«…Αντρες εμείς δεν εμαρτυρούμε»

«…Αντρες εμείς δεν εμαρτυρούμε»

3' 24" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Εδώ πιο πέρα στο σπίτι μας απέξω είχαν όλες τις γυναίκες εκεί, ήταν με τα πολεμοφόδια με τ’ αυτά να σκοτώσουνε αν δεν θέλαν να πουν οι γυναίκες πού ’ναι οι άντρες και πού ’ναι τα τουφέκια τωνε. Αλλά δεν μίλησε καμιά, δεν είπε τίποτα. Είπανε ότι “όπλα εμείς δεν έχουμε και άντρες δεν εμαρτυρούμε και να μας εσκοτώσετε, τίποτα δεν θα πούμε”. Υστερα τώρα δα μας εκάψανε», αφηγείται η 86χρονη Πηνελόπη Κωστάκη-Γρυντάκη από την Καλή Συκιά Ρεθύμνου στο ντοκιμαντέρ «Τα αλησμόνητα», που συνυπογράφει η Γερμανίδα σκηνοθέτρια Μπάρμπαρα Ενγκλερτ με την κόρη της, Λέονι. «Οι άντρες ελείπανε όλοι βέβαια, ήταν από κείνη τη μεριά από κείνο το βουνό πίσω ήτονε οι άντρες. Ενώ προβάλαν όμως κι εδώ, όλοι εθωρούσαν ότι το χωριό καίγεται αλλά άμα θέλανε να ’ρθουνε, να τους σκοτώσουνε. Βέβαια. Και δεν εσίμωσε κανείς».

Ιστορίες βαρβαρότητας, καταστροφής, αλλά και ανιδιοτέλειας, γενναιότητας, αυτοθυσίας έρχονται στο φως για πρώτη φορά χάρη στην προσπάθεια των δύο δημιουργών, που σε διάστημα περίπου δύο ετών περιπλανήθηκαν στα χωριά της Κρήτης και πήραν συνεντεύξεις από επιζήσασες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, προκειμένου να αφηγηθούν ιστορίες της Κατοχής και της Αντίστασης μέσα από την οπτική γωνία των γυναικών.

Το ντοκιμαντέρ «Τα αλησμόνητα» έκανε πρεμιέρα τον περασμένο Ιανουάριο στη Γερμανία όπου ενθουσίασε αλλά και σόκαρε τους θεατές, οι περισσότεροι εκ των οποίων δεν είχαν ιδέα για τα εγκλήματα της Βέρμαχτ στην Ελλάδα. Αυτή τη στιγμή το φιλμ παρουσιάζεται σε πόλεις και μαρτυρικά χωριά της Κρήτης υπό τη μορφή περφόρμανς, η οποία περιλαμβάνει ζωντανή απαγγελία αποσπασμάτων του ποιήματος «Κατάσταση Πολιορκίας» της Ρένας Χατζηδάκη.

«Βρισκόμουν στην Κρήτη και ζήτησα από μία ηλικιωμένη γυναίκα να τη φωτογραφίσω. Εκείνη μου μίλησε για όσα είχαν κάνει οι Γερμανοί εκεί στη διάρκεια της Κατοχής», είπε στην «Κ» η Μπάρμπαρα Ενγκλερτ, που παλαιότερα είχε παρουσιάσει μία κινηματογραφική εγκατάσταση για τις γυναίκες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου στη Γερμανία. Επιστρέφοντας στη Φρανκφούρτη αναζήτησε την αλήθεια στα αρχεία του γερμανικού στρατού και συνειδητοποίησε ότι, παρότι η συμβολή των γυναικών στην αντίσταση ήταν καθοριστική, είχαν αγνοηθεί σχεδόν απόλυτα από τους ιστορικούς. Αποφάσισε τότε να γυρίσει στην Κρήτη για να συγκεντρώσει πραγματικές μαρτυρίες και, ακολουθώντας το παράδειγμα της κόρης της, η οποία είχε ζήσει στην Κρήτη ως φοιτήτρια, άρχισε να μαθαίνει ελληνικά.

Ωστόσο, για να υλοποιήσουν το φιλόδοξο εγχείρημά τους έπρεπε πρώτα να υπερβούν την καχυποψία, με την οποία τις αντιμετώπισαν και στις δύο χώρες. Στην Ελλάδα, ήταν αναγκασμένες να εξηγήσουν γιατί δύο Γερμανίδες ενδιαφέρονταν τόσο για την Αντίσταση, αλλά και να εξηγήσουν ότι δεν προέρχονταν από τον χώρο της επιστημονικής έρευνας. «Ορισμένες από τις γυναίκες ανησυχούσαν για το τι θα σκεφθούν οι άνδρες. Τους εξηγήσαμε ότι δεν είμαστε ιστορικοί, αλλά καλλιτέχνες, και ότι θέλαμε απλώς να αφηγηθούμε το παρελθόν μέσα από μία εναλλακτική οπτική γωνία.

Σε αυτό βοήθησε και η απόφασή μας να αναβιώσουμε τα γεγονότα των αφηγήσεων, κινηματογραφώντας σκηνές κουκλοθεάτρου στα μέρη όπου συνέβησαν». Τις κούκλες δημιούργησε η ομάδα κουκλοθεάτρου «Φύρδην Μίγδην» των Ζωής Βλάσση και Νατάσσας Ταπάκη από το Ρέθυμνο, ενώ οι σκηνοθέτριες συνεργάστηκαν, επίσης, με την τοπική κολεκτίβα φωτογράφων και εικονοληπτών Obscura Lab. Σύντομα, μητέρα και κόρη έγιναν αποδεκτές από την τοπική κοινωνία και δεκάδες ηλικιωμένες Κρητικές ήταν πρόθυμες να τους εξιστορήσουν τις αναμνήσεις τους.

Αντίστοιχα, στη Γερμανία, δυσκολεύτηκαν να βρουν χρηματοδότηση, καθώς τα ζητήματα, με τα οποία καταπιάνονται προκαλούν αμηχανία, αν όχι ενόχληση, σε αρκετούς Γερμανούς. «Είναι πολύ δύσκολο να βρεις χρηματοδότη, γιατί θεωρείται ότι ασκείς κριτική στον γερμανικό στρατό. Επίσης λάβαμε πολλά emails, τα οποία υπερασπίζονταν, για παράδειγμα, τους “καημένους τους αλεξιπτωτιστές”. Και σίγουρα οι περισσότεροι Γερμανοί δεν έχουν ιδέα τι είχε συμβεί στη διάρκεια του Πολέμου στα μέρη όπου τώρα συρρέουν για διακοπές».

Η Μπάρμπαρα Ενγκλερτ ελπίζει πως το φιλμ θα συμβάλει στη βελτίωση της εικόνας της Ελλάδας, που για μια μερίδα της γερμανικής κοινής γνώμης εξακολουθεί να αποτελεί τον αδύναμο κρίκο της Ε.Ε. «Η Γερμανία προκάλεσε τεράστιες καταστροφές στην Ελλάδα. Ναι έχασε τον Πόλεμο, όμως είναι μία πλούσια χώρα και είναι αδιανόητο το ότι οι Ελληνες έρχονται σήμερα στη Γερμανία ως μετανάστες».

​​Το ντοκιμαντέρ-περφόρμανς «Αλησμόνητα» προβάλλεται στις 23/9 στα Ανώγεια (πλατεία Αρμί, 9 μ.μ.), στις 26/9 στην Καλή Συκιά (Αίθουσα του Συλλόγου, 12 μεσ.) και στις 28/9 στα Χανιά (Πνευματικό Κέντρο 8 μ.μ.).

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή