Κλασικές σπουδές, Παιδεία και «μπαλώματα»

Κλασικές σπουδές, Παιδεία και «μπαλώματα»

3' 27" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Είναι κοινή διαπίστωση ότι η χώρα χρειάζεται μια βαθιά μεταρρύθμιση στο εκπαιδευτικό της σύστημα και στις τρεις βαθμίδες του, ξεκινώντας από το δημοτικό. Τα μέτρα που εξήγγειλε ο υπουργός Παιδείας δεν συνιστούν μεταρρύθμιση. Δεν υπάρχει σχεδιασμός, ένας σαφής προσανατολισμός, μια συνολική στοχοθεσία. Μάλιστα, κάποια από τα μέτρα αποτελούν απλά μπαλώματα σ’ ένα φθαρμένο ένδυμα ή και πισωγύρισμα. Τα μαθήματα περιορίζονται, αλλά διατηρείται ως υποχρεωτικό μάθημα τα Θρησκευτικά και όχι η Ιστορία, ενώ οι μαθητές δεν διδάσκονται τον ευρωπαϊκό πολιτισμό και τα σύγχρονα φιλοσοφικά και λογοτεχνικά ρεύματα.

Στο απολυτήριο θα προσμετρείται ο προφορικός βαθμός αυξάνοντας την πίεση των γονέων στους καθηγητές για το άριστα, ενώ κινδυνεύει το αδιάβλητο της εξεταστικής διαδικασίας καθώς τα θέματα των ενδοσχολικών εξετάσεων θα μπαίνουν από τους καθηγητές που διδάσκουν τα μαθήματα ανά δήμο ή νομό. Η επιλογή θα γίνεται με κλήρωση και όχι από τράπεζα θεμάτων. Οι σχολές που θα δέχονται φοιτητές χωρίς εξετάσεις θα υποβαθμιστούν, ενώ για άλλη μία φορά η σημασία της επαγγελματικής εκπαίδευσης και ειδίκευσης παραγνωρίζεται.

Οι αλλαγές που σχεδιάζονται στο μάθημα της Ιστορίας είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, γιατί, όπως σωστά δήλωσε πρόσφατα ο υπουργός Παιδείας, οι μαθητές πρέπει να απαλλαγούν από τη γεγονοτολογία και να αποκτήσουν συνείδηση της ιστορικότητας, των διαφορετικών ερμηνειών ενός γεγονότος βασισμένων στη μελέτη των πηγών. Αντίθετα, η κατάργηση των Λατινικών αποτελεί σοβαρότατο σφάλμα, καθώς τα Λατινικά δεν είναι «μονοσήμαντο» μάθημα, αλλά αποτελούν τη βάση ενός μεγάλου πολιτισμού με σημαντικές αναφορές στη σύγχρονη εποχή (κυρίως στο δίκαιο και στη διοίκηση) και στη μήτρα των δυτικοευρωπαϊκών γλωσσών. Αυτό που χρειαζόταν να γίνει ήταν αλλαγή στον τρόπο διδασκαλίας του μαθήματος.

Η σημασία των ανθρωπιστικών σπουδών είναι αδιαμφισβήτητη. Οι σπουδές αυτές προάγουν την κριτική σκέψη και τη φαντασία, ενισχύουν τη δημιουργικότητα και την ικανότητα για ανάλυση και σύνθεση, βοηθούν στην ορθή διατύπωση των επιχειρημάτων, ωθούν στη διατύπωση ερωτήσεων και στην αμφισβήτηση αυθεντιών, καλλιεργούν την αισθητική. Ολα αυτά είναι μόνιμα εφόδια ζωής είτε πρόκειται να ασκήσουμε ένα απλό επάγγελμα είτε να ανοίξουμε νέους δρόμους στις επιστήμες και στις τέχνες. Το περιβάλλον της παγκοσμιοποίησης και των υψηλών τεχνολογιών δεν ακυρώνει τον καίριο ρόλο των ανθρωπιστικών σπουδών, ιδιαίτερα των κλασικών σπουδών.

Αναφορικά με τα αρχαία ελληνικά και τα λατινικά, η γραμματική και το συντακτικό τους, που τόσο έχουν κατηγορηθεί τα τελευταία χρόνια, αποτελούν τον σκελετό της γλωσσικής μας ύπαρξης, μας συγκροτούν και μας ταυτοποιούν. Η γλώσσα είναι οι ρίζες μας, τα θεμέλιά μας, η πατρίδα μας, εκεί κάνουμε τα πρώτα μας βήματα. Η δομή και το περιεχόμενό της συνυφαίνονται και ενισχύουν το ένα το άλλο. Για τη γλώσσα μάς μιλάει ο Καβάφης όταν λέει με περηφάνια ότι «ως μέσα στην Βακτριανή την πήγαμεν, ώς τους Ινδούς».

Ομως υπάρχει κάτι πιο σημαντικό, στο οποίο πρέπει να εστιάσουμε. Οι ανθρωπιστικές σπουδές αναπτύχθηκαν και ήκμασαν στον τόπο μας. Μπορεί σήμερα να μην έχουν κάποια ξεχωριστή αίγλη για τον μέσο Ευρωπαίο, δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και για την κοινωνική ελίτ των αντίστοιχων χωρών. Η ευρωπαϊκή παράδοση καλλιέργειας των αρχαίων ελληνικών και των λατινικών συνεχίζει σε σημαντικό βαθμό να υπάρχει. Αντίστοιχες έδρες στα ευρωπαϊκά αλλά και στα αμερικανικά πανεπιστήμια συνεχίζουν να υπάρχουν. Πολλά στελέχη του κρατικού μηχανισμού των ανεπτυγμένων χωρών της Δύσης έχουν κλασική μόρφωση. Οι σπουδές αυτές μας δίνουν ένα τεράστιο συνειρμικό πλεονέκτημα. Οπως ακριβώς οι φωτογραφικές μηχανές παραπέμπουν στην Ιαπωνία, έτσι και οι ανθρωπιστικές σπουδές θα μπορούσαν να παραπέμπουν στην Ελλάδα. Με ανυπολόγιστα οικονομικά-τουριστικά, πολιτισμικά και πολιτικά οφέλη.

Στη χώρα μας κάποια δειλά βήματα έχουν ήδη γίνει με την ίδρυση διακρατικών ινστιτούτων και οργανισμών για τις κλασικές σπουδές και τις ανταλλαγές φοιτητών με χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία και με τον αραβικό κόσμο. Επίσης στην Αθήνα, στους Δελφούς, στην Ολυμπία λειτουργούν σχολές-κέντρα, στα οποία ξένοι φοιτητές, κυρίως Αμερικανοί, έρχονται να διδαχθούν από Ελληνες και ξένους καθηγητές Αρχαία Ελληνικά, Λατινικά και Ιστορία, προκειμένου να συμπληρώσουν τις κλασικές σπουδές τους. Ομως παρατηρείται το παράδοξο, ενώ ο κόσμος αναγνωρίζει, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, στο ένα ή στο άλλο επίπεδο, το μεγαλείο και τη σημασία των ανθρωπιστικών σπουδών, στη χώρα που αυτές γεννήθηκαν να βρίσκονται στο περιθώριο και να βιώνουν μια διαρκή υποβάθμιση.

* Ο κ. Γιάννης Σακκάς είναι καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και μέλος του Ακαδημαϊκού Συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Kολεγίου Αμυνας και Ασφάλειας στις Bρυξέλλες.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή