Δεν υπάρχει κομψός τρόπος για να το πει κάποιος. Οπως κι αν το πει κανείς, ακούγεται σκληρό: Ο Τσακαλώτος έχει δίκιο. Οι παλαιοί συνταξιούχοι «εξέρχονται» σταδιακά «του ασφαλιστικού συστήματος». Οποιος εγκαλεί την κυβέρνηση για έλλειψη κομψότητας, σε αυτή τη στοιχειώδη βιολογική διαπίστωση, μπορεί να κατηγορηθεί για αντιδαρβινικό λαϊκισμό.
Ο Τσακαλώτος θα είχε περισσότερο δίκιο αν στο ασφαλιστικό μας σύστημα ο «παλαιός» ήταν ταυτόχρονα και γηραιός συνταξιούχος. Θα είχε περισσότερο δίκιο αν η κυβέρνηση επιδείκνυε τον ίδιο ωμό ρεαλισμό συνολικά για τη δημογραφική απειλή.
Οσοι ασχολούνται ακόμη με την Ελλάδα λαμβάνουν τον δημογραφικό μαρασμό ως πολύ σημαντική παράμετρο για τις προγνώσεις τους – καμία από τις οποίες δεν προβλέπει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Το ελατήριο παραμένει μπλοκαρισμένο αμφίπλευρα: και από την εξωτερική δυσπιστία· και από την εσωτερική παραίτηση.
Κανένα από αυτά τα δύο μεγέθη δεν είναι οικονομικό. Αμφότερα συνιστούν αυτό που περιγράφεται ως «ρίσκο» της χώρας. Ετσι μοιάζει, απολύτως συμμετρικά, να κλείνει ο συριζαϊκός κύκλος: Το 2015 ήταν η αβεβαιότητα που προκαλούσε η επερχόμενη εξουσία. Τώρα η αβεβαιότητα είναι εμπεδωμένη – καλλιεργημένη από μία δεκαετία υποτροπών.
Αντανάκλαση αυτής της καχυποψίας είναι και η μονοπώληση της προεκλογικής συζήτησης από δύο θέματα αγκυρωμένα στο παρελθόν: τη διατήρηση ορισμένων συντάξεων – όσων εκδόθηκαν προ του κατρουγκάλειου νόμου– και του Μακεδονικού: ενός προβλήματος που έμεινε στοιχειωμένο από τον εικοστό αιώνα σε κάποιο ράφι της εξωτερικής πολιτικής.
Στον κυβερνητικό λόγο δεν υπάρχει τίποτε που να στοχεύει, έστω, να δικαιολογήσει μια δεύτερη συριζαϊκή διακυβέρνηση. Τίποτε εκτός από τη λογική του αντιδεξιού μετώπου – που, επίσης, είναι προϊόν βιαστικής αποψύξεως. Οι ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ διανύουν τους τελευταίους μήνες τους αφιερωμένοι στην ενορχήστρωση του διαζυγίου τους. Στο να σκηνοθετήσουν μια εκλογικά εμπορεύσιμη πτώση.
Η υπουργική ανορεξία του Τσακαλώτου –συνδυασμένη με τη συμμετοχή του στην αναθέρμανση των ενδοσυριζαϊκών ζυμώσεων– είναι κομμάτι της ίδιας προγύμνασης για την έξοδο. Ούτως ή άλλως, η έξοδος, όπως προδιαγράφεται, θα απαιτήσει πολιτικές δεξιότητες άγνωστες στον Τσακαλώτο – δεξιότητες που ήδη επιστρατεύονται στα πεδία των μέσων ενημέρωσης και της Δικαιοσύνης.
Η εικόνα, πάντως, του Ελληνα υπουργού Οικονομικών να απευθύνεται σε δυνητικούς επενδυτές «πουλώντας» τους το προσδόκιμο θανάτου των συνταξιούχων είναι ανηλεώς ενδεικτική της αδυναμίας της χώρας να καταστρώσει και να διαφημίσει ένα μέλλον. Πολλοί θυμήθηκαν τον Κέινς, που έλεγε ότι «μακροπρόθεσμα» είμαστε όλοι νεκροί. Εμείς επενδύουμε στο «βραχυπρόθεσμα».