ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. Η πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την κατάργηση της αλλαγής της ώρας στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης έτυχε μεγάλης προβολής, καθώς μάλιστα η Κομισιόν πραγματοποίησε διαδικτυακή πανευρωπαϊκή έρευνα για να «αφουγκραστεί» τις προτιμήσεις των πολιτών, αλλά ταυτόχρονα προκάλεσε και έντονες συζητήσεις και αντιδράσεις κατά πόσον θα πρέπει να εφαρμοστεί. Η πρόταση της Κομισιόν καλεί τα κράτη-μέλη να επιλέξουν μεταξύ της χειμερινής και της θερινής ώρας, βάζοντας τέλος στην καθιερωμένη εδώ και χρόνια αλλαγή κάθε Μάρτιο και Οκτώβριο.
Στις 3 τα ξημερώματα της Κυριακής, λοιπόν, τα ρολόγια θα γυρίσουν μία ώρα πίσω, όπως συμβαίνει από το 1975 στην Ελλάδα, θέτοντας σε ισχύ τη χειμερινή ώρα. Αυτή η κίνηση εκτός του ότι προσθέτει μία επιπλέον ώρα ύπνου, επιτρέπει και σε αυτούς που ξυπνούν νωρίς να έχουν περισσότερο φως το πρωί και λιγότερη κατανάλωση ηλεκτρικού. Αντίστοιχη είναι η αλλαγή για την καλοκαιρινή ώρα. Την Κυριακή μπορεί πλέον να είναι μία από τις τελευταίες φορές που θα γυρίσουμε τα ρολόγια μας, καθώς πολλά κράτη-μέλη της Ε.Ε. ζητούν την κατάργηση του μέτρου.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για την κατάργηση και μέχρι πρόσφατα εθεωρείτο ειλημμένη η απόφαση –ακόμα και ο ίδιος ο πρόεδρος της Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ την είχε ανακοινώσει τον Σεπτέμβριο στην ομιλία του στο Ευρωκοινοβούλιο, λέγοντας ότι η Κομισιόν θα εισηγηθεί το μέτρο ακόμα και πριν από τις ευρωεκλογές του Μαΐου. Η πρωτοβουλία, η οποία ξεκίνησε από τη Φινλανδία και υποστηρίχθηκε από τις χώρες του Βορρά, ενώ στην αρχή θεωρήθηκε δεδομένη, δέχθηκε ισχυρές αντιδράσεις σε μία σειρά κρατών-μελών, κυρίως του Νότου όπως τη Μάλτα, την Κύπρο, την Πορτογαλία και την Ελλάδα, οι οποίες δεν φαίνεται να συμβιβάζονται.
Η ελληνική θέση όταν τέθηκε το ζήτημα εκφράστηκε από τον αρμόδιο υπουργό Χρ. Σπίρτζη, ο οποίος τάχθηκε υπέρ της διατήρησης της χειμερινής και της θερινής ώρας. Πρόσφατα μεσολάβησε η πρόταση της αυστριακής προεδρίας, η οποία σε μία προσπάθεια να γεφυρώσει τις αποστάσεις μεταξύ των κρατών-μελών για το θέμα, προτείνει να αναβληθεί το μέτρο για το 2021. Τη Δευτέρα, στο Γκρατς της Αυστρίας, θα κληθούν τα κράτη-μέλη να τοποθετηθούν επίσημα στην αυστριακή πρόταση, αλλά η Ελλάδα αναμένεται να διατηρήσει τη θέση της εναντίον της κατάργησης του μέτρου.
Η ιδέα πίσω από αυτό το μέτρο δεκαετιών είναι ότι με την αλλαγή της ώρας προσαρμόζουμε το σώμα μας στο φυσικό φως και ακόμη πως θα εξοικονομούμε ενέργεια, ένα επιχείρημα που πλέον τίθεται υπό αμφισβήτηση. Οι μελέτες που αναλύθηκαν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποδηλώνουν οριακή εξοικονόμηση από 0,5% έως 2,5% στη χρήση ηλεκτρικής ενέργειας. Είναι αλήθεια ότι ίσως είναι ευκολότερο όταν πηγαίνουμε στην εργασία το πρωί με φως, αλλά αυτό σημαίνει ότι επιστρέφουμε όταν είναι πλέον σκοτεινά. Στην ευρύτερη συζήτηση έχουν προστεθεί και επιπτώσεις στην υγεία, όπως πολλοί άνθρωποι αναφέρουν ότι αισθάνονται πιο κουρασμένοι και αντιμετωπίζουν μεγαλύτερη δυσκολία συγκέντρωσης στις ημέρες που ακολουθούν την αλλαγή.
Η πρόταση της Επιτροπής έγινε έπειτα από πανευρωπαϊκή έρευνα για το θέμα, που το 84% των ερωτηθέντων απάντησε θετικά στην κατάργηση του μέτρου της αλλαγής. Βέβαια, μόνο 4,6 εκατ. συμμετείχαν στη συγκεκριμένη έρευνα, ένα νούμερο ελάχιστο αν σκεφθεί κανείς ότι ο συνολικός πληθυσμός των Ευρωπαίων πολιτών ανέρχεται σε 500 εκατ., ενώ στην Ελλάδα η έρευνα μάλλον δεν έγινε ποτέ γνωστή.
Αλλες οι ανάγκες του Βορρά και άλλες του Νότου, κατά τους ειδικούς
Μεθαύριο Κυριακή, ανήμερα την εθνική επέτειο, εισερχόμαστε στη θαλπωρή της χειμερινής ώρας. Για ακόμη μία φορά, που μπορεί να είναι και η τελευταία (αλλά ποιος μπορεί να το πει με βεβαιότητα με τόσες παλινωδίες πάνω στο θέμα;), καλούμαστε να γυρίσουμε τα ρολόγια μας μία ώρα πίσω, ενισχύοντας την ψευδαίσθηση ότι αφεντεύουμε τον χρόνο, τον ίδιο χρόνο που για χιλιετίες μέχρι τη σύγχρονη εποχή υπήρξε απόλυτος, αδιαπραγμάτευτος, αμείλικτος.
