Ο τρόπος με τον οποίο διατυπώνεται η ερώτηση έχει ιδιαίτερη σημασία στις έρευνες όσων πιστεύουμε (δείτε σχετικά «Η μέτρηση της κοινής γνώμης» από τον Γ. Σιάκα στη σειρά «Μικρές Εισαγωγές» των εκδόσεων Παπαδόπουλος). «Στην καθημερινή ζωή εμφανίζονται καταστάσεις σύγκρουσης στις οποίες είμαστε υποχρεωμένοι παρά τη θέλησή μας να πάρουμε θέση. Τι είναι για εσάς πιο σημαντικό ώστε να καθορίσει τη στάση σας σε περίπτωση σύγκρουσης;» είναι μία από τις ερωτήσεις της νέας μεγάλης έρευνας του οργανισμού διαΝΕΟσις για τις μεγάλες αξίες στη ζωή μας.
Μεταξύ των απαντήσεων υπάρχουν οι αυτονόητες: «Προσήλωση στην οικογένεια» (76%) και «Αφοσίωση στα παιδιά» (54%) αποτελούν τις πρώτες επιλογές μας. Τρίτο στη σειρά των προτεραιοτήτων που θέτουμε σε περίπτωση σύγκρουσης, είναι «Η προάσπιση του συμφέροντός μας»: το 35% κάνει αυτή την επιλογή με το ποσοστό να ανέρχεται σε 40,5% στις ηλικίες 18-29 ετών, ενώ το συμφέρον είναι η πρώτη επιλογή για το 26% όσων ξεπερνούν το εξηκοστό τους έτος.
Το «συμφέρον» είναι σημαντικό κατά 39% μεταξύ όσων έχουν υψηλή εκπαίδευση (μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών), ενώ το ποσοστό είναι χαμηλότερο, μόλις 30%, μεταξύ όσων σταμάτησαν μετά το Δημοτικό (πρωτοβάθμια εκπαίδευση). Οπως είναι λογικό, στην «εργατική τάξη» το «συμφέρον» είναι σημαντικό κατά 38%, ενώ στο εύπορο τμήμα του πληθυσμού μειώνεται σε 28%.
Η πραγματική έκπληξη βρίσκεται σε μια άλλη απάντηση. Πόσοι από εμάς δίνουμε προτεραιότητα (σε κατάσταση σύγκρουσης να υπενθυμίσω) στη «συμμόρφωση με τον νόμο»; Μόλις το 14,3%, ποσοστό που μειώνεται σε 9,7% μεταξύ των νεοτέρων (18-29 ετών), ανεβαίνει σε 30% για το ανώτατο επίπεδο εκπαίδευσης, ενώ το χαμηλότερο ποσοστό νομοταγών από πεποίθηση (7,5%) καταγράφεται στο τμήμα του πληθυσμού που ονομάστηκε «εργατική τάξη» και περιλαμβάνει το χαμηλό (όχι όμως το χαμηλότερο) εισοδηματικό στρώμα.
Σας αφήνω να αποκομίσετε τα συμπεράσματά σας προτού συνεχίσετε με τα εξίσου διαφωτιστικά. Πόσοι από εμάς πιστεύουν ότι σε περίπτωση σύγκρουσης πρέπει να υπερέχει «Η προστασία του αδυνάτου»; Ενας στους πέντε (19,7%). Πολύ λίγοι; Βεβαίως. Η αναγόρευση αυτής της «αξίας», που υποτίθεται ότι αποτελεί συνεκτικό στοιχείο των κοινωνιών μας, σε υψηλή θέση, εμποδίζεται από εκείνους που, λογικά, ενδιαφέρει περισσότερο! Πράγματι, μόλις το 14% μεταξύ όσων είναι 60 ετών ή μεγαλύτεροι, μόνον το 12,8% των συνταξιούχων και μόνον το 15,5% της «κατώτερης (εισοδηματικά) τάξης» πιστεύει στην κοινωνική αλληλεγγύη! Είμαστε, ως χώρα, μια (καθόλου) ωραία κατάσταση.