«Σαν κλωστές που όταν πέφτουν σε μια μπερδεψιά κακή, τις τραβούμε με τα αδράχτια μια από δω και μια από κει/ έτσι και τον πόλεμό σας θα διαλύσω τον μεγάλο, στέλνοντας αμέσως πρέσβεις στο ένα μέρος και στο άλλο». Το απόσπασμα είναι από τη «Λυσιστράτη», μια μεταφορά που χρησιμοποίησε ο Αριστοφάνης για να συγκρίνει τη διακυβέρνηση με την υφαντική. Παραδόξως για την εποχή του, καθώς οι γυναίκες που ύφαιναν ήταν περιορισμένες στα σπίτια τους, ο Πλάτωνας, στον διάλογο του «Πολιτικός», είναι ο πρώτος που είπε πως η πολιτική και η υφαντική είναι τέχνες του ίδιου είδους. «Στην ύφανση και στην πολιτική πρέπει κανείς να μετράει τα πράγματα και να αναγνωρίζει την κατάλληλη στιγμή, τον καιρό, για να δράσει σε όλα τα επίπεδα», σχολιάζει η επιμελήτρια της έκθεσης «Weaving Europe, Weaving Balkans – Υφαίνοντας την Ευρώπη, υφαίνοντας τα Βαλκάνια», Εφη Κυπριανίδου, διδάκτωρ Φιλοσοφίας.
Το νήμα της πλατωνικής σκέψης, που συγκρίνει τον πολιτικό με την καλύτερη υφάντρα, η οποία οφείλει να συμπλέκει με σοφία τα νήματά της, πιάνει αυτή η έκθεση, που περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα της Μπιενάλε Δυτικών Βαλκανίων. Με την επιθυμία και τις δυνατότητες να γίνει θεσμός, αυτή η νέα καλλιτεχνική και πολιτιστική διοργάνωση που έχει έδρα τα Ιωάννινα επιδιώκει να διαμορφώσει μια πλατφόρμα για τη διάδοση της σύγχρονης σκέψης και έρευνας στην περιοχή. Πεδίο αναφοράς αποτελεί ο προνομιακός και πολύ σύγχρονος τομέας της «άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς» –πιο απλά οι προφορικές παραδόσεις, οι συνήθειες, οι κοινωνικές πρακτικές–, όλα εκείνα τα στοιχεία που παραμένοντας ζωντανά μέσα σε μια κοινωνία διαμορφώνουν νέα αντίληψη για το παρελθόν.
Στην ομαδική έκθεση «Υφαίνοντας την Ευρώπη, υφαίνοντας τα Βαλκάνια», η υφαντική και ολόκληρη η διαδικασία της ύφανσης, μια πρακτική άρρηκτα δεμένη με την ιστορία της Ηπείρου και των Βαλκανίων, προσεγγίζεται από τους εικαστικούς που συμμετέχουν σε δύο άξονες. Αφενός ως μια ευκαιρία να μιλήσει κανείς για τον τρόπο με τον οποίο οι παλιές «γυναικείες» πρακτικές –πολύ υποτιμημένες κάποτε– διεκδικούν θέση όχι μόνον στην ιστορία της τέχνης αλλά και στο δημιουργικό παρόν της. Το Μέκειο Οικοτροφείο που παραχωρήθηκε στην Μπιενάλε για να εγκατασταθεί η έκθεση, «είναι ένας εκπληκτικός χώρος που συνδέεται απόλυτα με το σκεπτικό της», λέει η κα Κυπριανίδου. Λειτούργησε ως Οικοτροφείο Θηλέων και ύστερα ως επαγγελματική σχολή, με τμήματα ραπτικής, υφαντικής, κεντημάτων, και το κτίριο έγινε δωρεά το 1931 από τον Δημήτριο Μέκειο στην «Αδελφότητα Ελληνίδων Κυριών» ακριβώς γι’ αυτόν τον σκοπό».
Υπάρχει όμως και ο άξονας της πολιτικής στην έκθεση, αυτός που συνδέεται με την ύφανση «του ιστού του κράτους», όπως αναφέρει η επιμελήτρια. «Ξηλώνεται η Ευρώπη;», αναρωτιέται. Μπορούν οι τέχνες να ξαναϋφάνουν, με το ίδιο στημόνι και το ίδιο υφάδι, τις θεμελιώδεις ιδέες που συγκρότησαν τη λεγόμενη ευρωπαϊκή κουλτούρα; Και πώς διαμορφώνεται μέσα στην Ευρώπη μια ιδιάζουσα βαλκανική ταυτότητα; Σε αυτά τα ερωτήματα οι εικαστικοί καλλιτέχνες που συμμετέχουν δίνουν τις δικές τους απαντήσεις-προτάσεις.
Από τις εκδόσεις «Νήσος» κυκλοφορεί το βιβλίο «Weaving Culture in Europe» (2017), προϊόν της έρευνας που ξεκίνησε από την Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης Πάφος 2017 και συνεχίζεται στην Μπιενάλε Δυτικών Βαλκανίων. Η έκθεση διαρκεί έως τις 20/10.
Στην έκθεση συμμετέχουν οι καλλιτέχνες: Azra Aksamija, Κλίτσα Αντωνίου, Γιούλα Χατζηγεωργίου, OPA, Ανδρέας Σάββας, Χρίστος Αβραάμ, Κυριάκος Κουσουλίδης, Νίκος Γυφτάκης.