκι, με την πλάτη γυρισμένη στον φακό. «Κράτα τη φωτιά στο σπίτι αναμμένη» ήταν το μότο της καταχώρισης. Απευθυνόταν προφανώς σε όλες τις γυναίκες που περίμεναν τους άνδρες τους να γυρίσουν από τα πεδία των μαχών…

Μαξιμαλισμός

Ο «χρυσός» αιώνας του στυλ-5

Φωτογράφιση για τη Vogue, 1949.

Το τέλος του πολέμου σηματοδότησε νέα έκρηξη του καταναλωτισμού. Οι άνθρωποι είχαν πλέον συνειδητοποιήσει τη ματαιότητα του βίου τους, ήθελαν να διασκεδάσουν, να ταξιδέψουν, να ξοδέψουν, να αποκτήσουν καινούργια αυτοκίνητα και οικιακές συσκευές και να γεμίσουν τις ντουλάπες τους με ό,τι πρόσταζε η μόδα. Οι σχεδιαστές –και κατά συνέπεια και οι φωτογράφοι– στρέφονται και πάλι στον… μαξιμαλισμό.

Ο «χρυσός» αιώνας του στυλ-6

Γκόρντον Παρκς, Νέα Υόρκη, 1950.

Στις δεκαετίες του ’60 και του ’70, η πολιτική αφύπνιση της νεολαίας, οι μάχες κατά των φυλετικών διακρίσεων και η σεξουαλική επανάσταση, αποτυπώνονται και στις φωτογραφίες μόδας. Ο Γουίλιαμ Κλάιν βγάζει τα μοντέλα στους δρόμους δημιουργώντας μια νέα «σχολή», o Nιλ Μπαρ αποτυπώνει την ψυχεδελική ατμόσφαιρα της εποχής και η Μπέβερλι Τζόνσον είναι η πρώτη μαύρη που το 1974 γίνεται εξώφυλλο στη «Βίβλο της μόδας», την αμερικανική Vogue. Αντιστοίχως, η δεκαετία του ’80 χαρακτηρίζεται από τη λάμψη των supermodels –Ναόμι Κάμπελ, Σίντι Κρόφορντ, Κρίστι Τέρλινγκτον κ.ά.– και αυτή του ’90 από πολύ αδύνατα και χλωμά, σαν φιλάσθενα, μοντέλα, όπως η Κέιτ Μος. H έκθεση καταγράφει και το αέναο… φλερτ της μόδας με τη σόουμπιζ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Μαντόνα που πόζαρε το 1988 στον φακό του Ζαν-Μπατίστ Μοντινό φορώντας έναν χρυσό κορσέ του Ζαν-Πολ Γκοτιέ.

Ο «χρυσός» αιώνας του στυλ-7

Δημιουργία του Dior, 1948.

Τι μένει από όλα αυτά; Ισως κάτι που είπε ο ιδιοφυής αλλά πρόωρα χαμένος Βρετανός σχεδιαστής Αλεξάντερ Μακουίν. Ο επισκέπτης θα το δει γραμμένο κάτω από τις φωτογραφίες της φθινοπωρινής/χειμωνιάτικης κολεξιόν του για το 2003-2004: «Η μόδα πρέπει να είναι μια μορφή απόδρασης, και όχι μια μορφή φυλάκισης»…

​​«Icons of style: A century of fashion photography, 1911-2011», Μουσείο Γκετί, Λος Αντζελες, μέχρι τις 21 Οκτωβρίου.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή