Ο «τυφώνας» με τις μαζικές πωλήσεις μετοχών, που σάρωσε τα διεθνή χρηματιστήρια τις τελευταίες μέρες, δεν εκπλήσσει αναλυτές και οικονομολόγους. Μπορεί, μάλιστα, να αποδοθεί σε συνδυασμό παραγόντων, όπως μεταξύ άλλων ο προβληματισμός για τις προοπτικές της διεθνούς οικονομίας –έχοντας κατά νουν την προς τα κάτω αναθεώρηση του ρυθμού ανάπτυξης από το ΔΝΤ–, η επιβράδυνση της Κίνας, οι υψηλές αποτιμήσεις των μετοχών των αμερικανικών εταιρειών, η άνοδος των αποδόσεων των ομολόγων των ΗΠΑ, η κλιμάκωση της σινοαμερικανικής εμπορικής διένεξης και οι επιπτώσεις από την αύξηση των επιτοκίων από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed).
Ωστόσο, οι εν λόγω παράγοντες δεν εμφανίστηκαν από τη μια στιγμή στην άλλη, εφόσον υφίσταντο σε όλη τη διάρκεια του 2018, περισσότερο ή λιγότερο. Γι’ αυτό και οι αναλυτές και οι οικονομολόγοι θεωρούν ότι καθυστέρησε η σφοδρή πτώση, όπου οι δείκτες Dow Jones και S&P 500 έκλεισαν με απώλειες άνω του 3% και του 2%, αντίστοιχα, όπως και οι δείκτες στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια, ενώ η κάμψη στη Σαγκάη ξεπέρασε το 5%. Οι απώλειες του S&P την Τετάρτη ήταν οι μεγαλύτερες το τελευταίο οκτάμηνο, ενώ το τελευταίο εξάμηνο σημείωνε το ένα ρεκόρ μετά το άλλο.
Επιπλέον, δεν υπήρξε κάποια θρυαλλίδα που πυροδότησε τη ρευστοποίηση, όπως επισημαίνει ο Τζέιμι Μακ Γκίβερ στο Reuters. Για παράδειγμα, κάποια στρατιωτική απειλή, η εκτίναξη του πληθωρισμού ή μια αρνητική εξέλιξη σε κάποιον επιχειρηματικό όμιλο που αλλάζει άρδην τα δεδομένα. «Ο χρόνος θα δείξει αν μπροστά μας έχουμε την έναρξη μιας πτωτικής πορείας των δεικτών ή μία ακόμα μεγάλη διόρθωση», υπογραμμίζει ο κ. Μακ Γκίβερ. «Το βέβαιον είναι ότι όλα συνηγορούν στην περαιτέρω εξασθένηση των αγορών. Συν τοις άλλοις, εκείνο που θα έπρεπε να αναστατώσει τους επενδυτές είναι ότι με τις τελευταίες ρευστοποιήσεις της η αγορά δείχνει πόσο γρήγορα και δραματικά μπορεί να υποχωρήσει». Ισως αυτή η αντίδραση να καθιστά πιο δύσκολο να προβλέψει κανείς μια μεγάλη ανατροπή στην αγορά στο προσεχές μέλλον.
Ευμετάβλητη κατάσταση
Ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι «η διόρθωση της αγοράς αναμενόταν από καιρό». Ας θυμηθούμε, πάντως, ότι οι εξίσου βίαιες μαζικές πωλήσεις μετοχών το 1987 και τις περιόδους 2000-2001 και 2007-2008 εξηγούνται βάσει συνδυασμού πολλών παραγόντων και χωρίς κάτι συγκεκριμένο να τις έχει πυροδοτήσει. «Η σφοδρή πτώση που παρατηρούμε στη διεθνή κεφαλαιαγορά αποτυπώνει το νέο περιβάλλον με την ευμετάβλητη κατάσταση στο γεωπολιτικό σκηνικό και το υψηλότερο κόστος δανεισμού, δεδομένου ότι η Fed ετοιμάζεται για τρεις αυξήσεις επιτοκίων», επισημαίνει ο Γιάσπερ Λόλερ, αναλυτής του London Capital Group. «Oι επενδυτές προσαρμόζονται προχωρώντας σε μαζικές ρευστοποιήσεις. Πολλοί μετακινούνται από τις μετοχές, οι οποίες είναι ιδιαίτερα ακριβές και έχουν σημειώσει μεγάλη άνοδο, όπως εκείνες του Facebook ή της Amazon, σε άλλες πιο φθηνές. Επίσης, παρατηρείται μετακίνηση κεφαλαίων και από τις μετοχές στα κρατικά ομόλογα και στον χρυσό, ο οποίος είναι πάντα μια ασφαλής επιλογή σε περιόδους αβεβαιότητας».
