Είναι λίγο παράξενο να επιστρέφει κανείς στα παιδικά βιβλία του. Σπανίως διαθέτουν τη γοητεία της πρώτης, πολύ αθώας ανάγνωσης, και, αν καταφέρνουν να τροφοδοτήσουν και πάλι τη φαντασία μας, γίνεται μέσω της επόμενης γενιάς, που ελπίζουμε ότι θα συγκινηθεί εξίσου. Ωστόσο, οι «Μικρές κυρίες» της Λουίζας Μέι Αλκοτ, που κυκλοφορούν στα ελληνικά από διάφορους εκδοτικούς οίκους, είναι μια ξεχωριστή περίπτωση εφηβικού αναγνώσματος. Αποτελεί μία κατηγορία μόνο του και αντικείμενο λατρείας από ένα κοινό που διαρκώς ανανεώνεται. Φέτος συμπληρώνονται 150 χρόνια από τη συγγραφή του, και τα γενέθλια της πρώτης κυκλοφορίας του αποτελούν προφανώς μια ευκαιρία να το ξαναδούμε. Αλλωστε, πρόσφατα οι εκδόσεις Penguin Classics κυκλοφόρησαν μια νέα, πολύ ελκυστική έκδοση, εμπλουτισμένη με σχόλια και πρόλογο από την Πάτι Σμιθ, που δηλώνει πιστή και διαρκής θαυμάστριά του.
Τη δύναμη της ιστορίας στις «Μικρές κυρίες» και τους ζωντανούς χαρακτήρες που διαθέτουν οι αδερφές Μαρτς και η οικογένειά τους αναγνωρίζει και ο κινηματογράφος– είναι ενδεικτικό της απήχησης του μυθιστορήματος ότι σε παλαιότερη μεταφορά του στη μεγάλη οθόνη την ατίθαση Τζο Μαρτς υποδύθηκε η «δύσκολη» Κάθριν Χέπμπορν. Ετσι αυτή την εποχή γίνονται τα γυρίσματα της ομώνυμης ταινίας σε σκηνοθεσία της νέας και ενδιαφέρουσας Αμερικανίδας σκηνοθέτριας Γκρέτα Γκέργουιν (υποψήφια για Οσκαρ με το «Lady Bird»), που έχει στη διάθεσή της ένα καταπληκτικό καστ ηθοποιών: Εμα Γουότσον, Μέριλ Στριπ, Σέρσι Ρόναν, Λόρα Ντερν και Τιμοτέ Σαλαμέ. Επίσης μια καινούργια μίνι τηλεοπτική σειρά ετοιμάστηκε πρόσφατα από το BBC βασισμένη στο βιβλίο και έχει αρχίσει να προβάλλεται.
Οι «Μικρές κυρίες» υπήρξαν εκδοτικό φαινόμενο από την πρώτη κυκλοφορία τους, που έγινε σε δύο μέρη και ξεκίνησε το 1868. Η επιτυχία ήρθε από την αρχή, και έκτοτε συνεχίζεται, τουλάχιστον στον αγγλόφωνο κόσμο. Η Αν Μπόιντ Ριού, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Νέας Ορλεάνης και συγγραφέας της μελέτης «Μεγκ, Τζο, Μπεθ, Εϊμι: Η ιστορία των “Μικρών κυριών” και γιατί μας ενδιαφέρει ακόμη», σχολιάζει στην εφημερίδα ΝΥ Τimes ότι στην εποχή τους οι «Μικρές κυρίες» υπήρξαν το πιο ρεαλιστικό βιβλίο που γράφτηκε για τις γυναίκες. «Ο,τι κυκλοφορούσε μέχρι τότε και απευθυνόταν σε νεαρά κορίτσια ήταν ηθικολογικές ιστορίες, στις οποίες η αρετή επιβραβευόταν και η κακία τιμωρούνταν. Tα κορίτσια ήταν για τους συγγραφείς μαριονέτες, που τις κινούσαν μέσα στις μεγαλόπνοες αλληγορικές τους ιστορίες, ελάχιστα πιο ενδιαφέρουσες από τα βαρετά τους χαρίσματα», λέει.
Ομως οι τέσσερις αδελφές Μαρτς είναι πραγματικοί άνθρωποι. Προσπαθούν να είναι καλές, αλλά δεν παύουν να παρασύρονται η καθεμία από τα ελαττώματά της. Ειδικά η Τζο, ασυμβίβαστη και ευέξαπτη, ανυπόμονη, δημιουργική και επιτέλους μια γυναίκα που την ενδιέφερε να κερδίζει χρήματα, έχει υπάρξει πρότυπο και έμπνευση για πολλά κορίτσια που δεν βολεύονταν στους καθωσπρέπει κοινωνικούς ρόλους τους. Η συγγραφέας της Λουίζα Μέι Αλκοτ μάλλον την έφτιαξε έτσι που να της μοιάζει.
Πολλοί σύγχρονοί της μαρτυρούσαν ότι «ενεργούσε και συμπεριφερόταν σαν να ήθελε να είναι αγόρι». Δηλαδή λίγο-πολύ σαν την Τζο. Και μπορεί σήμερα η συμπεριφορά της να μη μας ξενίζει, μας δίνει όμως την ευκαιρία να κάνουμε τις παρατηρήσεις πάνω στο ζήτημα της ταυτότητας του φύλου και στις αλλαγές που συνέβησαν με το πέρασμα των χρόνων. Οι μελετητές του βιβλίου σχολιάζουν ότι ο γάμος της Τζο μοιάζει περισσότερο επιβεβλημένος από τα κοινωνικά δεδομένα της εποχής και λιγότερο μια ελεύθερη συγγραφική επιλογή που αρμόζει στον χαρακτήρα της ηρωίδας.
Η ίδια η Αλκοτ, πάντως, δεν παντρεύτηκε ποτέ, και μάλιστα υπήρξε σφόδρα κατά του γάμου. «Προτιμώ να μείνω μια ελεύθερη γεροντοκόρη», έλεγε, «και να κωπηλατώ το δικό μου κανό».