Κάθε μεταρρύθμιση έχει πολλούς εχθρούς. Ο χειρότερος είναι μια ερωτησούλα: «Τι θα γίνει αν…» και στη θέση των αποσιωπητικών μπορούμε να βάλουμε κάθε πιθανό ή απίθανο σενάριο. Αυτό, το αιώνιο κόλπο της πρόκλησης φόβου για το μέλλον, χρησιμοποιείται και για την ουσιαστική αποκέντρωση που εισηγήθηκε ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης, να γίνει δηλαδή οικονομικά αυτοτελής η Τοπική Αυτοδιοίκηση, με τη μεταφορά του ΕΝΦΙΑ στους δήμους. Τα «τι θα γίνει αν…» άρχισαν να πέφτουν σαν τη βροχή του προχθεσινού Ζορμπά…
Τι θα γίνει, λοιπόν, αν εκλεγούν κάποιοι δήμαρχοι διεφθαρμένοι; Η απάντηση είναι απλή: θα γίνει κάτι περισσότερο απ’ ό,τι γίνεται όταν κάποιοι υπουργοί είναι διεφθαρμένοι. Κατ’ αρχάς, δεν υπάρχει «νόμος περί ευθύνης δημάρχων», που να παραγράφει αδικήματα σε ένα ή δύο χρόνια. Κατά δεύτερον, οι δήμαρχοι είναι πιο εμφανείς στην κοινωνία όπου εκλέγονται, ενώ οι υπουργοί κρύβουν τις πομπές τους πίσω από απίστευτες μεταμεσονύκτιες τροπολογίες, δυσνόητες υπουργικές αποφάσεις κ.ά.
Διαφθορά υπάρχει και στην Τ.Α. Κολιός και κολιός… Η τοπική διαφθορά όμως δεν τιμωρείται τοπικά όχι επειδή χάνεται σε γραφειοκρατικά γρανάζια, όπως γίνεται στα υπουργεία, αλλά διότι οι πολίτες ποτέ δεν ενδιαφέρονται για τα λεφτά των άλλων. Οταν το κεντρικό κράτος χρηματοδοτεί την Αυτοδιοίκηση πολλοί νιώθουν ότι τα χρήματα είναι κάτι σαν τα κοινοτικά κονδύλια. Δεν τα πληρώνουν άμεσα, δεν τους αφορούν. Οι βαρείς φόροι τους χάνονται σε διάφορα βαρύγδουπα ονόματα, «ΚΑΠ», «Θησέας» κ.λπ. και τρέχα γύρευε τώρα πόσα από τα «χαράτσια» πιάνουν τόπο και πόσα κατασπαταλώνται. Αν όμως πληρώνουν διά κάποιου τέλους τα έξοδα των δήμων, θα σπεύσουν να πιάσουν από το αυτί τον δήμαρχο που δεν κάνει καλή χρήση των χρημάτων τους. Να σημειώσουμε, δε, πως –σε αντίθεση με τους υπουργούς που σπάνια συναντά κάποιος– οι δήμαρχοι συχνάζουν στις ίδιες καφετέριες με τους δημότες τους.
Η κυρίαρχη αντίληψη περί «μεγαλύτερης διαφθοράς στους δήμους απ’ ό,τι στο κεντρικό κράτος» δεν έχει κάποια στατιστική βάση. Δεν έγινε κάποια μελέτη για να ξέρουμε. Απλώς οι δήμοι είναι πιο διαφανείς στην κοινωνία, απ’ όσο το μαύρο κουτί που λέγεται «κεντρικό κράτος». Γράφαμε και παλιότερα πως ένα από τα βασικά προβλήματα της χώρας είναι ότι πάντα ψάχνουμε ενάρετους και σπανίως κοιτάμε τους θεσμούς, οι οποίοι κάνουν τη διαφορά. Δηλαδή, οι Γερμανοί πολιτικοί ή οι Γάλλοι δήμαρχοι δεν είναι καλύτεροι από τους δικούς μας. Απλώς εκεί υπάρχουν οι θεσμοί, που αναγκάζουν και τους χειρότερους να λειτουργούν καλύτερα. Εχουν παράδοση ελέγχων και ισορροπιών της εξουσίας και έχουν αποκεντρώσει πριν από χρόνια το κράτος, έτσι ώστε να είναι πιο διαφανές και δημοκρατικώς ελεγχόμενο. Ετσι πρόκοψαν αυτοί και πιθανώς να μπορέσουμε κι εμείς…