Λίνα Παπαδάκη*: Το κίνημα έγινε μόδα
Οταν o λαμπερός κόσμος της showbiz φωτίζει ένα πραγματικό πρόβλημα μπορεί να έχει ευεργετικό ρόλο, γιατί οι κοινοί θνητοί ταυτίζονται με τα είδωλα και κάποιες φορές παίρνουν δύναμη και απελευθερώνονται. Τότε το φαινόμενο γίνεται κίνημα.
Αν όμως το κίνημα γίνει μόδα, τότε η δυναμική του αντιστρέφεται και μπορεί να εκφυλιστεί σε εργαλείο, να αποκτήσει χαρακτηριστικά ανορθολογικού αταβισμού και να αποτελέσει ένα ακόμα όπλο στη φαρέτρα της πολιτικής ορθότητας. Κάτι τέτοιο νομίζω πως συνέβη με το κίνημα #Metoo.
Οταν πρωτοεμφανίστηκε δημιούργησε πραγματικές προσδοκίες. Το υπόδειγμα θάρρους ορισμένων αστέρων του Χόλιγουντ θα μπορούσε να είχε γίνει συνθήκη αλλαγής της παθητικής στάσης των καθημερινών θυμάτων σεξουαλικής παρενόχλησης.
Οι ελπίδες αποδείχθηκαν φρούδες. Οσο πολλαπλασιάζονταν οι καταγγελίες των διασημοτήτων, τόσο πύκνωναν οι ασόβαρες περιπτώσεις και οδηγούμασταν στη γραφικότητα. Φτάσαμε να συζητούν κάποιοι στα σοβαρά να ποινικοποιήσουν το επίμονο βλέμμα στον δρόμο και σχεδόν να θέσουν εκτός νόμου το φλερτ.
Δυστυχώς, όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα, δεν βοηθήθηκαν οι απλές γυναίκες που υφίστανται τη βία της πραγματικής σεξουαλικής παρενόχλησης. Το φαινόμενο #ΜeΤoo κατέληξε να αφορά μόνο τους διάσημους – τις κοινωνίες δεν τις ακούμπησε. Οι ανώνυμες γυναίκες παρέμειναν με τα όποια μοναχικά όπλα της προσωπικότητάς τους και της ατομικής τους δύναμης, ενώ κάποιες επώνυμες απλώς βρήκαν μία νέα κοινή γλώσσα σεξιστικής αυτοθυματοποίησης.
Στη χώρα μας, ας πούμε, ακούμε καμιά φορά για περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης σε γραφεία, εργοστάσια, πανεπιστήμια ή αλλού. Μαθαίνουμε σποραδικά για τη σεξουαλική βία στα στρατόπεδα μεταναστών. Καμία δημόσια συζήτηση δεν έχει γίνει όμως γι’ αυτά, ούτε πριν ούτε μετά την εμφάνιση του κινήματος #MeΤoo.
Αντιθέτως, πολύ μελάνι χύθηκε για την Κατερίνα Νοτοπούλου, που αυτοπροσφέρθηκε ως υπόδειγμα σεξιστικής επίθεσης επειδή πολλοί θεώρησαν ότι δεν είχε τα προσόντα να υπουργοποιηθεί. Κι εύκολα βρήκε συμπαράσταση από ορισμένες θεσμικές φεμινίστριες που τις ακούμε να εμφανίζονται μόνο όταν θίγονται γνωστές υπουργίνες. Εν τω μεταξύ, οι ανώνυμες γυναίκες που είναι τα πραγματικά θύματα του σεξισμού παραμένουν μόνες.
* Η κ. Λίνα Παπαδάκη είναι δημοσιογράφος και διευθύντρια Γραφείου Τύπου του «Ποταμιού».
Αγγελική Σπανού*: Η σιωπή και ο δογματισμός
Tο πολιτικά ορθό είναι να πει κανείς ότι επιτέλους πρέπει να ανοίξει αυτή η συζήτηση και στη χώρα μας, να πέσουν τα τείχη της σιωπής, να απελευθερωθούν τα θύματα από τον φόβο και να δοθεί τέλος στην ασυλία για τους θύτες. Το κάπως πιο σύνθετο είναι να αναλογιστεί κανείς αν η συζήτηση θα οδηγούσε στην αποκάλυψη μιας οδυνηρής αλήθειας για την ανατροπή της ασυλίας αυτής ή αν θα κατέληγε σε κανιβαλισμό, κατασκευές, σπίλωση δήθεν ενόχων και προβολή δήθεν αθώων, εκφοβισμό, τραμπουκισμό, εκβιασμό μέσα σε ένα περιβάλλον ανοησίας, ρηχότητας και ευκολίας, δηλαδή απολύτως νοσηρό για την αντιμετώπιση τόσο δύσκολων και περίπλοκων ζητημάτων. Πόσες εξομολογήσεις θα ακούγαμε από πρόσωπα που διεκδικούν μια ευκαιρία αναγνωρισιμότητας; Πόσες αναλύσεις θα καταναλώναμε από περίπου ειδικούς που τα ξέρουν όλα;
Ναι, υπάρχει σιωπή στη χώρα μας για τη σεξουαλική παρενόχληση, όπως επίσης υπάρχει ιδιοτελής προσπάθεια σαγήνης από το αδύναμο μέλος προς το ισχυρό. Υπάρχει ακόμη γυναικεία αλληλεγγύη που δεν αφήνει το φως να φτάσει στις κρύπτες όταν ο δράστης είναι του ιδίου φύλου.Υπάρχει και γυναικεία μικρότητα που οδηγεί σε υπερβολές, εμπάθεια και ακρότητες, όπως υπάρχει αντρικός αυταρχισμός που θεωρεί αυτονόητο ένα αδιάκριτο πείραγμα του προϊσταμένου στην υφιστάμενη και την τιμωρία της αν δεν δείξει πειθαρχία.
Υπάρχουν όλα, πολύ κακό και λίγο καλό, όπως συνήθως συμβαίνει σε σχέσεις από τη φύση τους ανισότιμες που επιτρέπουν παιχνίδια συναλλαγής και ανταλλαγής.
Το δύσκολο είναι να δει κανείς το ανάμεσα, να αναζητήσει τις αποχρώσεις και να μην έχει εύκολες βεβαιότητες. Στο εξωτερικό το κίνημα #MeΤoo έχει αποκτήσει σε μεγάλο βαθμό χαρακτηριστικά δόγματος. Καταστρέφονται καριέρες και διαλύονται ζωές από καταγγελίες που μπορεί να οφείλονται μόνο σε οικονομικές σκοπιμότητες. Δεν είναι πάντα έτσι αλλά είναι και έτσι. Για τον έναν που την πληρώνει άδικα θα πρέπει να αλλάξει ο τρόπος που γίνεται η σχετική συζήτηση. Και πάντως στη χώρα μας, όπως τουλάχιστον δείχνει ο διαδικτυακός συλλογικός εαυτός μας, μάλλον δεν είμαστε ακόμη ώριμοι για να την κάνουμε.
Η Νοτοπούλου φταίει που προσλήφθηκε ως καθαρίστρια για να κάνει κάτι άλλο, φταίει που υπουργοποιήθηκε με βασικό προσόν το πέρασμα από τον κομματικό σωλήνα, αλλά δεν φταίει που είναι γυναίκα, νέα και όμορφη.
* Η κ. Αγγελική Σπανού είναι δημοσιογράφος.