Οι αποδόσεις των δεκαετών αμερικανικών ομολόγων στις αρχές της περασμένης εβδομάδας εκτινάχθηκαν στο 3,26%, δηλαδή στα υψηλά επταετίας. Την Παρασκευή αποκλιμακώθηκαν στο 3,17%, ενώ ο δείκτης δολαρίου προς ένα «καλάθι» ισχυρών νομισμάτων έδειχνε εξασθένηση. «Η δραστική άνοδος των αποδόσεων οδήγησε τους επενδυτές να αξιολογήσουν εκ νέου τον αντίκτυπο της μετάβασης από την περίοδο των χαμηλών αποδόσεων μετά την κρίση σε συνθήκες υψηλών επιτοκίων», παρατηρεί η Ελινορ Κρεγκ, υπεύθυνη στρατηγικής αγορών της Saxo Capital Markets. «Το ΔΝΤ αναθεωρεί προς τα κάτω την ανάπτυξη της διεθνούς αλλά και της αμερικανικής οικονομίας, το κόστος του πετρελαίου διογκώνεται, όπως και το κόστος του χρήματος». Επιπροσθέτως, ενόψει αυξήσεων στα αμερικανικά επιτόκια, μεταφέρονται κεφάλαια από τις αναδυόμενες αγορές προς τις ΗΠΑ.
Λόγω των επιτοκίων, η αγορά δεν ήταν δυνατόν να διατηρήσει αλώβητη τη δυναμική της. «Η ειρωνεία της τύχης θέλει αυτό να συμπίπτει με την απαρχή της σχετικής αποδυνάμωσης της οικονομίας των ΗΠΑ», σημειώνει ο Μπέρναρντ Μπόμολ, γενικός διευθυντής της εταιρείας οικονομικών προβλέψεων και αναλύσεων The Εconomic Outllok Group. «Αυτό φαίνεται στις καταναλωτικές δαπάνες, στις πωλήσεις κατοικιών και στις αγορές αυτοκινήτων. Αν συνδυάσουμε, λοιπόν, τη μείωση των πωλήσεων ειδών και υπηρεσιών με την αύξηση των μισθών και τη διόγκωση του κόστους δανεισμού για τις επιχειρήσεις, θα δούμε ότι όλα αυτά ασκούν πιέσεις στα περιθώρια κερδών τους. Ολοένα και περισσότεροι επενδυτές ανησυχούν ότι οι πιέσεις αυτές θα επηρεάσουν αρνητικά και τις τιμές των μετοχών των αντίστοιχων εταιρειών».
Καταστροφική πολιτική
Οι δαπάνες για τους αμερικανικούς ομίλους αυξάνονται και εξαιτίας των δασμών Τραμπ, οι οποίοι οδηγούν σε εκτίναξη των τιμών στις εισαγόμενες πρώτες ύλες από την Κίνα. Οπως επισημαίνει η Λόρι Καλβάσινα, επικεφαλής στρατηγικής μετοχών της RBC Capital Markets, περισσότερο από το 30% των εταιρειών που απαρτίζουν τον δείκτη S&P 500 έχει το τελευταίο τετράμηνο αναθεωρήσει προς τα κάτω τις προβλέψεις τους για τα περιθώρια κερδών. «Εκτιμώ ότι αρνητικό αντίκτυπο θα έχει και το ισχυρότερο δολάριο, το οποίο συρρικνώνει τα κέρδη των αμερικανικών ομίλων από τις ξένες αγορές», προσθέτει η κ. Καλβάσινα. Κατά το Bloomberg, τέλος, η νευρικότητα στις αγορές και οι μαζικές πωλήσεις συσχετίζονται και με τις ανησυχίες για την κερδοφορία των εταιρειών στις ΗΠΑ, αλλά και συλλήβδην με την εμπορική πολιτική του Αμερικανού προέδρου. «Είναι μια καταστροφική πολιτική, η οποία ασκείται χωρίς να έχουν ληφθεί μέτρα προστασίας», επισημαίνει σε άρθρο γνώμης το ειδησεογραφικό πρακτορείο. «Οι δασμοί επί των κινεζικών εισαγωγών θα προξενήσουν πολύ σοβαρές βλάβες στην αμερικανική οικονομία, και αυτό έκανε και το ΔΝΤ να αναθεωρήσει προς τα κάτω τον ρυθμό ανάπτυξής της. Πολλοί κλάδοι στη χώρα έχουν λάβει τα μέτρα τους, δημιουργώντας προμηθευτικές αλυσίδες που εκτείνονται μέχρι την Κίνα».