«Πονοκέφαλος»
Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για κατάργηση της αλλαγής ώρας από το 2019 προκάλεσε πολλές αντιδράσεις και πονοκέφαλο, καθώς τα κράτη-μέλη θα έπρεπε να αποφασίσουν σε ποια ώρα επιθυμούν να ζουν, εάν δηλαδή θέλουν να διατηρήσουν τη θερινή ή τη χειμερινή ώρα. Το ζήτημα ανακινήθηκε πριν από μερικούς μήνες, όταν 70.000 Φινλανδοί πολίτες υπέγραψαν ένα σχετικό ψήφισμα με κύριο επιχείρημά τους τις αρνητικές επιπτώσεις που, όπως υποστήριζαν, έχει η αλλαγή της ώρας στη γεωργία, στην οδική ασφάλεια, στην υγεία και στην παραγωγικότητα της εργασίας.
Η Κομισιόν θα εισηγηθεί το μέτρο ακόμα και πριν από τις ευρωεκλογές του Μαΐου, είπε ο πρόεδρος της Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, τον Σεπτέμβριο, κατά την ομιλία του στο Ευρωκοινοβούλιο.
Κατόπιν, στις αρχές του χρόνου το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με ψήφισμά του (με 384 ψήφους υπέρ, 153 κατά και 12 αποχές) ζήτησε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή την αξιολόγηση του ισχύοντος συστήματος και, εάν χρειάζεται, να υποβάλει πρόταση για την αναθεώρησή του. Η πρόταση της Επιτροπής ανέφερε ότι η τελευταία υποχρεωτική αλλαγή της θερινής ώρας θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 31 Μαρτίου 2019. Στη συνέχεια, τα κράτη-μέλη που επιθυμούν να επανέλθουν σε μόνιμη βάση στη χειμερινή ώρα, θα μπορούν ακόμη να κάνουν μια τελευταία εποχιακή αλλαγή της ώρας την Κυριακή 27 Οκτωβρίου 2019. Μετά την ημερομηνία αυτή, οι εποχικές αλλαγές της ώρας δεν θα είναι πλέον δυνατές.
Η Κομισιόν υιοθετεί την άποψη ότι εν έτει 2018 η θερινή ώρα δεν επιτελεί κάποιον ιδιαίτερο σκοπό και δη την εξοικονόμηση ενέργειας. Οπως υποστηρίζει, μελέτες δείχνουν ότι η εξοικονόμηση ενέργειας είναι πλέον οριακή και ολοένα και συχνότερα οι πολίτες διαμαρτύρονται για τις αρνητικές επιπτώσεις της αλλαγής ώρας στην υγεία.
Μεταξύ άλλων, έχει διαπιστωθεί από αύξηση στα εμφράγματα μέχρι διαταραχές ύπνου, ενώ μια έρευνα ανέφερε ότι την επόμενη εργάσιμη μέρα μετά την αλλαγή της θερινής ώρας, οι δικαστές στις ΗΠΑ επιβάλλουν ποινές που έχουν κατά μέσον όρο 5% μεγαλύτερη διάρκεια, σε σχέση με τις ποινές που επέβαλλαν την προηγούμενη εβδομάδα ή εκείνες που θα επιβάλουν στο μέλλον.
Ο επίτιμος διευθυντής του Ευγενιδείου Πλανηταρίου κ. Διονύσης Σιμόπουλος διαφωνεί. Οπως λέει στην «Κ», καμία σοβαρή επιστημονική μελέτη δεν υποστηρίζει τη βλαπτικότητα της αλλαγής της ώρας στη γεωργία, στην οδική ασφάλεια, στην υγεία και στην παραγωγικότητα της εργασίας (όπως υποστηρίζουν οι Φινλανδοί). Αντιθέτως, οι μελέτες που έχουν γίνει, αποδεικνύουν ότι στη διάρκεια της περιόδου εφαρμογής της θερινής ώρας οι θάνατοι των πεζών από τροχαία δυστυχήματα ελαττώνονται κατά τέσσερις φορές, ενώ υπάρχει επίσης και μεγάλη εξοικονόμηση ενέργειας. «Οι βόρειοι έχουν διαφορετικά προβλήματα από τα δικά μας», λέει στην «Κ». «Ετσι κι αλλιώς η νύχτα τους το καλοκαίρι διαρκεί μία ώρα, γι’ αυτό δεν τους ενδιαφέρει. Εμείς το διασκεδάζουμε το καλοκαίρι. Εγώ είμαι υπέρ της θερινής ώρας, δώδεκα μήνες τον χρόνο. Η “κανονική” ώρα είναι αυτή που θα έχουμε την Κυριακή. Αλλά αφού μπορούμε εμείς να συγχρονίσουμε τα ρολόγια μας, τι σημαίνει “κανονική”;».
Ρωσία και Τουρκία
Σήμερα το τμήμα του παγκόσμιου πληθυσμού που χρησιμοποιεί τη θερινή ώρα αποτελεί μειοψηφία. Σχεδόν όλες οι ασιατικές και αφρικανικές χώρες δεν συμμετέχουν στο μέτρο. Η Ρωσία αποφάσισε τη χρήση μόνιμης χειμερινής ώρας από τις 26 Οκτωβρίου 2014. Η Τουρκία τον Σεπτέμβριο 2016 αποφάσισε τη μόνιμη χρήση της θερινής ώρας.