Τα αυτογκόλ της Δημοκρατίας

Τα αυτογκόλ της Δημοκρατίας

2' 54" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Χ​​θες ήταν η 10η επέτειος της κατάρρευσης της τράπεζας Lehman Brothers, άλλος ένας λανθασμένος χειρισμός της κυβέρνησης του Τζορτζ Μπους του νεότερου, που, μαζί με την εισβολή και την κατοχή του Ιράκ το 2003, κληροδότησε στον πλανήτη οικονομική και πολιτική αστάθεια.

Χθες ήταν, επίσης, η Διεθνής Ημέρα της Δημοκρατίας του ΟΗΕ. Τα τελευταία χρόνια, η ημέρα αυτή συμπίπτει με ετήσιο forum των New York Times (σε συνεργασία με τον Δήμο Αθηναίων, τον ΟΗΕ και την «Καθημερινή») αφιερωμένο στην κατάσταση της Δημοκρατίας στον κόσμο.

Η αρχική ιδέα ήταν για ένα συνέδριο που θα εξέταζε τη Δημοκρατία και τις πιέσεις που αντιμετώπιζε λόγω της οικονομικής κρίσης που είχε αρχίσει με την κατάρρευση της αγοράς στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ και η οποία είχε επεκταθεί στην Ευρώπη, καθώς και λόγω της παγκοσμιοποίησης και της ανόδου αυταρχικών καθεστώτων και κινημάτων που βασίζονταν στον έντονο λαϊκισμό. Τότε μιλούσαμε για «πιέσεις»· ήταν διάχυτη η αίσθηση ότι, όσα προβλήματα και αν αντιμετώπιζε, η φιλελεύθερη Δημοκρατία ήταν τόσο επιτυχημένη και ισχυρή, που δεν υπήρχε σοβαρή αμφισβήτησή της. Εξάλλου, τις προηγούμενες δεκαετίες, σειρά χωρών του πρώην ανατολικού μπλοκ είχαν υιοθετήσει τις δομές της φιλελεύθερης Δημοκρατίας και της ελεύθερης αγοράς. Σήμερα μιλάμε πλέον για τους κινδύνους που η Δημοκρατία αντιμετωπίζει· το συνέδριο, το οποίο άρχισε χθες και λήγει μεθαύριο Τρίτη, ασχολείται με την αναζήτηση λύσεων σε έναν κόσμο που αλλάζει. Μεταξύ των θεμάτων συζήτησης είναι «η σαγήνη του μη φιλελεύθερου», με το ερώτημα εάν υπάρχουν ελλείψεις στα παραδοσιακά μοντέλα δημοκρατίας· πώς οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις αλλάζουν τη μορφή της πολιτικής· πώς οι δημοκρατίες μπορούν να προστατεύσουν τα ανθρώπινα δικαιώματα εν μέσω λαϊκίστικων αντιδράσεων· πώς οι επιχειρήσεις μπορούν να δείξουν μεγαλύτερη κοινωνική υπευθυνότητα.

Τα ερωτήματα αυτά υποδεικνύουν την ουσία του προβλήματος – οι κίνδυνοι που η Δημοκρατία αντιμετωπίζει σήμερα γεννήθηκαν εν πολλοίς από τις υπερβολές, τις παραλείψεις και τα λάθη που διαπράχθηκαν στον Δυτικό κόσμο, εκεί όπου όλοι πίστευαν ότι ο καπιταλισμός και η Δημοκρατία είχαν σβήσει κάθε αντίπαλο. Τα στεγαστικά δάνεια σε Αμερικανούς με μηδαμινή πιστοληπτική ικανότητα –αέρας κοπανιστός– μετατράπηκαν σε «χρυσά» ομόλογα για αμερικανικές και ευρωπαϊκές τράπεζες, οδηγώντας σε ευρύτερες συνέπειες όταν η κυβέρνηση Μπους αρνήθηκε να στηρίξει τη Lehman Brothers. Η αίσθηση αδικίας που επικράτησε όταν φτωχοί άνθρωποι έχαναν τα σπίτια τους ενώ οι τραπεζίτες συνέχιζαν να πλουτίζουν, η οικονομική λιτότητα, η ανεργία, η μετανάστευση, η αμφισβήτηση των αυθεντιών (βλ. Alan Greenspan) που δεν είχαν προβλέψει ότι η βουλιμία των πλουσίων θα κατέστρεφε το σύστημα που τους έτρεφε, οδήγησαν στη διατάραξη του κοινωνικού συμβολαίου μεταξύ ψηφοφόρων και ελίτ σε πολλές χώρες. Οι τεχνολογικές εξελίξεις και τα πανίσχυρα πλέον «κοινωνικά δίκτυα» ενίσχυσαν τη φωνή του απλού πολίτη αλλά επέτρεψαν και το μήνυμα κάθε δημαγωγού να φθάσει άμεσα σε κάθε άκρο της Γης.

Η Δημοκρατία, από τις πρώτες ημέρες της στην αρχαία Αθήνα, είναι επιρρεπής στις εύκολες λύσεις, και οι Αθηναίοι αλλά και οι ιδρυτές των ΗΠΑ το γνώριζαν. Ομως, η «αλαζονεία» των σύγχρονων πολιτικών στις δημοκρατικές χώρες τούς απέτρεψε από το να επιδιώξουν λύσεις σε προβλήματα που συσσωρεύονταν. Η «απελευθέρωση» της οικονομίας από κρατικό έλεγχο οδήγησε στην ομηρία της από αυτούς που μπορούσαν να την ελέγξουν – είτε στη Δύση είτε σε πιο αυταρχικά καθεστώτα. Σήμερα, αυτή η αδιαφορία των πολιτικών, η αλαζονεία των οικονομικών παραγόντων και η «εκδικητικότητα» των ψηφοφόρων οδήγησαν στον Λευκό Οίκο έναν άνθρωπο που ενσαρκώνει την αδιαφορία και την απληστία.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος, όμως, βρίσκεται στην αδυναμία των πολιτών να κατανοήσουν ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο δύσκολα σήμερα όσο θα γίνουν εάν οι ίδιοι απεμπολήσουν την ευθύνη τους να απαιτούν Δημοκρατία και να την περιφρουρούν κάθε στιγμή.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή