«Βύσματα» στη NASA δεν περνάνε

«Βύσματα» στη NASA δεν περνάνε

7' 41" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Από την οικογένειά του έμαθε πόσο σημαντικό είναι να δείχνεις αλληλεγγύη στον συνάνθρωπο και να κυνηγάς τα όνειρά σου. «Ο πατέρας μου ήταν λατόμος και η μητέρα μου νοικοκυρά. Στο σπίτι μας, στα Νέα Λιόσια, κάθε μέρα έμπαιναν στη φωτιά δύο κατσαρόλες: μία για μας και μία για τους γείτονές μας, που ήταν πιο φτωχοί από εμάς. Οι γονείς μου ήθελαν τα παιδιά τους να προκόψουν. Σπουδάσαμε και οι τρεις. Ο ένας αδελφός μου είναι φυσικός και ο άλλος διαιτολόγος…». Ο Ιωάννης Μπαζιώτης έκανε ένα βήμα πιο πέρα. Δεν απέκτησε μόνο πανεπιστημιακό δίπλωμα αλλά εργάζεται και ως πανεπιστημιακός δάσκαλος: επίκουρος καθηγητής Ορυκτολογίας – Πετρολογίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ομως δεν στόχευε μόνο σε ακαδημαϊκή καριέρα.

«Ημουν δέκα ετών όταν ανακοίνωσα στους δικούς μου πως, όταν μεγαλώσω, θα πάω στην Ανταρκτική με τη NASA! Κάποια χολιγουντιανή παραγωγή θα είχα δει στην τηλεόραση…». Και να που το παιδικό του όνειρο έγινε πραγματικότητα. Ο 38χρονος επιστήμονας είναι ο πρώτος Ελληνας που έλαβε μέρος στην αποστολή Antarctic Search for Meteorites (ANSMET), την οποία η Αμερικανική Διαστημική Υπηρεσία έχει καθιερώσει από το 1976 – προς αναζήτηση μετεωριτών. Και στις αρχές Οκτωβρίου θα κυκλοφορήσει το βιβλίο του με τίτλο «Ενας Ελληνας στην Ανταρκτική» (εκδόσεις iWrite), στο οποίο περιγράφει αυτή τη συναρπαστική εμπειρία.

Η επιμονή

«Το 2012 έκανα την πρώτη αίτηση. Emails δεν γίνονται δεκτά», λέει. «Κάθε υποψήφιος πρέπει να στείλει επιστολή απαντώντας στο ερώτημα: “Γιατί πιστεύεις ότι πρέπει να σε δεχθεί η NASA;”. Στις πρώτες τέσσερις επιστολές ήμουν ίσως φλύαρος και ορμητικός, σαν ταύρος σε υαλοπωλείο. Η πέμπτη, το 2017, ήταν διαφορετική. Ανέφερα: Σίγουρα έχετε εκατοντάδες αιτήσεις από υποψήφιους πολύ καλύτερους από μένα. Και το να επιλέξετε κάποιον από μια μακρινή χώρα, όπως η Ελλάδα, μάλλον έχει ελάχιστες πιθανότητες. Αλλά ακόμη κι αν με απορρίψετε, θα επιμείνω. Γιατί για μένα αυτή η αποστολή είναι όνειρο ζωής. Αξίζει να περιμένω…».

Δεν χρειάστηκε να περιμένει.

Η NASA τον δέχθηκε. Πέρα από την επιμονή του, μέτρησε και η συστατική επιστολή του Λάρι Τέιλορ. «Ηταν ένας από τους κορυφαίους επιστήμονες στην πλανητική επιστήμη διεθνώς, βασικό στέλεχος των αποστολών “Apollο” και εκείνος που με ενέπνευσε να ασχοληθώ με τους μετεωρίτες, ως επιβλέπων τη μεταδιδακτορική έρευνά μου στο Πανεπιστήμιο του Τενεσί. Δυστυχώς έφυγε από τη ζωή πέρυσι. Αλλά άφησε πίσω του μια σπουδαία κληρονομιά: εκατοντάδες επιστήμονες για τους οποίους υπήρξε μέντορας…».

– Οι συμμετέχοντες στην ANSMET αμείβονται;

– Οχι, προσφέρονται εθελοντικά. Επιπλέον, πρέπει να πληρώσουν μόνοι τους τα αεροπορικά εισιτήρια μέχρι τη Νέα Ζηλανδία, από όπου ξεκινά η αποστολή, και τον εξοπλισμό, από ισοθερμικά ρούχα μέχρι ειδικά γυαλιά. Συνολικά, αρκετές χιλιάδες ευρώ. Επίσης, η NASA ζητάει μια σειρά ιατρικών εξετάσεων – κάποιες πολύ ειδικές και πανάκριβες. Μόνο τα παραπεμπτικά ήταν 32 σελίδες! Αν έκλεινα ραντεβού μέσω του ΕΟΠΥΥ, θα χρειαζόμουν μήνες. Επρεπε να τις κάνω μόνος. Επιπλέον κόστος, δηλαδή…

– Πού βρήκατε τα χρήματα;

– Αρχισα να αναζητώ χορηγούς χτυπώντας πόρτες. Δυστυχώς, όλες έμεναν κλειστές. Ποιος με ήξερε, άλλωστε; Κανείς. Ημουν έτοιμος να τα παρατήσω, όταν βρέθηκαν δύο αρωγοί στην προσπάθειά μου: ο Δήμος Φυλής και μια ελληνική εταιρεία, η Active Point.

– Τα ελληνικά πανεπιστήμια δεν βοηθούν σε τέτοιες περιπτώσεις; Δεν δίνει προστιθέμενη αξία σε ένα ίδρυμα η συμμετοχή ενός διδασκόντος σε μια τόσο σημαντική αποστολή;

– Η στήριξη από το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο ήταν ηθική. Και, φυσικά, ο μισθός μου δεν κόπηκε τους τρεις μήνες που έλειψα – διαφορετικά θα είχα μεγάλο πρόβλημα. Πέραν τούτων, ουδέν. Αλλά έτσι είναι τα πράγματα στην Ελλάδα. Ακόμα και τα διαθέσιμα αποθεματικά των πανεπιστημίων δεν είναι και τόσο διαθέσιμα τελικά. Είναι τέτοια η γραφειοκρατία και η έλλειψη ευελιξίας σε ό,τι αφορά τον περιβόητο ΕΛΚΕ (Ειδικός Λογαριασμός Κονδυλίων και Ερευνας), που δεν μπήκα καν στη διαδικασία να ζητήσω βοήθεια. Ηξερα ότι ακόμα και για 100 ευρώ θα έφτυνα αίμα…

– Τι ενδιαφέρον έχει η Ανταρκτική για τους γεωλόγους;

– Σε αντίθεση με την Αρκτική, που αποτελείται μόνον από πάγους, η Ανταρκτική είναι ήπειρος. Κάτω από τους πάγους της επιφάνειάς της υπάρχουν πετρώματα. Τα περισσότερα, οι μανδυακοί ξενόλιθοι, όπως λέγονται, σχετίζονται με το ηφαίστειο Ερεβος, το νοτιότερο ενεργό ηφαίστειο του πλανήτη μας. Μέσα από τη μελέτη τους κατανοούμε πώς είναι η δομή του εσωτερικού της Γης.

– Και για τη ΝASA, ειδικότερα;

– Η Ανταρκτική είναι το μεγαλύτερο θησαυροφυλάκιο μετεωριτών. Δεν χρησιμοποιώ τυχαία τη λέξη αυτή. Oι μετεωρίτες είναι τα πιο πολύτιμα «ίχνη» του Διαστήματος. Μελετώντας τα ορυκτά που βρίσκονται στο εσωτερικό τους, μαθαίνουμε πολλά για τη δημιουργία και την εξέλιξη του ηλιακού συστήματός μας. Για δορυφόρους όπως η Σελήνη για πλανήτες όπως ο Αρης αλλά και για αστεροειδείς όπως η Εστία. Αντλούμε επίσης πληροφορίες για το νερό της Γης, αν είναι γήινης ή εξωγήινης προέλευσης (σ.σ.: Υπάρχουν θεωρίες σύμφωνα με τις οποίες το έφεραν μαζί τους κομήτες ή αστεροειδείς πριν από δισεκατομμύρια χρόνια).

Η επιβίωση το «καλοκαίρι» με τη θερμοκρασία στους… μείον 35°C

Η όμορφη περιπέτεια του Ελληνα κυνηγού μετεωριτών άρχισε από το Κλίβελαντ των ΗΠΑ, από ένα τριήμερο εκπαίδευσης. «Εκεί μάθαμε πολλά. Κατ’ αρχάς, πώς να μαγειρεύουμε. Η διατροφή μας δεν περιελάμβανε τυποποιημένα τρόφιμα. Μόνοι μας, στο κουζινάκι προπανίου κάθε σκηνής (στην οποία έμεναν δύο μέλη της αποστολής), παρασκευάζαμε καθημερινά το φαγητό μας. Η ημερήσια πρόσληψη σε θερμίδες έπρεπε να φθάνει τις 6-7.000 θερμίδες – σε υψόμετρο περίπου 2.800 μέτρα και σε τόσο κρύο περιβάλλον, οι καύσεις είναι πολύ αυξημένες.

Μάθαμε επίσης από πάγο να εξασφαλίζουμε πόσιμο νερό. Τέλος, πώς να χρησιμοποιούμε το ειδικό όχημα, το σνόουμομπιλ – τα… πόδια μας στο παγωμένο έδαφος της Ανταρκτικής», εξηγεί ο Ιωάννης Μπαζιώτης.

Και τον Νοέμβριο του 2017, ξεκίνησε για το ταξίδι των ονείρων του. Αθήνα – Φρανκφούρτη – Σαν Φρανσίσκο – Οκλαντ Νέας Ζηλανδίας – Κράισττσερτς στο νότιο νησί της Νέας Ζηλανδίας. Από εκεί, με στρατιωτικό αεροσκάφος LC-130 (που διαθέτει χιονοπέδιλα) μετέβη στην

Ανταρκτική, στη βάση Μακ Μέρντο. Στην τελική της θέση, η οκταμελής ομάδα της NASA, που αποτελείτο από επτά άνδρες και μία γυναίκα, έφθασε λίγες μέρες μετά. Σε μια σκηνή (εμβαδού 7,30 τ.μ. και ύψους 2,40 μ.) τύπου Σκοτ –πήρε το όνομά της από τον διάσημο Βρετανό εξερευνητή Ρόμπερτ Φάλκον Σκοτ–, o Ιωάννης Μπαζιώτης έμελλε να περάσει 80 ημέρες.

«Βύσματα» στη NASA δεν περνάνε-1

«Πέρα από τις επιστημονικές κατακτήσεις, η NASA “έφερε” το Διάστημα στη Γη. Εκανε απτό κάτι που φαινόταν άπιαστο. Εδωσε στους ανθρώπους την ευκαιρία να ονειρεύονται, με την πεποίθηση ότι τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο», λέει ο Ιωάννης Μπαζιώτης.

«Ακουγα τη…σιωπή»

«Το πρώτο που μου έκανε εντύπωση φθάνοντας, πέρα από τη συγκλονιστική ομορφιά του τοπίου, ήταν η απουσία οποιουδήποτε ήχου. Πρώτη φορά στη ζωή μου άκουγα τη… σιωπή, όπως συμβαίνει στο Διάστημα». Οσο για τις καιρικές συνθήκες; «Τότε ήταν το “καλοκαίρι” της Ανταρκτικής, που σημαίνει ότι οι θερμοκρασίες έφθαναν τους μείον 35°C. Η αίσθηση, όμως, ειδικά τις μέρες που φυσούσε, έφθανε τους μείον 50°C. Για το κρύο ήμασταν κατάλληλα προετοιμασμένοι. Το πρόβλημα ήταν κυρίως οι άνεμοι, που κάποιες μέρες έφθαναν τα 15 μποφόρ.

Επί πέντε μέρες δεν μπορούσαμε να βγούμε καν από τις σκηνές μας».

