Ο Mάρκος Δανάς δεν χάνει ευκαιρία να απολαμβάνει το λουτρό του σε κάθε φυσική ιαματική πηγή που επισκέπτεται. Είναι μέρος της δουλειάς του, άλλωστε, να βλέπει τι λειτουργεί σωστά και τι χρειάζεται βελτίωση. Όπως μάλιστα εξηγεί, στη νέα ιστοσελίδα του Συνδέσμου Δήμων Ιαματικών Πηγών Ελλάδας (www.thermalsprings.gr) σύντομα θα αναρτηθούν οι ιδιότητες του νερού των αναγνωρισμένων φυσικών πηγών, όπως προέκυψαν από πρόσφατες επιστημονικές ερευνες. Παράλληλα με την κύρια ιδιότητά του, είναι μέλος της Επιτροπής Προστασίας Ιαματικών Φυσικών Πόρων του Υπουργείου Τουρισμού και μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Συνδέσμου Ιστορικών Λουτροπόλεων. Μας μίλησε για τη σημασία του destination management στην προώθηση του ιαματικού τουρισμού, αλλά και για τις τομές που πρέπει να γίνουν, ώστε οι φυσικές πηγές μας να προσελκύσουν επισκέπτες από το εξωτερικό.
Μέχρι πρόσφατα, οι ελληνικές λουτροπόλεις ήταν συνδεδεμένες με τα «μπάνια» των ηλικιωμένων. Σε τι βαθμό έχει αρχίσει αυτό να αλλάζει;
Έχει αλλάξει άρδην. Οι ηλικιωμένοι πήγαιναν στις ιαματικές πηγές, διότι έπαιρναν χρήματα από τα ασφαλιστικά ταμεία. Μετά το 2010, αυτά τα χρήματα μειώθηκαν πάρα πολύ. Φτάσαμε σε σημείο να χορηγούνται μόλις 150 ευρώ για 15 μπάνια. Κατά συνέπεια, δεν πηγαίνουν τόσο πολλοί ηλικιωμένοι και άνοιξε ο χώρος για άλλες ηλικίες. Σκεφτείτε ότι μέχρι το 2010 είχαμε 2,5 εκατ. εισιτήρια ετησίως, τα οποία σήμερα έχουν μειωθεί στα 900.000. Υπάρχουν πηγές –όχι πολλές– που αντιλήφθηκαν ότι έπρεπε να αλλάξουν target group και δέχονται πολύ νέο κόσμο.
Να αναφέρουμε κάποιο παράδειγμα;
Το Λουτράκι. Στη δεκαετία 2000-2010 φτιάχτηκε ένα υπέροχο υδροθεραπευτήριο και οι υπηρεσίες του είναι τόσο σύγχρονες και ποιοτικές. Οι νεαρότερες ηλικίες δεν επισκέπτονται τα λουτρά τόσο για λόγους υγείας όσο για ευεξία.
Σε ποιο βαθμό οι υπηρεσίες ευεξίας εμπλέκονται στον ιαματικό τουρισμό;
Αυτό που ονομάζουμε wellness είναι οι υπηρεσίες ευεξίας χωρίς τη χρήση του φυσικού πόρου και μπορεί κάποιος να το βρει σε ένα ξενοδοχείο ή σε κάποιο κέντρο αναζωογόνησης οπουδήποτε σε μια πόλη. Όταν οι υπηρεσίες αισθητικής και φυσιοθεραπείας προσφέρονται δίπλα σε μια ιαματική πηγή, ενδυναμώνεται πολύ το προϊόν και μπορείς να κάνεις καλύτερη πώληση.
Οι περισσότερες υποδομές που υπάρχουν σήμερα είναι εμφανώς «γερασμένες» και φαίνεται να προχωρεί με πολύ αργούς ρυθμούς η αναβάθμιση, αλλά και ο εκσυγχρονισμός τους. Γιατί συμβαίνει αυτό; Υπάρχουν ενδείξεις ότι μπορεί να αλλάξει;
Το 2006 ψηφίστηκε ο νόμος που απαιτεί αναγνώριση των φυσικών πόρων ως ιαματικών, απαιτεί δηλαδή ταυτότητα και διαδικασία λήψης άδειας λειτουργίας. Ουσιαστικά, όμως, άρχισε να εφαρμόζεται στα τέλη του 2015. Μέχρι σήμερα έχουν κατατεθεί 124 φάκελοι μελετών, από τους οποίους έχουν αναγνωριστεί 54 πηγές. Πλέον οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να κάνουν οικονομοτεχνικές μελέτες για να διεκδικήσουν χρήματα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, ώστε να ανακαινίσουν τις εγκαταστάσεις τους. Χωρίς αναγνώριση, χωρίς άδεια και χωρίς επιχειρηματικό σχέδιο δεν υπάρχει περίπτωση να μπεις σε ευρωπαϊκό πρόγραμμα. Τώρα που γίνονται όλα αυτά και «γεμίζει» το θεσμικό πλαίσιο, μπορεί να έρθει και το επόμενο βήμα, που λέγεται «αναβάθμιση των εγκαταστάσεων».
Αρκεί η αναβάθμισή τους για να αποκτήσει ρεύμα ο ιαματικός τουρισμός;
Οφείλουμε παράλληλα να αναπτύξουμε το λεγόμενο management των ιαματικών πηγών, γιατί έχει ιδιαιτερότητες και στην Ελλάδα δυστυχώς δεν το γνωρίζουμε καλά. Εφόσον για πολλά χρόνια οι εγκαταστάσεις μας ήταν απαξιωμένες, μία από τις αρνητικές επιπτώσεις ήταν ότι δεν δημιουργήθηκαν στελέχη που να έχουν την τεχνογνωσία για το πώς θα συνδυάσουμε το ιαματικό νερό, τον πηλό, την εισπνοθεραπεία και τόσα άλλα, προκειμένου να δημιουργήσουμε ένα ολοκληρωμένο τελικό προϊόν που να μπορεί να πωληθεί στον επισκέπτη.
Έχει αρχίζει να αναπτύσσεται το destination management; Να δημιουργούνται προορισμοί ιαματικού τουρισμού με ποιοτικά και ευδιάκριτα χαρακτηριστικά;
Να ξεκαθαρίσουμε εδώ ότι μιλάμε για ιαματικό τουρισμό, διότι το ιαματικό νερό συμπληρώνει μια θεραπεία, δεν θεραπεύει. Άρα υπαγόμαστε στο Υπουργείο Τουρισμού και, εφόσον σιγά σιγά αλλάζει η λογική της πώλησης του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, συμπεριλαμβανομένου του ιαματικού, κινούμαστε στην κατεύθυνση δημιουργίας πακέτων που περιλαμβάνουν το τουριστικό προϊόν ενός προορισμού. Χρειαζόμαστε, βέβαια, έναν οργανισμό διαχείρισης προορισμού, δηλαδή κάποιον που θα τον μανατζάρει, βάζοντας μέσα διαμονή και κόστη, μέσα μεταφοράς, εισιτήρια και ωράρια των μνημείων, των μουσείων και της ιαματικής πηγής. Με αυτόν τον τρόπο από τη μια θα βοηθηθούν οι τουριστικοί πράκτορες να «χτίσουν» προορισμό, από την άλλη ο επισκέπτης να τον επιλέξει. Ο ΕΟΤ ακόμα οφείλει να μετεξελιχθεί και να αλλάξει τη φιλοσοφία του. Σήμερα όλα τα χρήματα δίνονται στις Περιφέρειες κι αυτό είναι μεγάλο λάθος.
Ποια είναι τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα, τα οποία αξίζει να αναδείξουμε;
Έχουμε την εντύπωση ότι έχουμε τις καλύτερες ιαματικές πηγές και ότι, σε περίπτωση που καταφέρουμε να τις αναβαθμίσουμε λίγο, όλοι θα έρθουν να αγοράσουν το δικό μας προϊόν. Θεωρώ ότι αυτό είναι λάθος. Ιαματικές πηγές υπάρχουν στην κυριολεξία σε όλο τον κόσμο, και στις βαλκανικές, αλλά και στις άλλες μεσογειακές χώρες: στη Βουλγαρία, στη Σερβία, στην Ισπανία.
Οι Βούλγαροι κατάφεραν πολύ πρόσφατα να φτιάξουν ένα ευέλικτο θεσμικό πλαίσιο, που έδωσε το δικαίωμα σε επιχειρηματίες να επενδύσουν στον χώρο του θερμαλισμού, δημιουργώντας πολλές εγκαταστάσεις υψηλού επιπέδου. Τα νερά τους είναι πολύ καλής ποιότητας, οι υπηρεσίες ανεπτυγμένες και πωλούν φθηνά.
Η τουριστική στρατηγική μας δεν πρέπει να εστιάζει σε δέκα πεντάστερα ξενοδοχεία, τα οποία θα πλασάρονται ή και θα είναι τα καλύτερα στον κόσμο. Πρέπει να φτιάξουμε σε όλη την Ελλάδα δεκάδες καλές βιώσιμες μικρές επιχειρήσεις. Να υπάρχει ένα μοντέλο που θα δουλεύει εύκολα, θα δίνει κέρδος και θα διαχέεται σε όλη την ελληνική επαρχία: στην Αμμουδάρα της Καστοριάς, στη Ρόδο, στη Ζαχάρω, στα Μέθανα, στην Αλεξανδρούπολη, στην Κόνιτσα, παντού.
Πόσο σημαντικό κομμάτι του τουρισμού υγείας είναι ο θερμαλισμός;
Το νομοσχέδιο για τον θεματικό τουρισμό, που αναμένουμε να ψηφιστεί αυτές τις μέρες, αφορά και τον τουρισμό υγείας, ο οποίος χωρίζεται σε τρεις βασικές κατηγορίες: τον ιατρικό, τον ιαματικό τουρισμό και την ευεξία.
Απαραίτητη προϋπόθεση για να αποδώσει ο ιατρικός τουρισμός είναι να υπογραφεί Κοινή Υπουργική Απόφαση μεταξύ του Υπουργείου Τουρισμού, του Υπουργείου Υγείας, του Υπουργείου Περιβάλλοντος κ.λπ., η οποία θα ορίσει το μητρώο παρόχων και την αναγκαία πιστοποίηση. Είναι κάτι που περιμένουμε από το 2013. Ο ιαματικός τουρισμός είναι η πρόληψη και σε έναν μικρό βαθμό η αποκατάσταση.
Πόσο απαραίτητο είναι ένα portal τουρισμού υγείας;
Είμαστε μια χώρα 10 εκατομμυρίων ανθρώπων με μια κατεστραμμένη οικονομικά μεσαία τάξη και είναι φυσικό να θέλουμε να βρούμε πελάτες από το εξωτερικό. Υπάρχει η ευρωπαϊκή οδηγία ΕΟ/24/2011 για τη διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη, που δίνει τη δυνατότητα στον οποιοδήποτε ασφαλισμένο κράτους-μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης να πάει σε ένα άλλο κράτος-μέλος και να λάβει ιατρικές υπηρεσίες, οι οποίες θα πληρωθούν όπως θα πληρώνονταν στη χώρα του από τον δικό του ασφαλιστικό φορεά. Πρέπει λοιπόν ο ΕΟΠΥΥ να δημιουργήσει ένα portal που θα δίνει τη δυνατότητα στον εύρωστο Πολωνό να μάθει γιατί ενδείκνυται ή αντεδείκνυται να έρθει στη δική μας φυσική πηγή. Αυτός είναι ένας ακόμα λόγος για τον οποίο πρέπει να υπάρχουν managers ιαματικών πηγών. Η ολοκλήρωση του θεσμικού πλασίου που υλοποιείται αυτή την περίοδο είναι ζωτικής σημασίας.