Οι τρεις πυλώνες για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των κινδύνων και καταστροφών και τη μείωση των επιπτώσεων –δηλαδή η Πολιτική Προστασία–, σύμφωνα με τις αντιλήψεις που διαμορφώθηκαν τις τελευταίες δεκαετίες, είναι οι επιστημονικοί φορείς, οι επιχειρησιακοί φορείς και το κοινωνικό σύνολο. Οι τρεις αυτοί πυλώνες επιβάλλεται να βρίσκονται σε στενή συνεργασία και συνεχή επαφή, προκειμένου να υπάρχει μια αποτελεσματική διαχείριση των κινδύνων και των καταστροφών. Η άμεση ανάλυση των κινδύνων και η έγκυρη επιστημονική πληροφόρηση επιτρέπουν στους επιχειρησιακούς φορείς να δράσουν στοχευμένα, έγκαιρα και αποτελεσματικά, ενώ η σύνδεση με την κοινωνία διαμορφώνει ένα πλαίσιο με ενημερωμένους πολίτες, οι οποίοι συμπεριφέρονται και προστατεύονται με τον πιο ενδεδειγμένο τρόπο σε ένα καταστροφικό φαινόμενο.
Η επιστημονική κοινότητα που εντάσσεται στους επιστημονικούς φορείς της χώρας (ερευνητικά κέντρα, ΑΕΙ, υπηρεσίες) δεν είναι αυταπόδεικτο ότι έχει μια ενιαία, ακριβή και πρακτικά εφαρμόσιμη αντίληψη για το πώς αναπτύσσεται, εξελίσσεται και, κυρίως, πότε και με ποια ένταση ένας κίνδυνος θα μετατραπεί σε καταστροφή. Ως συνέπεια, η σύγχυση που πολλές φορές δημιουργείται επιφέρει τα αντίθετα αποτελέσματα με τραγικές συνέπειες.
Πώς θα οργανωθεί η επιστημονική κοινότητα, η οποία φαίνεται μερικές φορές να έχει διαφοροποιημένες θέσεις και προσεγγίσεις; Και ποιος αναλαμβάνει την ευθύνη, όχι μόνο την επιστημονική, αλλά και την πολιτική, την ποινική και ενδεχομένως την οικονομική για μια λάθος επιστημονική πληροφόρηση;
Στο παρελθόν, αλλά και σήμερα, υπήρχαν μεγάλες διαμάχες, αντιπαραθέσεις και αντιπαλότητες σε ανάλογες περιπτώσεις. Μια επιτυχημένη όσο και αποτελεσματική θεσμική επιστημονική δομή λειτουργεί εδώ και χρόνια στον Οργανισμό Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας: η θεσμοθετημένη Επιτροπή Εκτίμησης Σεισμικότητας και Σεισμικής Επικινδυνότητας, με τεράστια συμβολή σε ένα από τα αιφνίδια, κορυφαία, καταστροφικά γεωδυναμικά φαινόμενα. Η Επιτροπή συγκροτείται από κορυφαίους επιστήμονες, κυρίως όμως από ειδικούς όλων των επιστημονικών φορέων, και έχει την ευθύνη της επιστημονικής πληροφόρησης προς την πολιτεία, σε μια αναμενόμενη ή εξελισσόμενη σεισμική δραστηριότητα, όντας ουσιαστικά σε μια συνεχή συνεδρίαση.
Ανάλογες επιστημονικές επιτροπές θα μπορούσαν να θεσμοθετηθούν και για τους υπόλοιπους κινδύνους που μπορούν να προκαλέσουν καταστροφές στη χώρα, με οδηγό πάντα τη σύνθεση και τις αρμοδιότητες της προαναφερόμενης: με εκπροσώπηση όλων των σχετικών επιστημονικών φορέων με όσο το δυνατό ενιαίες προσεγγίσεις, οι οποίες να καταλήγουν σε προτάσεις σαφείς και συγκεκριμένες προς τους επιχειρησιακούς φορείς, έτσι ώστε αυτοί να επιχειρούν στοχευμένα.
Η πολυμελής επιστημονική ομάδα ανά κίνδυνο αντιπροσωπεύεται, για λόγους λειτουργικότητας και αποτελεσματικότητας, από μια τριμελή συντονιστική επιτροπή, η οποία θα έχει και την τελική επιστημονική αλλά και θεσμική ευθύνη των παρεχόμενων στοιχείων.Μόνον έτσι θα υπάρχει δυνατότητα να μειώσουμε τις επιπτώσεις από τους φυσικούς και τεχνολογικούς κινδύνους.
* Καθηγητής Δυναμικής Τεκτονικής, εφαρμοσμένης Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, πρόεδρος του Τμήματος Γεωλογίας του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, πρόεδρος του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας (ΟΑΣΠ), διευθυντής ΠΜΣ «Στρατηγικές διαχείρισης περιβάλλοντος, καταστροφών και κρίσεων».