Σαρλ Αζναβούρ: Ανοιχτός στον χρόνο, ανοιχτός στον χώρο, ανοιχτός στον κόσμο

Σαρλ Αζναβούρ: Ανοιχτός στον χρόνο, ανοιχτός στον χώρο, ανοιχτός στον κόσμο

3' 1" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Στις 5 Οκτωβρίου η Γαλλία αποχαιρέτισε τον Σαρλ Αζναβούρ με μια εθνική τελετή στην Esplanade des Invalides – στον χώρο όπου κατευοδώνονται εν τιμή οι διακεκριμένοι, οι άξιοι, οι πρωτεύσαντες πολίτες. Ο Σαρλ Αζναβούρ, εξέχων μουσικός, στιχουργός και ερμηνευτής, εκτός από τη συνεχή πολυετή καλλιτεχνική του παρουσία, ανέδειξε τη Γαλλία εκτός συνόρων, κυριολεκτικά στα πέρατα του κόσμου. Ο επικήδειος λόγος-εγκώμιο στον εκλιπόντα έδωσε στον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν το έναυσμα να αναφερθεί εμμέσως στο μεγάλο σημερινό διακύβευμα, το προσφυγικό ζήτημα.

Η ιδιαιτερότητα του Σαρλ Αζναβούρ ανάγεται στη διπλή του καταγωγή, αρμενική-προσφυγική και γαλλική-εθνική, ταυτότητες οι οποίες διακρίνονται μονομερώς ή συνθετικά στις δημιουργίες του. Αναφορές στη ρωσική παράδοση, αποτύπωση της αρμενικής τραγωδίας, παρουσίαση της γαλλικής καθημερινότητας: πάθος, πόνος, νοσταλγία, απογοήτευση, ελπίδα – έγνοιες και συναισθήματα που καθορίζουν «το σκληρό επάγγελμα του ζην», όπως εξήγησε ο πρόεδρος.

Ο Εμανουέλ Μακρόν αναφέρθηκε διεξοδικά και επίμονα στις καταβολές του Σαρλ Αζναβούρ. Η μακρινή πατρίδα Αρμενία, χώρα προγόνων, οικογενειακής παράδοσης, διωγμών και κατατρεγμού παρέμεινε ενεργός μνήμη. Οι γονείς, Αρμένιοι από τη Γεωργία και την Τουρκία εγκατεστημένοι στην Κωνσταντινούπολη, για να σωθούν από τους διωγμούς κατέφυγαν αρχικά στη Θεσσαλονίκη, κατόπιν στο Παρίσι, με το status του απάτριδος. Ο Γάλλος Αζναβούρ έμεινε πιστός μέχρι τέλους στην καταγωγή του, μέσα από μουσικές νοσταλγικές νύξεις, αλλά και με ενεργό δράση, όποτε οι συνθήκες σε αυτή τη μικρή χώρα, συχνά δραματικές, τού το υπαγόρευαν.

Σαρλ Αζναβούρ: Ανοιχτός στον χρόνο, ανοιχτός στον χώρο, ανοιχτός στον κόσμο-1

Η εθνική τελετή για τον Σαρλ Αζναβούρ έγινε στην Esplanade des Invalides, όπου κατευοδώνονται εν τιμή οι διακεκριμένοι, οι άξιοι, οι πρωτεύσαντες πολίτες.

Η Γαλλία, η άλλη πατρίδα, στέγασε, προστάτευσε, προώθησε. Χώρα-καταφύγιο, τόπος ελευθερίας, δημοκρατίας και δημιουργίας, λειτούργησε ως πλαίσιο λυτρωτικό και παραγωγικό στη θαυμαστή μακρά πορεία του καλλιτέχνη. Ο Σαρλ Αζναβούρ έζησε ως συνειδητός συνεπής Γάλλος πολίτης, με το φορτίο της ιστορίας του, αλλά και με το βλέμμα στραμμένο στον μακρινό ορίζοντα. Εζησε ανοιχτός στον χρόνο, ανοιχτός στον χώρο, ανοιχτός στον κόσμο. «Emmenez moi jusqu’au bout de la terre» («οδηγήστε με ώς την άκρη της γης»), το εμβληματικό του άσμα, επελέγη ως εξόδιο. Eγραψε, συνέθεσε, ερμήνευσε ένα πλήθος από τραγούδια, όπου οι πολυπρόσωπες μουσικές απηχήσεις αναμειγνύονται με τη φινέτσα και τη λεπτότητα της γαλλικής μουσικής παράδοσης. Τα μουσικά μοτίβα εισάγουν προσεγμένους, συγκινητικούς στίχους, με έμπνευση και προέλευση από την προσωπική του «περιπέτεια», κάθε ανθρώπινη περιπέτεια. Αδει ως τενόρος, ερμηνεύει ως ηθοποιός, με κινήσεις, χειρονομίες, παντομίμα.

Αυτός ο άπατρις, παιδί προσφύγων με περιορισμένα μέσα, αλλά με μουσική παράδοση, δεν κατόρθωσε να σπουδάσει, να αποκτήσει έστω ένα ακαδημαϊκό πιστοποιητικό. Το έλλειμμα αυτό δεν το έκρυβε· το συμπλήρωνε, όμως, μόνος του: διάβαζε, συναναστρεφόταν τους αρίστους στον χώρο του, προσέγγιζε πολιτικούς, ενημερωνόταν καθημερινά για ό,τι συνέβαινε στην πατρίδα του, στις πατρίδες του, στον κόσμο.

Η σύνθεση ανάμεσα σε όλα αυτά τα ομογενή ή ετερόκλητα στοιχεία είναι η γλώσσα, η γαλλική γλώσσα με το λεξιλόγιο, τις αποχρώσεις, τους τόνους, την προφορά της. Ο Εμανουέλ Μακρόν την προέβαλε όχι ως στοιχείο επικοινωνίας και κοινής αναφοράς, αλλά ως απαύγασμα πολιτισμικής πορείας και πνευματικού βάθους. Εχρισε τον εκλιπόντα συμπολίτη τροβαδούρο-ποιητή, συνοδοιπόρο με τους μεγάλους της γαλλικής ποίησης, επειδή «οι ποιητές δεν πεθαίνουν ποτέ».

Η γλώσσα

Η γαλλική γλώσσα είναι ζωτικό συστατικό της Γαλλικής Δημοκρατίας, της République. Επιτρέπει αβίαστα και ελεύθερα την προσάρτηση σε ένα κράτος αξιών και αριστείας. Η République είναι ανοιχτή και γενναιόδωρη. Δεν «ανέχεται», εντάσσει· δεν αφομοιώνει, εμπλουτίζει· δεν περιορίζει, απελευθερώνει· δεν διαχωρίζει, συνθέτει. Σε αυτές τις προϋποθέσεις στηρίζεται η γαλλική εθνική ταυτότητα, καθώς της προσδίδουν αξιακή ευημερία και πνευματικό πλούτο. Η σορός του Αζναβούρ καλύφθηκε με τη γαλλική σημαία, στολίστηκε με άνθη στα χρώματα της αρμενικής. Γλώσσα και ελευθερία, είπε ο πρόεδρος Μακρόν, καθόρισαν την παρουσία, τη διαδρομή και την κληρονομιά που μας αφήνει ο άπατρις Αρμένιος Γάλλος Σαρλ Αζναβούρ.

* Η κ. Μαρία Πρεβελάκη είναι φιλόλογος.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή