Κατά της προσφυγής στους θεσμούς της άμεσης δημοκρατίας, όπως τα δημοψηφίσματα, που τροφοδοτούν ρεύμα «υφέρποντος λαϊκισμού», αλλά και κατά της απευθείας εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας από τον λαό, καθώς θα οδηγούσε σε ένα είδος «δυαρχίας», όπως είπε, στην κορυφή της εκτελεστικής εξουσίας, τάχθηκε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας σε ομιλία του στο συνέδριο της κυπριακής Βουλής των Αντιπροσώπων, με τίτλο «Προεδρική Δημοκρατία versus Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία».
Ο κ. Προκόπης Παυλόπουλους χαρακτήρισε τη γενικευμένη προσφυγή στους θεσμούς της άμεσης δημοκρατίας «παρωχημένη ιστορικά και περιφανώς μειονεκτική σε σύγκριση με τα εμφανή πλεονεκτήματα της έμμεσης δημοκρατικής διακυβέρνησης». Σημείωσε, δε, ότι η λήψη αποφάσεων, ειδικά σε συνθήκες κρίσης και επείγοντος, «αγγίζει τα όρια της ουτοπίας και ακόμη περισσότερο τα όρια της υποδόριας επικινδυνότητας ως προς την εξυπηρέτηση του εθνικού και δημοσίου συμφέροντος». Μάλιστα, μιλώντας συγκεκριμένα για τα δημοψηφίσματα, για «κρίσιμα και εξειδικευμένα ζητήματα», τόνισε ότι αυτά εγκυμονούν κινδύνους «για τους κρατικούς θεσμούς και το κοινωνικό σύνολο και τροφοδοτούν ρεύμα υφέρποντος λαϊκισμού».
Προχώρησε δε ένα βήμα παραπάνω, που θα μπορούσε να εκληφθεί και ως μομφή στο δημοψήφισμα του 2015, σημειώνοντας ως ενδεικτικό παράδειγμα της επιχειρηματολογίας του τα δημοψηφίσματα που χρησιμοποιούνται «από εκείνους που τα προκηρύσσουν όχι τόσο για τη γνήσια έκφραση της λαϊκής ετυμηγορίας, αλλά περισσότερο για την περιβολή, υπό δημαγωγικούς όρους, μιας προειλημμένης απόφασης με τον θεσμικό και πολιτικό “μανδύα” της δήθεν ευρείας δημοκρατικής νομιμοποίησης και επέκεινα αποδοχής». Προσέθεσε δε ότι αυτή η τακτική μετατρέπει το «δημοκρατικώς άψογο referendum σε υπονομευτικό, ορισμένες φορές, για τους δημοκρατικούς θεσμούς plebiscitum» και ότι αποκλείει οποιαδήποτε έννοια αποτελεσματικής μειοψηφίας.
Αναφερόμενος στη σύγκριση μεταξύ της Προεδρευόμενης Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας και της Προεδρικής Δημοκρατίας, ο κ. Παυλόπουλος έκανε ιστορικές αναφορές σημειώνοντας ότι τα κράτη που από τη γέννησή τους λειτούργησαν σε καθεστώς κοινοβουλευτικής δημοκρατικής παράδοσης «θα ήταν δύσκολο έως αδύνατο να κυβερνηθούν αποτελεσματικά υιοθετώντας θεσμούς αμιγώς Προεδρικής Δημοκρατίας».
Αναφερόμενος ειδικά στο ελληνικό Σύνταγμα και στις μη αναθεωρητέες διατάξεις για τη μορφή του πολιτεύματος, η μεγάλη πλειοψηφία, είπε, σε πολιτικό και επιστημονικό επίπεδο –«και δικαίως», όπως πρόσθεσε– «θεωρεί πως θα ήταν προτιμότερο να μην υιοθετηθεί η ιδέα της απευθείας από τον λαό εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας και μάλιστα με ιδιαιτέρως ενισχυμένες αρμοδιότητες», αφού κάτι τέτοιο, προσέθεσε, «θα οδηγούσε ενδεχομένως και σε μια συνταγματικώς προβληματική στροφή του πολιτεύματος προς την κατεύθυνση της Προεδρικής Δημοκρατίας», ενώ, κατέληξε λέγοντας πως θα οδηγούσε νομοτελειακά «σε ένα είδος δυαρχίας στην κορυφή της εκτελεστικής εξουσίας, η οποία έρχεται σε αντίθεση με την παράδοση και λειτουργία του ελληνικού πολιτεύματος».