Η αναζήτηση μετεωριτών γινόταν επί τουλάχιστον οκτώ ώρες ημερησίως σε διάφορες περιοχές. «Μόνο στον έναν παγετώνα (από τους τρεις στους οποίους πήγαμε), τον Αμούνδσεν, διανύσαμε 900 χιλιόμετρα. Εργαλεία δεν χρησιμοποιούσαμε, μόνο τα μάτια μας. Δεν σκάβαμε, μόνο ό,τι βρισκόταν στην επιφάνεια του πάγου μάς ενδιέφερε. Oποτε εντοπίζαμε έναν μετεωρίτη –ή κάτι που θεωρούσαμε ότι είναι μετεωρίτης– καταγράφαμε τις συντεταγμένες του, τον φωτογραφίζαμε με κλίμακα και στη συνέχεια τον τοποθετούσαμε σε αποστειρωμένη σακούλα. Δεν επιτρεπόταν να τον αγγίξουμε, ώστε να μην τον μολύνουμε». Η συγκομιδή ήταν εξαιρετική. Στη διάρκεια της παραμονής της η ομάδα συγκέντρωσε 263 μετεωρίτες, οι οποίοι στάλθηκαν στο Διαστημικό Κέντρο Johnson της NASA, στο Χιούστον του Τέξας για πιο ενδελεχή μελέτη.

«Είμαστε πολύ ικανοποιημένοι. Μόνο που δεν καταφέραμε να βρούμε μετεωρίτη από τον Aρη – τον πιο σπάνιο απ’ όλους. Iσως την επόμενη φορά», λέει ο κ. Μπαζιώτης, που δεν κρύβει την επιθυμία του να επιστρέψει στην Ανταρκτική.

Τα άλλα όνειρα

Την 1η Οκτωβρίου η NASA θα γιορτάσει τα 60ά γενέθλιά της. «Πέρα από τις επιστημονικές κατακτήσεις, η NASA “έφερε” το Διάστημα στη Γη. Εκανε απτό κάτι που φαινόταν άπιαστο. Εδωσε στους ανθρώπους την ευκαιρία να ονειρεύονται, με την πεποίθηση ότι τίποτα δεν είναι ακατόρθωτο», λέει ο Ιωάννης Μπαζιώτης. Ο ίδιος, επιλέγοντας να μείνει στην Ελλάδα, κυνηγάει κι άλλα όνειρα. «Θα ήθελα να δημιουργήσω στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο ένα πλανητικό εργαστήριο ισάξιο με τα αντίστοιχα αμερικανικά και ευρωπαϊκά. Η αρχή έχει γίνει. Χάρη σε μια δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, το Εργαστήριο Ορυκτολογίας-Γεωλογίας απέκτησε πριν από λίγο καιρό τον μοναδικό στην Ελλάδα ηλεκτρονικό μικροαναλυτή». Του ζητώ και ένα σχόλιο για την αξιοκρατία της NASA. «Αναμενόμενη δεν είναι; Κανείς δεν θα ρισκάρει την αποτυχία μιας αποστολής για οποιονδήποτε λόγο. “Βύσματα” στη NASA δεν περνάνε…».

Η συνάντηση

Το βεβαρημένο πρόγραμμά του, ενόψει μάλιστα ενός ταξιδιού στο εσωτερικό για να συμμετάσχει σε κάποιο συνέδριο, δεν μας άφηνε και πολλά περιθώρια. Ετσι, το γεύμα έγινε… πρόγευμα, πολύ νωρίς το πρωί, σε καφετέρια του Κεραμεικού. Συνοδεύσαμε τους καφέδες μας με τοστ.

Oι σταθμοί του

1980

Γεννιέται στην Αθήνα.

2002

Πτυχίο, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τμήμα Γεωλογίας.

2008

Διδακτορικό, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σχολή Μηχανικών Μεταλλείων Μεταλλουργών.

2008

Βραβείο Κτενά από την Ακαδημία Αθηνών.

2009-2010

Μεταδιδακτορικός ερευνητής, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Σχολή Μηχανικών Μεταλλείων Μεταλλουργών.

2012

Μεταδιδακτορικός ερευνητής/Visiting Professor, University of Tennessee – Knoxville.

2013-2014

Μεταδιδακτορικός ερευνητής: University of Perugia – Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης – University of Vienna.

2016

NASA, Αξιολογητής Ερευνητικών Μεταδιδακτορικών Προγραμμάτων.

2016

Επίκουρος καθηγητής, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών – Τμήμα Αξιοποίησης Φυσικών Πόρων και Γεωργικής Μηχανικής.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή