Πεθαίνει η Δημοκρατία;

3' 30" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Λουκάς Τσούκαλης*: Χωρίς λύσεις, χάνουμε τη μάχη

​​Πολλαπλασιάζονται τα σημάδια μιας πολύπλευρης κρίσης στις δημοκρατίες του δυτικού κόσμου. Κοινωνίες σπασμένες σε κομμάτια που δύσκολα επικοινωνούν μεταξύ τους, απαξίωση των παραδοσιακών κομμάτων και ηγεσιών που κρατούσαν τις τύχες των χωρών στα χέρια τους επί πολλές δεκαετίες, άνοδος των δημαγωγών που προτείνουν εύκολες και ανώδυνες λύσεις σε σύνθετα προβλήματα αλλά κυρίως που επενδύουν στην έλλειψη ανοχής του Αλλου και της διαφορετικής άποψης.

Στις περισσότερες χώρες, οι αντιδημοκρατικές τάσεις παραμένουν ακόμη μειοψηφικά ρεύματα στην κοινωνία. Σε αρκετές όμως, οι εκπρόσωποί τους βρίσκονται ήδη στην εξουσία. Και πώς να χαρακτηρίσει κανείς το φαινόμενο Τραμπ στις ΗΠΑ, ή την εντυπωσιακή πολιτική κατρακύλα στη Βρετανία με καταλύτη το Brexit; Συμβαίνουν πλέον και στις καλύτερες οικογένειες.

Πρέπει να πολεμήσουμε τους δημαγωγούς με όλα τα δημοκρατικά μέσα που διαθέτουμε. Αλλά πρώτα από όλα, πρέπει να καταλάβουμε γιατί υπάρχει τόση οργή και αγανάκτηση σε μεγάλα στρώματα των κοινωνιών μας. Δεν φυτρώνουν οι δημαγωγοί από το πουθενά. Βρίσκουν το έδαφος πρόσφορο και μεγαλώνουν.

Στις ανεπτυγμένες χώρες, η παγκοσμιοποίηση, σε συνδυασμό με την τεχνολογική επανάσταση, τα τελευταία τριάντα χρόνια αύξησε πολύ τις ανισότητες εντός των περισσοτέρων χωρών και τραυμάτισε την κοινωνική συνοχή. Και ήρθε μετά η μεγάλη κρίση, με το σπάσιμο της χρηματοπιστωτικής φούσκας, και ο τρόπος που διαχειρίστηκαν οι πολιτικές ηγεσίες, διακομματικά στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτήν την κρίση, για να χειροτερέψει τα πράγματα ακόμη περισσότερο. Οσοι πίστεψαν ότι η μεγαλύτερη οικονομική κρίση από το 1929 δεν θα είχε βαθιές και μακροπρόθεσμες πολιτικές επιπτώσεις, ήταν το λιγότερο αφελείς. Σε όλα αυτά, προστέθηκε η μεταναστευτική πίεση των τελευταίων χρόνων σε κοινωνίες που αγγίζουν πλέον επικίνδυνα τα όρια ανοχής τους. Ακόμη και η Σουηδία κατέληξε να έχει σοβαρό πρόβλημα.

Αν δεν μπορέσουμε να προτείνουμε ουσιαστικές λύσεις στα προβλήματα αυτά, κινδυνεύουμε να χάσουμε τη μάχη. Μέχρι να καταλάβουν οι πολλοί ότι οι δημαγωγοί τούς κοροϊδεύουν, θα είναι πιθανόν αργά. Και αν τα παραπάνω σας θυμίζουν, με τις δικές μας προφανώς ιδιαιτερότητες, τις αποτυχίες του μεταπολιτευτικού συστήματος εξουσίας στη χώρα μας, δεν θα κάνετε λάθος.

* Ο κ. Λουκάς Τσούκαλης είναι πρόεδρος του ΕΛΙΑΜΕΠ.

Κισόρ Μαμπουμπάνι*: Αναβίωση στην Ανατολή

Η​​ δημοκρατία είναι μία βιομηχανία στην ανατολή της, όχι στη δύση της. Οταν το είπα αυτό την περασμένη Δευτέρα στο Athens Democracy Forum, πολλοί Δυτικοί αντέδρασαν με έντονη δυσπιστία. Πώς θα μπορούσε να ισχύει κάτι τέτοιο; Τόσο η Πολωνία όσο και η Ουγγαρία έχουν οπισθοδρομήσει, εκλέγοντας ακροδεξιές κυβερνήσεις.

Σε πολλά κράτη-μέλη της Ε.Ε., η Ακροδεξιά έχει μετατρέψει την ξενοφοβία και την έλλειψη ανεκτικότητας απέναντι στους μετανάστες σε σεβαστή θέση. Ακόμα και οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν χάσει τη δημοκρατική τους αίγλη με την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ.

Κι όμως – περισσότεροι άνθρωποι ζουν σήμερα σε δημοκρατικές κοινωνίες από ποτέ άλλοτε. Τρεις από τις πολυπληθέστερες χώρες στην Ασία, η Ινδία (πληθυσμός 1,35 δισεκατομμύριο), η Ινδονησία (266 εκατομμύρια) και το Μπανγκλαντές (166 εκατομμύρια), είναι ακμάζουσες δημοκρατίες. Στις πρόσφατες εκλογές στη Μαλαισία, το κυβερνών κόμμα, που ήταν στην εξουσία από το 1967, ηττήθηκε. Ακόμα και σε ασιατικές χώρες όπου ο στρατός παραμένει ισχυρός, όπως το Πακιστάν και η Ταϊλάνδη, αναγνωρίζεται ότι πρέπει να επιτρέπεται στον λαό να εκφράζει τη βούλησή του μέσω εκλογών. Τόσο στην Ασία όσο και στην Αφρική, η εποχή των στρατιωτικών καθεστώτων και των διά βίου δικτατόρων βρίσκεται στο τέλος της.

Φυσικά, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την ύφεση της δημοκρατίας στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Για να την αντιμετωπίσουμε, πρέπει να καταπιαστούμε με τα βασικά αίτια που την προκάλεσαν. Στην Ευρώπη, η άνοδος της Ακροδεξιάς πηγάζει από τον φόβο μαζικής εισροής μεταναστών. Θα ήταν συνεπώς σώφρον εκ μέρους της Ε.Ε. να προτείνει μία «στρατηγική παύση» στη μετανάστευση. Ισως ο καλύτερος τρόπος να διασωθεί ο φιλελευθερισμός της Ευρώπης να είναι μία προσωρινή αντιφιλελεύθερη λύση.

Το αμερικανικό πρόβλημα ενδέχεται να είναι βαθύτερο. Ο Μάρτιν Γκίλενς του Princeton και ο Γκόρντον Φούλτσερ του Northwestern έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι ΗΠΑ έχουν μετατραπεί σε πλουτοκρατία, όπου στην κατάρτιση πολιτικής «κυριαρχούν ισχυρές οργανώσεις των επιχειρήσεων και ένας μικρός αριθμός εύπορων Αμερικανών». Δεν είναι σοφή αυτή η υπερσυσσώρευση πολιτικής επιρροής. Το πλουσιότερο 1% πρέπει να επιστρέψει την κυριαρχία στον λαό και να εργαστεί για τη μείωση της ανισότητας. Μόνο έτσι θα ξαναγίνουν οι ΗΠΑ η «λαμπερή πόλη στον λόφο».

* Ο κ. Κισόρ Μαμπουμπάνι είναι καθηγητής Πρακτικής της Δημόσιας Πολιτικής στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Σιγκαπούρης.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή