«Αχίλλειος πτέρνα» της ιταλικής οικονομίας είναι ο τραπεζικός κλάδος. Οχι μόνον επειδή οι ιταλικές τράπεζες διακρατούν μεγάλο όγκο ιταλικού χρέους και κινδυνεύουν να καταρρεύσουν σε περίπτωση κρίσης χρέους στην Ιταλία, αλλά και επειδή αυξάνεται το κόστος του δανεισμού τους.
Οι ιταλικές τράπεζες διακρατούν μεγαλύτερο όγκο χρέους της χώρας συγκριτικά με τις τράπεζες άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Τα ομόλογα του ιταλικού Δημοσίου αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 10% του ενεργητικού τους, όταν στη Γερμανία, για παράδειγμα, το αντίστοιχο ποσοστό δεν υπερβαίνει το 2%. Και βέβαια η Ιταλία έχει δημόσιο χρέος που υπερβαίνει το 130% του ΑΕΠ, ενώ φέτος αναμένεται να φτάσει στο 135% του ΑΕΠ. Σε περίπτωση κρίσης χρέους της Ιταλίας, ο τραπεζικός τομέας της γειτονικής χώρας θα βρεθεί στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Ακόμη και αν δεν φτάσουν τα πράγματα στα άκρα, η διαφαινόμενη μετωπική σύγκρουση ανάμεσα στη Ρώμη και στις Βρυξέλλες πλήττει τις ιταλικές τράπεζες και υπονομεύει τις προσπάθειές τους να ανακάμψουν.
Εχει μεσολαβήσει μια περίοδος στη διάρκεια της οποίας οι ιταλικές τράπεζες διέγραφαν κόκκινα δάνεια και μείωναν σταδιακά τον όγκο αυτών των μη εξυπηρετούμενων πιστώσεων, που βάρυνε τους ισολογισμούς τους. Τώρα, όμως, επιχειρούν να επιστρέψουν στις αγορές και να αρχίσουν να δανείζονται, αλλά βρίσκουν στα ύψη το κόστος δανεισμού. Από τη στιγμή που άρχισε να κλιμακώνεται η αντιπαράθεση με τις Βρυξέλλες, οι αποδόσεις των ομολόγων των ιταλικών τραπεζών εκτινάχθηκαν. Την Πέμπτη έφτασε στο 2,67% η απόδοση ομολόγου με λήξη το 2023, της μεγαλύτερης ιταλικής τράπεζας από πλευράς ενεργητικού, UniCredit. Οταν εξεδόθη στις αρχές του έτους, είχε απόδοση 1%.
Είναι ενδεικτική η περίπτωση της Banca Carige SpA, που αναγκάστηκε πρόσφατα να ακυρώσει προγραμματισμένη δημοπρασία ομολόγων της εξαιτίας των συνθηκών στην αγορά. Μέσα στο καλοκαίρι, άλλωστε, η ΕΚΤ τής επισήμανε ότι είναι οριακή η κεφαλαιακή της επάρκεια και πρέπει να υποβάλει σχέδιο αύξησης κεφαλαίου ή να αναζητήσει εταίρο και να επιδιώξει τη συγχώνευσή της με άλλη τράπεζα.
Αναλόγως, ανοδικά κινείται και το κόστος ασφάλισης έναντι πτώχευσης των ομολόγων ιταλικών τραπεζών. Το κόστος ασφάλισης των ομολόγων τόσο της UniCredit όσο και της Intesa Sanpaolo SpA, δεύτερης σε μέγεθος τράπεζας της Ιταλίας, έχει σχεδόν τριπλασιαστεί από τις αρχές του έτους.
Ολα αυτά συμβαίνουν, όμως, ενώ οι ιταλικές τράπεζες έχουν αυξημένες ανάγκες χρηματοδότησης και μεγάλες υποχρεώσεις. Μεταξύ άλλων οφείλουν να αποπληρώσουν δάνεια συνολικού ύψους περίπου 250 δισ. ευρώ που έχουν λάβει από την ΕΚΤ και τα οποία λήγουν τη διετία 2020-2021. Το αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να περιορίζουν οι ιταλικές τράπεζες δραστικά τις πιστώσεις και να μη στηρίζουν την ανάπτυξη της ιταλικής οικονομίας. Σύμφωνα με στοιχεία της Ενωσης Ιταλικών Τραπεζών, τον Αύγουστο το σύνολο των πιστώσεων προς επιχειρήσεις και καταναλωτές υποχώρησε στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων δύο ετών.
Παρέμβαση Ντράγκι
Τώρα που οι σχέσεις της Ρώμης με την Κομισιόν είναι τεταμένες, ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι επιχείρησε να παρέμβει στο ακανθώδες θέμα του προϋπολογισμού της Ιταλίας. Σύμφωνα με δημοσιεύματα του ιταλικού Τύπου, ο κ. Ντράγκι συναντήθηκε με τον πρόεδρο της Ιταλικής Δημοκρατίας Σέρτζιο Ματαρέλα μέσα στην εβδομάδα για να του επιστήσει την προσοχή σε ό,τι αφορά τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει η αρνητική αντίδραση της αγοράς στον ιταλικό προϋπολογισμό. Ο λόγος είναι, βέβαια, ότι το σχέδιο προϋπολογισμού προβλέπει δημοσιονομικό έλλειμμα 2,4% για το 2019 και σταδιακή μείωσή του από το 2020 και μετά. Σχολιάζοντας τις αντιδράσεις της αγοράς, ο Λουίτζι ντι Μάιο, αντιπρόεδρος της ιταλικής κυβέρνησης, δήλωσε αποφασισμένος να υπερασπισθεί τα συμφέροντα του ιταλικού λαού και να μην υποκύψει στις πιέσεις των αγορών. Ο έτερος αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ματέο Σαλβίνι επανήλθε και επιτέθηκε κατά του προέδρου της Κομισιόν και του επιτρόπου Νομισματικών Υποθέσεων. «Ανθρωποι όπως ο Γιούνκερ και ο Μοσκοβισί έχουν καταστρέψει την Ευρώπη και τη χώρα μας», τόνισε και προσέθεσε ότι πρόθεση της κυβέρνησης είναι να «αλλάξει την Ευρώπη εκ των ένδον».