Αυτό το Σαββατοκύριακο η Θεσσαλονίκη γιορτάζει τα εκατό χρόνια από τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, μιας σύγκρουσης που ανάγκασε την Ελλάδα –με τίμημα τον εθνικό διχασμό– να πάρει θέση ως προς ποια πλευρά υποστήριζε. Ο πόλεμος ανέδειξε τον πρωταγωνιστικό ρόλο της πόλης στα Βαλκάνια. Τώρα, η Θεσσαλονίκη βρίσκεται πάλι σε θέση να παίξει σοβαρό ρόλο σε μια περιοχή που βρίσκεται στα πρόθυρα σημαντικών εξελίξεων.
Το σημερινό δημοψήφισμα στην Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας μπορεί να είναι άμεσος καταλύτης για αλλαγές. Εάν η πλειοψηφία εγκρίνει τη συμφωνία των Πρεσπών, θα ανοίξει ο δρόμος για τη γειτονική μας χώρα να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ και αργότερα στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Αυτό θα έχει περαιτέρω επίδραση στα Βαλκάνια, με τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. να έχουν δείξει ζωηρό ενδιαφέρον για την επικύρωση της συμφωνίας. Η εντυπωσιακή παρουσία των ΗΠΑ στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης είναι, επίσης, ενδεικτική της αναζωπύρωσης του ενδιαφέροντός τους για την πόλη και την περιοχή, και η ελληνική κυβέρνηση φέρεται αποφασισμένη να συνεργαστεί μαζί τους.
Η πρόσφατη ένταση μεταξύ Αθήνας και Μόσχας, με την Ελλάδα να κατηγορεί Ρώσους διπλωμάτες ότι προσπάθησαν να επηρεάσουν την κοινή γνώμη στην Ελλάδα εναντίον του συμβιβασμού με τα Σκόπια, υποδεικνύει μια νέα σχέση μεταξύ των δύο παραδοσιακών φίλων. Βεβαίως, το πλέγμα σχέσεων είναι πολύπλοκο και δεν περιορίζεται σε αυτό το επεισόδιο. Παρότι η Ρωσία λέει ότι δεν στηρίζει ούτε τη μία ούτε την άλλη πλευρά στο δημοψήφισμα στην ΠΓΔΜ, η Μόσχα είναι εναντίον της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ στην περιοχή και ο πρωθυπουργός της ΠΓΔΜ καταγγέλλει φιλορωσικά συμφέροντα με έδρα τη Θεσσαλονίκη για ανάμειξη στην εκστρατεία εναντίον της συμφωνίας των Πρεσπών. Επίσης, η περίεργη υπόθεση ενός Ρώσου που καταζητείται από τις ΗΠΑ για ανάμειξη σε υπόθεση απάτης με bitcoin και ο οποίος συνελήφθη στη Βόρεια Ελλάδα πέρυσι, δείχνει πόσο μπερδεμένα είναι όλα: πρώτα, δικαστήριο δέχθηκε το αίτημα των ΗΠΑ για την έκδοση του Αλεξάντερ Βίνικ. Μετά, άλλο δικαστήριο αποφάσισε την έκδοσή του στη Γαλλία. Μετά, πάλι, αποφασίστηκε η επιστροφή του στη Ρωσία. Εάν υπολογίσουμε και τη διακοπή σχέσεων μεταξύ της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ρωσίας και του Οικουμενικού Πατριαρχείου, με αφορμή το αίτημα της Ουκρανικής Εκκλησίας για αυτονομία, αλλά και λόγω της προσπάθειας της Μόσχας να υπονομεύσει την κυριαρχία του Οικουμενικού Πατριαρχείου, τότε υπάρχει περιθώριο για περισσότερες δυσκολίες μεταξύ Ελλάδας και Ρωσίας.
Η Τουρκία μπορεί να είναι απρόβλεπτος παράγοντας στην περιοχή. Είναι προφανές ότι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει ενοχλήσει τους συμμάχους στην Ουάσιγκτον, στο Βερολίνο και αλλού. Αυτό ενισχύει τη θέση της Ελλάδας, αλλά δεν σημαίνει ότι η Αμερική ή η Ε.Ε. θέλουν να ξεγράψουν την Τουρκία. Οσο η τουρκική οικονομία αντιμετωπίζει ολοένα μεγαλύτερες δυσκολίες, όσο ο Βλαντιμίρ Πούτιν δείχνει ότι δεν λογαριάζει τον Ερντογάν όσο ο δεύτερος θα ήθελε, τόσο ο Τούρκος πρόεδρος θα αναγκαστεί να βρει τρόπο να προσεγγίσει τους Αμερικανούς και τους Γερμανούς. Η επίσημη επίσκεψη του Ερντογάν στη Γερμανία την Παρασκευή και χθες δείχνει ότι παρ’ όλη την ένταση μεταξύ των δύο χωρών, και παρά το γεγονός ότι η Τουρκία κρατεί φυλακισμένους Γερμανούς πολίτες, τα αμοιβαία συμφέροντα τους κρατούν σε μιαν ισορροπία. Μια λιγότερο αλαζονική συμπεριφορά του Ερντογάν προς την Ουάσιγκτον και το Βερολίνο ίσως μεταφερθεί και στις σχέσεις με την Αθήνα, ανοίγοντας και εδώ προοπτικές. Η πρόσφατη συνάντηση Ερντογάν – Τσίπρα στη Νέα Υόρκη φαίνεται να μην είχε την ένταση προηγούμενων συνομιλιών.
Μετά πολλών χρόνων στασιμότητα, υπάρχει το ενδεχόμενο κάτι να κινείται στην περιοχή μας. Τίποτα δεν είναι σίγουρο, και η ικανότητα της Ελλάδας να αδράξει τις ευκαιρίες εξαρτάται από τις πολιτικές εξελίξεις εντός της χώρας, από την επιτυχή σύμπραξη με άλλες χώρες με βάση τα κοινά συμφέροντα και από τη χάραξη αποτελεσματικής στρατηγικής. Οι προοπτικές υπάρχουν.