Σε κέντρα μεταφοράς προσφύγων και μεταναστών από την Τουρκία έχουν μετατραπεί τα ελληνικά νησιά, και κυρίως η Λέσβος, γεγονός που αναδεικνύει την αναποτελεσματικότητα της ελληνικής κυβέρνησης όσον αφορά τη διαχείριση του προσφυγικού – μεταναστευτικού αλλά και τη δυσχερή θέση στην οποία βρίσκεται η Ελλάδα. Από τον Αύγουστο έως και τα τέλη Οκτωβρίου, 4.500 άτομα μετακινήθηκαν από τη Λέσβο στην ενδοχώρα, αλλά το ίδιο χρονικό διάστημα στο νησί έφθασαν 4.200 άτομα, με αποτέλεσμα το hotspot (ΚΥΤ – Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης) του νησιού στη Μόρια να παραμένει ασφυκτικά γεμάτο. Ταυτόχρονα, η δυνατότητα αύξησης των θέσεων φιλοξενίας στην ενδοχώρα έχει φτάσει στα όριά της, κυρίως όσον αφορά τη διάθεση της Ε.Ε. να παραχωρήσει κονδύλια για τη δημιουργία νέων δομών.
Ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Δημήτρης Βίτσας ταξίδεψε την προηγούμενη Πέμπτη στην Τουρκία, προσκεκλημένος, για να συμμετάσχει σε τριήμερο συνέδριο για τη μετανάστευση, το οποίο όπως είναι αναμενόμενο τελεί υπό την ομπρέλα του τουρκικού κράτους και πραγματοποιείται στην πόλη Κάρτεπε. Χαρακτηριστικά, στο ίδιο συνέδριο αναμενόταν να παρευρεθεί ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, όπως και πολλοί ακόμα Τούρκοι αξιωματούχοι αλλά και καθηγητές πανεπιστημίων. Από την πλευρά της Ελλάδας στο συνέδριο αναμενόταν η συμμετοχή του πρώην πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου καθώς και του τέως υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιάννη Μουζάλα.
Πηγές του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής ανέφεραν στην «Κ» ότι ο κ. Βίτσας, στο περιθώριο του συνεδρίου, θα πραγματοποιήσει επαφές με θέμα το μεταναστευτικό, σε μια προσπάθεια να μειωθούν και ει δυνατόν να μηδενιστούν οι μεταναστευτικές ροές από τη γείτονα στο πλαίσιο της κοινής δήλωσης Ε.Ε. – Τουρκίας (Μάρτιος 2016).
Διμερής συνάντηση
Συγκεκριμένα, αναμενόταν να πραγματοποιηθεί διμερής συνάντηση με τον Τούρκο υπουργό Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού, ο οποίος επίσης συμμετέχει στο συνέδριο και είναι αρμόδιος για τη διαχείριση του μεταναστευτικού. Οσον αφορά τον στόχο της ελληνικής κυβέρνησης σε μια περίοδο που οι ελληνοτουρκικές σχέσεις βρίσκονται σε μεγάλη ένταση, δεν είναι ιδιαίτερα υψηλός. Πηγές του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής ανέφεραν ότι η ελληνική πλευρά θα θέσει το θέμα της τήρησης και της πιστής εφαρμογής της κοινής δήλωσης Ελλάδας -Τουρκίας. «Ο στόχος είναι να σταματήσουν οι μεταναστευτικές ροές από την Τουρκία. Αλλωστε η Ε.Ε. εκταμιεύει μεγάλα ποσά προς την Τουρκία προκειμένου αυτή να διατηρεί στα εδάφη της μεγάλο αριθμό προσφύγων», επισημαίνουν. Ζητούμενο επίσης είναι η αποκατάσταση και η εμβάθυνση της συνεργασίας σε επιχειρησιακό και τεχνικό επίπεδο των ελληνικών αρχών με τις αντίστοιχες τουρκικές, έτσι ώστε μέσω της ανάπτυξης απευθείας διαύλων επικοινωνίας να επιτυγχάνεται καλύτερη αντιμετώπιση της διαχείρισης των ροών.
Τα αιτήματα της ελληνικής πλευράς μοιάζουν λογικά, ενώ παράλληλα η τουρκική πλευρά, παρά τις απειλές και τα προβλήματα στις σχέσεις των δύο χωρών, φροντίζει να περιορίζει τις ροές προς τα ελληνικά νησιά. «Η Τουρκία έχει αυτή τη στιγμή 5 εκατομμύρια πρόσφυγες, 4 εκατομμύρια από τη Συρία και 1 εκατομμύριο από άλλες χώρες. Ταυτόχρονα υπάρχει τάση αύξησης του αριθμού των προσφύγων που φτάνουν στην Τουρκία, κυρίως Αφγανοί. Το να περάσουν 5.000 άτομα στην Ελλάδα μέσα σε τρεις μήνες είναι στα όρια του στατιστικού λάθους», τονίζει στην «Κ» ο διεθνολόγος Κωνσταντίνος Φίλης, ο οποίος επίσης συμμετέχει στο συνέδριο για το μεταναστευτικό και το προσφυγικό στο Κάρτεπε της Τουρκίας, οι εργασίες του οποίου ολοκληρώνονται σήμερα.
«Αυτό δεν σημαίνει ότι ενδεχομένως η Τουρκία δεν θα μπορούσε να κάνει περισσότερα, αλλά από την άλλη μπορεί να ισχυριστεί ότι διαχειρίζεται με αποτελεσματικό τρόπο ένα πολύ δύσκολο θέμα», συμπληρώνει. Παρά τις απειλές, η Τουρκία θέλει να δείξει ότι σέβεται τη συμφωνία, και για οικονομικού λόγους, αλλά και για να μη χάσει την επαφή της με την Ευρώπη.
Η Ελλάδα όμως, από την άλλη, που υποδέχεται μερικές χιλιάδες ανθρώπους κάθε μήνα, βρίσκεται σε δυσχερή κατάσταση. «Με τον βαλκανικό διάδρομο κλειστό, είναι φανερό ότι η Ελλάδα έχει πρόβλημα από την άφιξη έστω και 100 ανθρώπων σε καθημερινή βάση. Πολιτικά δεν είμαστε αποτελεσματικοί στη διαχείριση του φαινομένου», τονίζει ο κ. Φίλης, εφόσον «δεν χρησιμοποιούμε μεταξύ άλλων και το εργαλείο των επιστροφών που επίσης προβλέπεται στην κοινή δήλωση Ε.Ε. – Τουρκίας».
Ασφυξία
Στα ελληνικά νησιά, Λέσβο, Σάμο, Χίο, Κω και Λέρο, πάντως, οι μεταναστευτικές ροές συνεχίζονται προκαλώντας κυριολεκτικά ασφυξία σε δομές, κρατικό μηχανισμό και ντόπιο πληθυσμό. Το 2018 έως το τέλος Οκτωβρίου έφθασαν στα ελληνικά νησιά από την Τουρκία 26.178 πρόσφυγες και μετανάστες. Συνολικά στα νησιά τον Aύγουστο έφθασαν 3.197 άτομα, τον Σεπτέμβριο 3.960 άτομα και τον Οκτώβριο (έως τις 25) είχαν φθάσει 2.759 άτομα. Την εβδομάδα 15 με 21 Οκτωβρίου στα ελληνικά νησιά έφθασαν 1.179 άτομα, κατά μέσον όρο 168 άτομα την ημέρα. Από αυτούς οι 458 βγήκαν στις ακτές της Λέσβου, οι 366 στη Σάμο και οι 187 στη Χίο. Στο ίδιο χρονικό διάστημα 702 άτομα μεταφέρθηκαν στην ενδοχώρα σε διάφορες δομές. Στα ΚΥΤ των νησιών και στις υπόλοιπες δομές παραμένουν πάνω από 18.000 άτομα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η πλειονότητα των νεοεισερχόμενων δεν είναι πλέον Σύροι αλλά Αφγανοί. Συγκεκριμένα, το 27% των αιτούντων άσυλο στα νησιά είναι Αφγανοί, το 21% Ιρακινοί και μόνο το 16% προέρχεται από τη Συρία. Το 28% αυτών είναι παιδιά (7 στα 10 κάτω των 12 ετών), το 51% άνδρες και το 21% γυναίκες. Κατά προσέγγιση στη Λέσβο (κυρίως στη Μόρια αλλά και σε άλλες δομές) παραμένουν 13.000 άτομα, στη Σάμο 5.913, στη Χίο 3.269, στην Κω 2.434 και στη Λέρο 653. Η δέσμευση του υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής Δημήτρη Βίτσα προς τους νησιώτες, ότι στα τέλη Σεπτεμβρίου με αρχές Οκτωβρίου ο πληθυσμός των αιτούντων άσυλο στα νησιά δεν θα ξεπερνά την ονομαστική δυναμική των δομών, έχει διαψευσθεί πλήρως.